درنگی بر مواضع عیسی قنبر رهبر حزب مساوات جمهوری آذربایجان

مصاحبه عیسی قنبر رهبر حزب مساوات جمهوری آذربایجان وتحلیل پیش بینی های وی
این مصاحبه توسط الشاد ممدلی خبرنگار روزنامه ینی مساوات ارگان حزب مساوات آذربایجان با عیسی قنبر رهبراین حزب صورت گرفته ودر دو شماره متوالی این روزنامه به چاپ رسیده است .همچنین متن کامل مصاحبه در سایت روزنامه مذکور نیز قرار داده شده است. با توجه به اهمیت برخی مطالب دراین مصاحبه، متن کامل آن را ترجمه و با افزودن تحلیل مختصری در معرض مطالعه علاقمندان به تحولات سیاسی جمهوری آذربایجان قرار می دهم.
دربخش دوم مصاحبه تیتر ذیل مشاهده می شود.
عیسی قنبر : تغییر رژیم علیف را آشکارا می بینم.اقتدار مجبور به پاسخگوئی به نتایج حاصله از افزایش نارضایتهای عمومی خواهد شد.حاکمیت با بی توجهی به میلیونها رشوه ای که صاحبکاران می دهند، و بی دقتی به نیروهای دموکراتیک ،روزنامه ها ونهادهای غیر دولتی برضد خود گام برمی دارد.
متن مصاحبه کننده در ذیل تیتر خبر مصاحبه:
در شرایطی که به انتخابات پارلمانی آذربایجان سه مانده، درحیات سیاسی کشور ودر فرایند دموکراسی تحرک پر اهمیت زاید الوصفی احساس می شود.میان احزاب مخالف مذاکرات مربوط به متحد شدن جدی تر شده است.به امکان ایجاد همگرائی ارزش قائل می شوند،روند تعیین نامزدها یا جلب رضایت آنها در جریان است.دراین اوضاع واحوال بمنظور ارزیابی روند حاکم در آذربایجان با عیسی قنبر رهبر حزب مساوات به گفتگو نشستیم.
سوال:
اگر ممکن است بعنوان اولین سوال لطفا درخصوص چگونگی روند مذاکرات حزب جهبه خلق آذربایجان و حزب جبهه خلق کلاسیک ونتایج اولیه آن توضیح دهید.
پاسخ:
مطلعید که ما برای شرکت در انتخابات پارلمانی واریانتهای مختلف مبارزه وحضور مشترک ومتحد را بررسی می کنیم.دراین راستا با حزب جبهه خلق آذربایجان در حال مشورت هستیم.همزمان بطور موازی بین حزب مساوات و حزب اتحا د برای دموکراسی نیز مشورتها ادامه دارد.در این مشورتها،بصورت دقیق شیوه های اتحاد مورد مذاکره قرار می گیرد.البته این کارسختی است وزمان زیادی را ازدست داده ایم.بویژه در مورد اتحاد حزب جبهه خلق آذربایجان وحزب مساوات .
برای شرکت در انتخابات پارلمانی مسائلی که چند ماه پیش از این براحتی قابل حل وتوافق بود ،اکنون سختتر شده است.طبیعی است که وظیفه سیاستمداران هم حل مسائل دشوار است .درحال حاضر برای حل این مسائل تلاش می کنیم ودرهمین راستا مذاکرات ادامه دارد.
سوال:
چه موضوعی محور اساسی مذاکرات است؟اتحاد این دوحزب یا همکاری آنها در انتخابات پارلمانی آتی ؟یا اتحاد در قالب یک بلوک سیاسی ؟
پاسخ:
پر واضح است که مسائل انتخاباتی مذاکره می شود.درمورد اتحاد، پیشنهاد من به حزب جبهه خلق آذربایجان(1) برای دوره پس از انتخابات پارلمانی در نظر گرفته شده است.این پیشنهاد شامل تمامی نیروهای سیاسی که در مسیررسول زاده –ایلچی بی(8) قراردارند،می باشد. بطور همزمان مذاکرات ما دراین خصوص با حزب جبهه خلق ونمایندگان سایر احزاب مخالف دولت ،گروههای سیاسی و فعالان اجتماعی ادامه دارد.اما اکنون محور اصلی گفتگوها مربوط به حضور مشترک وموثر درانتخابات است.
سوال:
تحلیلگران ونمایندگان گروههای اجتماعی بر اتحاد حزب جبهه خلق و حزب جبهه خلق کلاسیک(2) وحزب مساوات(3) تاکید دارند.دراین راستا هم مذاکرات سه جانبه ادامه دارد .آیا این مذاکرات منجر به حضور مشترک ومتحد این سه حزب در انتخابات پارلمانی خواهد شد؟
پاسخ:
متاسفانه در حال حاضر مذاکرات سه جانبه درجریان نیست.مذاکرات میان ح.ج.خ.آ و ح.م.(4) انجام می شودو همزمان مشورتهای ح.م .و حزب اتحاد برای دموکراسی (4)ادامه دارد .مایل نیستم در حال حاضر راجع باین موضوع که آیا همکاری مشترک سه جانبه ممکن خواهد بود یانه؟ پیش بینی نمایم.ما طرفدار تجمیع وحضور متحد ومشترک مخالفان واقعی دولت درانتخابات پارلمانی هستیم.دراین راستا هم به تلاشمان ادامه خواهیم داد.اگر این تلاشها به نتیجه برسد رسانه های گروهی را نیز مطلع خواهیم نمود.
سوال :
اگر همکاری ح .م.،ح.ج.خ.آ و ح .ج .خ .ک(5) میسر نشود،آیا همکاری این سه حزب بصورت موازی ادامه خواهد داشت؟
پاسخ:
رضایت اولیه دراین خصوص وجودارد.یعنی ح .ج .خ .آ نسبت به مشورتهای ح .م باح. ا.ب .د(6) مثبت می نگرد .ح. ا.ب .د هم نسبت به مشاوره ح.م وح .ج .خ .آ. نظر مشابهی دارد.دردموکراسی راههای چاره پایان ناپذیر است. اگر فرمول آن را درنظر بگیریم اینگونه تصور می کنم که دربدترین واریانت ،از امکانات معین بهره گرفته وبستری برای همکاری مان ایجاد خواهیم کرد.
سوال:
آیا فهرست نهائی نامزدهای حزب مساوات مشخص شده است ؟چه موقعی این فهرست اعلام خواهدشد؟
پاسخ:
می توانم بگویم که ما فهرست نهائی نامزدهایمان را بصورت کامل مشخص کرده ایم.با توجه به اینکه در حال حاضرپروسه ادامه دارد و احتمال دارد شرایط و موقعیتهای جدیدی هنگام مذاکره بمنظور تعیین نامزدهای مشترک احتمالی توسط ح .ج .خ .آ. وح .م بروز نماید لذا اعلام اسامی نامزدهای ح .م .منطقی بنظر نمی رسد.بدیهی است پس از اتمام مشورتها با ح .ج .خ .آ. می توان سخن دقیقی گفت.
سوال:
آیا فکر نمی کنید با توجه باینکه تنها سه ماه تا برگزاری انتخابات مجلس ملی باقی مانده است،این اقدامات با تاخیر مواجه شده است؟
پاسخ:
زمان اندکی داریم .اما تصور نمی کنم که دیر شود.برای اینکه بمنظور نهائی کردن اسامی نامزدها زمان کافی داریم.بطور دقیق می توانم بگویم ،هیچ حزبی و حتی حزب حاکم آذربایجان نوین هم نه تنها اسامی نامزدهای خودرااعلام نکرده اند بلکه این نامزدها را مشخص هم نکرده اند.فکر میکنم در این موضوع ما از حزب حاکم جلوتریم.چراکه اسامی نامزدها برای خودمان معلوم شده است.
سوال:
حال که از حزب حاکم سخن به میان آمد ، درهمین رابطه می خواهم سوال کنم که درروند تعیین نامزدهای این حزب دردرون حزب تضادهای جدی بروز نموده است.به نظر شما چرا ح .آ.ن(7) با این مشکلات مواجه شده است؟
پاسخ:
وضعیت این حزب از وضعیت احزاب مخالف چندبرابر بدتر است.اگر در نظر بگیریم که دردرون آنها،رودروئی شدید و وحشتناک ،گروه بندی ها وتضاد منافع وجوددارد،همچنین ماهیت فهرست نامزدهای ح .آ.ن و احزاب مخالف با یکدیگر فرق فاحشی میکند به عمق مسئله پی خواهیم برد.در فهرست نامزدهای احزاب مخالف و در شرایط سخت حفظ ارزشهای دموکراتیک ودرجهت حفظ منافع ملی آذربایجان انسانهای فداکاری وجوددارند.اما در ح .آ.ن مبارزه برای کسب رضایت نهاد ریاست جمهوری آذربایجان صورت می گیرد.موقعیتها کاملا متفاوت است.وضعیت حکومت آذربایجان به قدر کافی پیچیده است .دراصل سخن از فهرست نامزدهای حاکمیت در میان است نه نامزدهای حزب حاکم!زیرا ح .آ.ن به عنوان یک حزب، نامزدها را خود راسا تعیین نمی کند.
سوال:
به نظر شما فهرست ح .آ.ن را در ریاست جمهوری چه کسی مشخص میکند؟
پاسخ:
بدیهی است که در نهاد ریاست جمهوری اینکار توسط شخص اول ودوم کشور تعیین می شود.
سوال:
این اقدام (تاثیر افراد حکومتی در تعیین نامزدها )باعث نمی شود که اقتدار این بار بیش از دوره های قبل با جدیت بیشتری برای برگزاری انتخابات آماده شود؟ چونکه در دوره های قبل مامورین رده بالای دولتی هم می توانستند افراد وابسته ومدنظر خودشان را وارد لیست نامزدها نمایند؟
پاسخ:
هرچند که مامورین عالیرتبه دولتی و عناصر وابسته به الیگارشی می توانستند افراد مورد نظر خودرا وارد فهرست نامزدها نمایند ،اما درنهایت این شخص اول ودوم کشور بودند که اسامی نهائی را مشخص می نمودند.یعنی هیچ مقامی یا الیگارشیی نمی تواند راسا فردی را وارد لیست نموده ونماینده شدنش را در مجلس نهائی کند.در حال حاضر هم اینگونه است.لیکن اکنون حاکمیت نسبت به گذشته ضعیف تر شده و بیشتر هراس دارد.به همین دلیل هم از توان ومیزان تحکمش کاسته شده است.به همین دلیل هم روند تعیین نامزدها در حزب حاکم لنگ می زند.
سوال :
درانتخابات گذشته نهادهای بین المللی فعالتر دیده می شدند،امسال چرا همان حساسیتهای قبلی از سوی آنها مشاهده نمی شود؟
پاسخ:
من چنین تصوری ندارم که فعالیت آنها نسبت به گذشته کمتر شده است.بلکه برعکس ،فکر می کنم امسال سفر نمایندگان نهادهای بین المللی به آذربایجان جدیتر از قبل شده است و انتخابات پارلمانی آتی در کشورما در مرکز ثقل توجهات آنها قراردارد.اگر تنها آخرین گزارش ارزیابی سازمان امنیت وهمکاری اروپا را در نظر بگیریم خواهیم دید که به میزان زیادی به این انتخابات اهمیت واولویت داده اند.در این گزارش به موازات تاکید بر آزادی بیان ،آزادی مطبوعات وآزادی برگزاری تجمعات ،بر اصول تشکیل کمیسیونهای انتخاباتی بصورت جدی تاکید شده است.بطوریکه به صورت برجسته ای دراین گزارش با تاکید بر اینکه با توجه باینکه تحت نظارت بودن کمیسیونهای انتخاباتی از سوی حکومت ،سبب قطع اعتماد آنها به انتخابات خواهدشد از دولت آذربایجان خواسته شده است که نسبت به درک این موضوع اهتمام خاصی بعمل آورد.البته با توجه باینکه مذاکرات نمایندگان نهادهای بین المللی در پشت درهای بسته با مقامات آذربایجان صورت گرفته است ومحتوای این مذاکرات انعکاسی شایسته در افکار عمومی نداشته است.طبیعی است که این تصور ایجاد شود که توجه آنها به انتخابات پارلمانی آذربایجان کمتر شده است.مذاکرات پشت درهای بسته هم به هرحال یکی از اصول دیپلماسی است .اما منتظر تاثیر این اصل دیپلمایتک در آینده خواهیم بود!
سوال :
آیا تماسهای نهادهای بین المللی با احزاب مخالف دولت هم برای فضای دموکراتیک تاثیر گذار است؟آیا اینگونه دیدارها انجام می پذیرد؟
پاسخ:
نظر من فرق میکند.حزب مساوات وسایر نیروهای واقعی مخالف دولت بصورت واحد وبه یک معنا دموکراتیک بودن فضای سیاسی کشوررا وابسته به چگونگی مشارکت مردم در انتخابات می دانند وبارها این رویکرد خودشان را مطرح نموده اند.لذا فعال بودن درانتخابات را به جدی بودن یا نبودن دیدار با خارجی ها وابسته نمی دانیم ودراین اندیشه هم نیستیم.
سوال:
پس جمعیت چطور؟آیا به فرایندها وروندها درفضای سیاسی کشور وانتخابات اهمیت لازم را می دهند؟دراحوال وروحیه انتخابات هستند؟آیا احزاب مخالف خواهد توانست حمایت مردم را به خود جلب کنند؟
پاسخ:
حاکمیت برای برگزاری آرام این انتخابات دست به هر کاری میزند تا این انتخابات راهم مانند انتخابات سال 2008 آرایش نماید.دولت به قدری از مردم ونیروهای مخالف واهمه دارد که هرروز زمان برگزاری انتخابات و فرصت تبلیغات را کاهش می دهد.این اقدامات ازیک سو از واهمه حاکمیت از مردم واز سوی دیگر از میزان حمایت مردم از نیروهای مخالف دولت حکایت میکند.حکومت از میزان نارضایتی مردم و اینکه مردم تا چه اندازه خواستار ایجاد تغییرات اساسی در کشور هستند خیلی خوب مطلع است.به همین دلیل واهمه دارد و می خواهد انتخابا ت را کم اهمیت جلوه و توجهات را نسبت به آن کاهش دهد.در کوتاهترین زمان رقابت هم خواهیم توانست رای دهندگان را به سوی خود جلب نمائیم.من اطمینان دارم که درانتخابات آتی بازهم ما پیروز خواهیم شد.اما مثل همیشه شمارش آراءو رسمیت یافتن انتخابات واعلام نتیجه نهائی شمارش آراء، بستگی به یک مبارزه جدی خواهد داشت .نتیجه این مبارزه را هم در موعد خود خواهیم دید.!
سوال:
در رابطه با تغییر ترکیب اعضای کمیسیونهای انتخاباتی که برای احزاب مخالف بسیار حائز اهمیت است چه اقداماتی صورت می گیرد؟
پاسخ:
این موضوع همواره مورد عنایت خاص ح.م بوده است .در این راستا دست به هر اقدام ممکن وغیر ممکن زده ایم و از این پس هم تلاش هایمان را ادامه خواهیم داد.پس از انتخابا ت پارلمانی سال 2005 ح.م به این دلیل از پیشنهاد کمیسیونهای انتخاباتی خودداری نمود تا بتواند این موضوع را کماکان به عنوان یک موضوع مورد مناقشه میان احزاب مخالف و حاکمیت ،فعال نگهدارد وبه فراموشی سپرده نشود تا از این رهگذر به درجات بالاتری از حضور در کمیسیونها نائل شویم.به موازات گزارش سازمان کنفرانس امنیت وهمکاری اروپا دراین خصوص ،مذاکرات با حاکمیت از تاثیر خاصی برخوردار است.ما با خودداری ازعضویت در کمیسیونهائی که به ما اختصاص یافته بود، راضی نشده ایم واین اقدام هم کافی نبوده است.
همزمان با برگزاری تظاهرات گروهی ،رجوع به نهادهای دولتی وبین المللی تلاش کرده ایم این موضوع مورد محافظت وزنده باشد تا به نتیجه خوبی برسیم.دراین مسئله حرف نهائی زده نشده است.درکمیسیونها جاهای خالی مشخص است.حاکمیت اگر به خود مطمئن است، اصول تشیکل این کمیسیونهارا تغییر دهد.حداقل باید برای حضور نمایندگان احزاب مخالف در کمیسیونهای انتخاباتی شرایط لازم را ایجاد کند.
سوال:
آیا نامزدی شما از حوزه شماره 15 منطقه یاسامال قطعی است؟ ستاد انتخاباتی تان ساماندهی شده است؟درحال حاضر درمنطقه خودتان فعال هستید ؟با مردم دیدار میکنید؟
پاسخ:
آمادگیهای اولیه در شرف انجام است.دراین خصوص بخش انتخاباتی ح.م. سرگرم است.
سوال :
آیا نامزدیتان از یاسامال تصمیم خودتان است یا براساس تصویب ح .م.. شرکت می کنید؟
این تصمیم براساس رضایت عمومی اعضا ومتخصصین انتخابات در ح .م . صورت گرفته است .البته من علاقه خاصی به این موضوع نشان نداده ام .هدف اساسی من انتخاب خودم به عنوان نماینده پارلمان نیست. بیشتر به تغییر اوضاع سیاسی در کشور وحضور نمایندگان نیروهای دموکراتیک در مجلس فکر می کنم و دراین راستا تلاش می نمایم.
سوال :
آیا همراه با سایر احزاب از برگزاری تظاهرات اعتراض آمیز بدون مجوز راضی هستید؟
پاسخ:
پیشرفت مشاهده می شود.تظاهرات همزمان سوم وسی ویکم ژوئیه 2010 ح .م . ،ح.ا.ب .د. وح .ج .خ .آ. در یک مکان گامی به جلو محسوب می شود.این تظاهراتها نگاه داخلی و جهانی را بخود جلب کرد.بطور کلی می توانم بگویم از این تظاهرات راضی هستیم.در نشست احزاب هم از همه شرکت کنندگان از سوی احزاب تشکر وقدردانی بعمل آمد.البته نهادهای انتظامی متاسفانه با شرکت کنندگان برخور تند داشتند و مامورین دولت با توسل به زور و ضرب وجرح وسرکوب آنان وبازداشت و حبس نمودن شان قوانین آذربایجان را به شکل فاحشی نقض کردند.ما کماکان خواستار آزادی دستگیر شدگان ،و پایان دادن به اقدامات غیر قانونی نهادهای دولتی هستیم.کسانیکه بازداشت شده اند، به نهاد های انتظامی ،دادگاهها و دادستان مراجعه خواهند نمود.
سوال:
اینگونه رفتار دولت را چگونه ارزیابی می کنید؟ تصور می کنید عدم اختصاص مکان برای برگزاری تظاهرات تا چه زمانی ادامه خواهد یافت؟
پاسخ:
در اصل این سوال بیشتر متوجه حکومت است .من هم می توانم بگویم که اگر حاکمیت از تجمع آزادانه مردم واهمه دارد،پس می توان گفت ،واقعیت را درک میکند.می دانند که مردم خواستار برکناری آنها از قدرت هستند.به همین دلیل است که آزادی احزاب مخالف ونیروهای سیاسی آزادیخواه را محدود می کنند.اما به قول معروف ترسیدن هیچ فایده ای ندارد.دولت با اینگونه اقدامات خود،نارضایتی را در میان مردم بیشتر افزایش می دهدو باید با نتایج گسترش نارضایتی ها تکلیف خودرا معلوم کند.
سوال:
مدت زیادی است که رهبران احزاب مخالف ،دیدارهای عمومی با مردم شهرها وبخشهای آذربایجان ندارند.آیا با توجه به اینکه انتخابات پارلمانی را پیش رو داریم ،چنین دیدارهائی صورت خواهد گرفت؟
پاسخ:
حزب مساوات همواره از حیث برگزاری برنامه های ویژه و انجام مشورتهای منطقه ای از سایر احزاب متمایز بوده است.در طول سالجاری هم از این نوع برنامه ها زیاد داشته ایم.اکنون با توجه باینکه مدت زمان اندکی از تابستان باقی مانده و رقابتهای انتخاباتی شروع خواهدشد،بنظر می رسد این دیدارها در طول برگزاری انتخابات در مناطق مختلف کشور باید انجام شود.
سوال:
عیسی بیک ،درشرایظی که ح .م . ،ح .ج .خ .آ.وح .ج .خ .ک. مشغول انجام مذاکرات هستند ،ما شاهد تلاش برای ایجاد یک بلوک سیاسی از سوی احزاب حزب دموکرات آذربایجان ، حزب امید ،حزب لیبرال آذربایجان ،وحزب هموطن وتوسعه آذربایجان هستیم .این خبر مورد تائید واقع شده است.آیا این جریانات برای انتخاب کنندگان برای تعیین موقعیت انتخاب شوندگان مشکل ایجاد نمی کند؟
پاسخ:
هر سیاستمدار وحزبی ،خود صلاحیت تصمیم گیری ودرعین حال پذیرش مسئولیت تصمیمی را که گرفته است برعهده دارد.درمورد ح .م .باید بگویم که از سال 2000 این حزب درهرانتخاباتی که راسا یا باتفاق متفقینش شرکت نموده ،پیروز شده است.در برابر این نیروی سیاسی تنها حاکمیت ایستاده است.مردم هیچ وقت در انتخابات از میان سه گروه یا جناح یکی را برنگزیده اند بلکه همواره از میان دو جناح ونیروی سیاسی یکی را انتخاب کرده اند.در انتخابات 2010 هم موقعیت متفاوتی بوجود نخواهد آمد.
سوال:
آیا مساوات صرفا روی همکاری با ح .ج .خ .آ. وح. ا.ب .د. تاکید دارد یا درحزب به روی سایر احزاب هم باز است؟
پاسخ:
ما در ابتدای تلاش جهت آماده شدن برای انتخابات پارلمانی در سالجاری ،معیارهای خودرا بصورت رسمی اعلام کردیم.نیروهائی که به شکل واقعی مخاف دولت هستند و خط مشی رسول زاده –ایلچی بی را قبول دارند و طرفدار ایده ضرورت معرفی نامزدهای قوی برای شرکت در رقابتهای انتخاباتی هستند ،اگر بخواهند می توانند با ما باشند .بدیهی است در صورتی که مراجعه نمایند ،به درخواست آنها بها داده و مورد بررسی قرار خواهیم داد.ما در همین مسیر راهمان را ادامه خواهیم داد.
سوال:
پس از سال 2003 حاکمیت به تاکتیک مخالفت کاذب ارجحیت داد.به نظر می رسد در انتخابات پیش رو هم قصد استفاده از همان تاکتیک را دارد.با توجه به این موضوع آیا دراین انتخابات موانعی ایجاد نخواهد شد؟
پاسخ:
تاکنون که موانع ایجاد کرده اند ،پس از این هم ادامه خواهند داد.آنها را همه می شناسند. آنها به آلت دست بودن حاکمیت و ایفای نقش نمایشی مخالف دولت و شیوه کاریشان درمیان مردم شناخته شده هستند.آنها در هرشرایطی نخواهند توانست مانند یک نیروی واقعی مانع ایجاد کنند.
سوال:
به دلیل اعمال برخی سیاستها از سوی دولت ،احزاب مخالف از لحاظ مادی با تنگناهای زیادی مواجهند .آیا در مبارزات انتخاباتی برای تامین هزینه های لازم با کمبود مالی مواجه نخواهید شد؟
پاسخ:
حزب مساوات همواره به واسطه برخورداری از قدرت عقیده ،فعال بودنش ،ارجحیت روشنفکرانه اش و هوادارانش در انتخابات برنده شده است.ما به پیروزی در انتخابات پیش رو هم اطمینان داریم.همیشه توان مالی حاکمیت بسیار یبشتر از توان مالی ما بوده است.در انتخابات 2010 هم ، این تفاوت نسبت به گذشته خیلی بیشتر خواهد بود.اما اعضای مساوات با اتکاء به توانا ئیهای خود ،فداکاریهای اعضا و هوادران ،روشنفکر بودنشان ، بارها نشان داده اند که بدون پول قادر به رفع بسیاری از مشکلات شده اند.امسال هم با هر توان مالی که داشته باشیم غلبه خودمان را اثبات خواهیم کرد.مضافا اینکه مردم و کسانیکه متمکن هستندهم باید در نظر داشته باشند که بی تفاوتی آنها به جریانهای موجود ،ودرحاشیه ماندن شان از مبارزه ، درنهایت به زیان آنهاست.یعنی در این حکومت میلیونها ،صدها ودهها هزاررشوه از صاحبکاران گرفته می شود، به نیروهای آزادیخواه ،رسانه ها و نهادهای غیردولتی بی دقتی صورت می گیرد.سکوت در قبال این اقدامات علیه منافع مردم وهمین صاحب کاران است.ما بعنوان احزاب مخالف مدافع منافع آنها هستیم و نمایندگی آنها را در پارلمان برعهده خواهیم گرفت وآنها نیز در شرایط سخت باید به ما رجوع نمایند.لذا با علم باین موضع ضروریست که همه در این مسیر فعال باشند.
سوال:
دررابطه با حضور آقای تاپدیق عباس عضو مجلس مساوات برسر مزار مرحو م حیدرعلیف ،هم دردرون حزب وهم در میان نیروهای دمکرات ناخرسندی جدی مشاهده می شود.پس از این اقدام ،وی هنوز درحزب مانده است.آیا فکرمیکنید او کماکان باید درحزب بماند؟ آیا ازاین موضوع بعنوان یک ابزار علیه حزب استفاده نمی شود؟
پاسخ:
این موضوع در سطح رهبری حزب مورد مذاکره قرار گرفته و بر عدم تکرار چنین اقدامی تاکید شده است.این حادثه پس از نرفتن هیلاری کلینتن در سفرش به باکو به خیابان فخری (خیابانی که شخصیتهای معروف سیاسی ،فرهنگی آذربایجان من جمله حید رعلیف در قبرستانی در همین خیابان به خاک سپرده شده اند) دومین حادثه مهم است.یعنی این اقدام دیگری در برابر تلاشهای انجام شده درراستای ایجاد ایدئولوژی علیفی از طریق شخصیت پرستی وی محسوب می شود.تصور می کنم برداشته شدن چنین گامی و تصمیم وهشدار ما به تاپدیق عباس ،هشداری به تمام احزاب به شمار می آید.لذا مذاکره دراین مورد برای گروههای اجتماعی واحزاب دارای اهمیت است و می تواند نتیجه بخش باشد.ما ابراز پشیمانی تاپدیق عباس از این حرکتش را کافی نمی دانیم وادامه مذاکرات دراین خصوص ازسوی مردم ،گروههای مختلف اجتماعی و احزاب را درک می کنیم.زیرا مشاهده می شود توضیحات تاپدیق عباس و سایرین به مطبوعات نشان میدهد که این ماجرا بطور کامل هنوز پایان نیافته است.(یعنی مخاطبین بصورت کامل اقناع نشده اند ) نکته مثبت درواکنش به این حادثه ،این است که مردم بطور اصولی ،نسبت به تمامی اشتباهاتی که صورت می گیرد، در انتظار موضعگیری حزب هستند.این بار هم نشان دادند که توقع واکنش از سوی مارادارند.هر شهروند می تواند مطمئن باشد که مساوات هرزمان ،هم بطور اصولی وهم عادلانه تصمیم گرفته است.ما به این روش ادامه خواهیم داد.
سوال:
هیئت رئیسه حزب شورای حزب )خواستار بررسی مجدد این موضوع است.آیا مجددا این موضوع بررسی خواهدشد؟آیا خواسته آنها را به حق می دانید؟
پاسخ:
هیئت رئیسه خواستار بررسی مجدد نیست . آنها این موضوع را پیشنهاد داده اند .هیئت رئیسه ارگان رسمی حزب نیست بلکه ارگان اجرائی حزب است.این شورا دارای انسانهای فداکار ومبارزی است .طبیعی است که ما با احترام زیادی به دیدگاههای آنها می نگریم و پیشنهاداتشان را با دقت نظربررسی می کنیم.آنها پیشنهاد داده اند وبطور طبیعی حزب هم به آن بی توجه نخواهدبودواگر لازم باشد ،مذاکره مجدد دررابطه با این حادثه ادامه خواهد یافت.
سوال:
در چهارم آگوست سالجاری از زمان شروع رهبری الهام علیف در آذربایجان (با احتساب انتصابش به نخست وزیری ) هفت سال می گذرد.این هفت سال را چگونه ارزیابی میکنید؟
پاسخ:
این هفت سال ،سالهای گم شده (ازدست داده شده وتلف شده ) برای آذربایجان است.مانند دوره حیدرعلیف ،دوره الهام علیف هم برای آذربایجان باید به شکل کامل بعنوان سالهای ازدست رفته ارزیابی شود.
مادرطول این سالها امکان آزادسازی اراضی اشغالی مان ،حفظ و افزایش ثروتهای آذربایجان و فرصتهای حل مشکلات را ازدست داده ایم.روسها مثلی دارند ،می گویند برای تحقق قول وعده داده شده باید هفت سال منتظر ماند ،اما پدربزرگهای ما می گفتند دروغ بودن سخنی ظرف چهل روز مشخص می شود.موفقیت آمیز نبودن اقدامات الهام علیف از همان ابتدا معلوم بودو درهمان چهل روز اول به اثبات رسید.حال که هفت سال گذشته ، دیگر شکی باقی نمانده و این هفت سال یک میزان سنجش مهم محسوب می شود.اما رهبری الهام علیف برای کشورما دوره ازدست دادن فرصتهای بزرگ به حساب می آید.فکر می کنم اگر ملت آذربایجان اراده سیاسی خودرا به میدان بیاورند ، می توان به حاکمیت علیفها پایان داد.درنتیجه برگزاری انتخابات عادلانه ،رسیدن به یک حکومت براساس اراده مردم قابل شکل گیری است.
سوال:
آیا درانتخابات پارلمانی گرفتن نه یک بازوی حکومت از حزب حاکم (آذربایجان نوین )
بلکه کل حکومت ممکن است؟
پاسخ:
ما به روند پیش رو بعنوان انتخابات پارلمانی می نگریم.دراین انتخابا ت غلبه خواهیم کرد .تلاش خواهیم نمود نماینده واقعی مردم در مجلس باشیم .(یعنی خودمردم باشیم )اما زمان نشان خواهد داد که روندهای سیاسی درکشور چه موقعیت هائی را دربرابر ما قرار خواهد دادو چه امکاناتی را برای ما فراهم خواهدنمود ؟
سوال :
آیا باتوجه به شرایط موجود درمنطقه می توان پیش بینی کرد که موقعیتی برای تغییر حاکمیت در آذربایجان ایجاد خواهدشدیانه ؟
پاسخ:
من بعنوان یک سیاستمدار پایان یافتن رژیم عیلف وتغییر آن را آشکارا می بینم.اما اینکه درچه زمانی این اتفاق خواهد افتاد، بستگی به کم و کیف پروسه های بین المللی ،منطقه ای واراده ملت آذربایجان دارد.به همین دلیل هموطنانم را دعوت می کنم که اراده خودرا به میدان آورند.
سوال:
در مورد حل مناقشه قره باغ کوهستانی ،اصول تجدید نظر شده مادرید هم نتیجه مثبتی کسب نکرده است.به نظر شما آذربایجان از این به بعد چه اقدامی باید انجام دهد؟
پاسخ:
من عدم نتیجه بخش بودن این اقدامات را به کسانیکه به اینگونه مذاکرات خوش بین بودند و انتظاربرپائی حق وعدالت داشتند وبه کسانیکه از روند گفتگوها ناخرسند می شدند وهمچنین به افرادیکه نگران ازدست دادن قره باغ به لحاظ حقوقی بودند و دراین باره هشدار می دادند، تذکر داده ام. هر زمان گفته ام که این مذاکرات نمایشی بیش نیست.ودرنتیجه آن هیچ پیشرفتی ممکن نخواهدشد.نتیجه کنونی مذاکرات هم بیانگر صحت این مدعاست.مسئولیت ایجاد چنین وضعیتی از یک سو برعهده ارمنستان اشغالگر ،از سوی دیگر برعهده دولت اشغالگرو بی توجه به معیارهای بین المللی و برخی هواداران ارمنستان و نهادهای بین المللی به دلیل عدم اتخاذ موضع متحد در قبال حفظ تمامیت ارضی آذربایجان ،می باشد.درعین حال سیاستهای اشتباه علیف ها در طول 17 سال گذشته سبب شده تا اوضاع کنونی را شاهد باشیم.برای تغییراین اوضاع ،باید شیوه اداره آذربایجان تغییر کندودر کشور تغییرات دموکراتیک روی دهد.رهبری دولت باید برعهده نیروهائی باشد که از سوی مردم انتخاب می شوند،تا با توجه به منافع مردم ،بتوانند تغییرات لازم را انجام دهند.این تغییرات باید با هدف تقویت همه جانبه آذربایجان در عرصه های اقتصادی ،نظامی ،سیاسی و دیپلماسی صورت پذیرد.آذربایجان باید مناسب زمانه وارزشهای خود بعنوان یک دولت موجودیت داشته باشد تا بتواند این مشکل سخت را مرتفع نماید.
تحلیل :
به نظر می رسد در شرایط کنونی عوامل درونداد وبرونداد تاثیر گذار بر تحولات آذربایجان بستری برای پیروزی تمام عیار مخالفان دولت باکو فراهم نخواهد کرد.
از حیث داخلی به هرحال اوضاع کنونی آذربایجان نسبت به سالهای قبل در عرصه های مختلف اقتصادی ،سیاسی ،اجتماعی مناسبتر شده واز میزان نارضایتی های عمومی کاسته شده است .هرچندکه نارضایتیها وجوددارند و تاثیر نسبی خودرا بر روند تحولات این کشور برجای می گذارند. بدیهی است دولت باکو خیلی بهتر از آنچه انجام داده است می توانست انجام دهد اما مشکلات موجود دراین کشور به اندازه ای نیست که سبب پیروزی تمام عیار احزاب مخالف در آذربایجان شود.
از سوی دیگر باتوجه باینکه اکثریت احزاب مخالف در آذربایجان بویژه احزاب شاخص این کشور یعنی جبهه خلقی ها ومساوات در گذشته از آزمون کشورداری موفق بیرون نیامده اند در نزد اکثر مردم محبوبیت چندانی ندارند و اکثریت مردم چنین می اندیشند که اگر این احزاب دوباره به قدرت دست یابند باز هم نخواهند توانست کشوررا بصورت شایسته اداره نمایند.
از دیگر سو از منظر روانشناختی و جامعه شناسی سیاسی مردم آذربایجان علاقمند به بروز تنش و بحران درکشورنیستند و با امید به بهتر شدن اوضاع به حفظ وضعیت موجود درکشور راضی هستند .
این سخن عیسی قنبر مبنی بر نگرانی او از شیوه شمارش آرائ و اعلام رسمی نتایج انتخابات حاکی از آن است که وی امیدی برای پیروزی قاطع مخالفان در انتخابات آتی پارلمانی ندارد .درعین حال که با اطمینان از پیروزی در این انتخابات سخن می گوید.از هم اکنون واضح است که با اعلام پیروزی حزب حاکم و کسب اکثریت مطلق آراء در مجلس توسط حزب آذربایجان نوین ،احزاب مخالف همچون دوره های پیشین اعلام خواهند کرد که درانتخابات تقلب صورت گرفته و نتیجه انتخابات را تائید نمی کنند.درچنین حالتی با توجه باینکه نامزدهای احزاب مخالف بصورت حقیقی نیز درانتخابات شرکت می کنند تعدادی از آنها وارد مجلس ملی خواهندشد.
بنظر می رسد این نگاه رهبر حزب مساوات را که معتقد است دردرون حزب حاکم تضادهائی وجوددارد و نامزدهایشان را نتوانسته اند مشخص نمایند نباید خیلی جدی گرفت .چراکه حزب حاکم با توجه به تجاربی که از انتخابات گذشته دارد و فعالیتهائی که در طول پنج سال گذشته داشته است مشکلی از این حیث نخواهد داشت و درموقع مقرر نامزدهای نهائی خودرا معرفی خواهد نمود .مضافا اینکه باحتمال زیاد تعداد قابل توجهی از این نامزدها مشخص شده اند. وانگهی اخبار موجود پیرامون تحرکات احزاب مخالف درراستا ی آماده شدن برای شرکت درانتخابات بیانگر آن است که درداخل احزاب وبین احزاب مختلف از یکسو درخصوص تعیین نامزدهای انتخاباتی واز سوی دیگر درمورد ائتلاف احزاب نیز با یکدیگر اختلاف نظر جدی وجوددارد بگونه ای که برخی از شخصیتهای بعضی از احزاب، سایر احزاب رابه سیاست بازی و عدم صداقت متهم میکنند وحتی دربرخی موارد این اتفاق در درون احزاب در ارتباط با اعضای همان حزب رخ می دهد.
از نگاه عوامل برون داد می توان گفت درانتخابات آتی پارلمانی در آذربایجان مشکلات وموانع قابل توجه وتاثیرگذاری که بتواند سرنوشت این انتخابات را دگرگون سازد بروز نخواهد کرد .به هرحال درنهایت ناظران غربی در پایان برگزاری انتخابات با تائید برخی اقدامات و انتقاد از برخی دیگر از اقدامات در عرصه انتخابات بصورت نسبی آن را مورد تائید قرار خواهندداد و اظهار امیدواری خواهند نمود که در انتخابات بعدی نواقص وکسریها جبران شود.یا اینکه برخی از ناظران قدری تند برخورد خواهند نمود وبعضی دیگر از آنها با برخورد نرم خود توازن در ارزیابی شان از انتخابات ایجاد خواهند نمود. کشورهای غربی نیز واکنش مشابهی از خود نشان خواهند داد. نمایندگانی هم که ازسوی اتحادیه کشورهای مشترک المنافع (شوروی سابق ) بر این انتخابات نظارت خواهند نمود بصورت کامل دموکراتیک بودن آن را مورد تائید وتاکید قرار خواهند داد.برخی کشورهای همسایه آذربایجان نیز چنین موضعی اتخاذ خواند نمود.اگر هم بصورت کامل تائید نکنند خواهند گفت که در برخی شعب اخذ رای موارد کوچکی برخلاف قانون دیده اند اما این تخلفات تا آن حد نبوده که بر سرنوشت انتخابات تاثیر جدی داشته باشد.
با نگرش به آنچه ذکر شد ،در انتخابات ماه نوامبر سالجاری نیزاعم از اینکه احزاب مخالف دولت تا چه اندازه در قالب ائتلاف کامل ،اتئلاف میان دو یا چند حزب یا منفرادا بعنوان یک حزب وبصورت منفک در این انتخابات شرکت نمایند و نامزد های خودرا برای رقابت با حزب حاکم معرفی کنند، بنظر می رسد همچون دوره قبل(سال 2005)، تعداد اندکی از نامزدهای احزاب مخالف وارد پارلمان خواهند شد واکثریت قاطع نمایندگان مجلس از حزب آذربایجان نوین یعنی حزب حاکم این کشور خواهد بود.ضمن اینکه باید درنظر داشته باشیم که سیستم حکومتی آذربایجان ریاستی (ریاست جمهوری )است و پارلمان از قدرت زیادی دراین کشور برخوردار نیست.
بنابراین آنچه که عیسی قنبر درانتظار آن است یعنی تجمیع عوامل منطقه ای ،بین المللی و داخلی (بویژه به میدان آمدن اراده ملت برای تغییر ) برای پیروزی مخالفان دولت آذربایجان عینیت نخواهد یافت و از این رهگذر کنار رفتن دولت الهام علیف محقق نخواهد شد.


زیرنویسها از نویسنده می باشد که با توجه به مسئولیتهائی که داشته شاهد نزدیک بسیاری از تحولات دودهه اخیر آذربایجان بوده است.
1-درحال حاضررهبر این حزب علی کریملی نام دارد.رهبراین حزب ابوالفضل علیف مشهور به ایلچی بی که درآستانه فروپاشی شوروی علیه روسیه مبارزه کرد ودولت حاکم آذربایجان به رهبری ایاز مطلب اف را ساقط نمود.ایلچی بی درانتخابت خرداد 1371 به ریاست جمهوری آذربایجان انتخاب شد .اما راس یک سال دولت وی پس از یک کودتای نظامی توسط سرهنگ صورت حسین اف سقوط کرد .ایلچی بی که از مخالفان حیدر علیف رئیس مجلس جمهوری خودمختار نخجوان از توابع جمهوری آذربایجان بود از حید رعلیف درخواست نمود به باکو بیاید واضاع را سروسامان دهد.حیدرعلیف 19خرداد 1371وارد باکو شد و از سوی نمایندگان مجلس ملی آذربایجان بعنوان رئیس مجلس برگزیده شد.(طبق قانون آذربایجان عضو مجلس نخجوان عضو مجلس ملی آذربایجان هم محسوب می شود).پس از چندروز که یک هفته هم طول نکشید ایلچی بی بدون اینکه اطلاع دهد باکو را ترک نمود و علی رغم انتظار حیدر علیف ،وی به باکو بازنگشت وبدن طریق پست ریاست جمهوری را ترک نمود.حیدر علیف نیز براساس قانون اساسی وقت آذربایجان که رئیس مجلس درغیاب رئیس جمهور کفیل ریاست جمهور ی می گردد اختیارات دولت را دردست گرفت.در این فاصله او موفق شد با فرمانده کودتاچیان سرهنگ صورت حسین اف مذاکره نماید واین بحرا را خاتمه دهد .ارمنیها ازاین فرصت استفاده کردند وچند شهر دیگر آذربایجان را تصرف نمودند.اشغالگری ارامنه در اوایل ریاست جمهوری حیدر علیف هم ادامه داشت.بگونه ای که در شرایطی که هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت ایران از دوم تا چهارم آبان ماه 1372در سفر رسمی باکو به سر می برد .فشارهای ارامنه برای تصرف اراضی آذربایجان ادامه داشت اما با میانجی گری ایشان ودکتر ولایتی وزیر خارجه وقت ایران ارامنه درزمان حضور هیئت ایرانی درباکو ازادامه تهاجم خود دست کشیدند اما به فاصله یک روز پس بازگشت هیئت ایرانی به تهران شهر مرزی آذربایجان با ایران یعنی زنگیلان را اشغال نمودند واین آخرین شهر اشغال شده توسط نیروهای ارمنستان می باشد.
ایلچی بی همواره علیه ایران وروسیه موضع گیری می کرد و علیرغم اینکه انسان پاکی بود از کشورداری آنگونه که باید نمی دانست و اکثریت تیم او هم تجربه قابل توجهی نداشتند لذا بیش از یکسال دولتش دوام نیاورد.
2-حزب جبهه خلق کلاسیک آذربایجان پس از فوت ایلچی بی انشعاب پیدا کرد و این حزب ازدرون آن به منصه ظهور رسید .رهبر این حزب هم میرمحمود میر علی اوغلو می باشد.هردو حزب ازمخالفان دولت باکو ودولت ایران هستندو همواره علیه دولت خود وایران موضع گیری می نمایند.
3- رهبر حزب مساوات آذربایجان عیسی قنبراف است که درسالهای اخیر نام خودرا به عیسی قنبر تغییر دادهاست. وی در دوره حکومت جبهه خلق درآذربایجان وریاست جمهوری ایلچی بی رئیس مجلس ملی آذربایجان بود که با فشار فرمانده کودتا سرهنگ صورت حسین اف از این سمت استعفا داد. او در سال 2003 درانتخابا ریاست جمهوری آذربایجان رقیب الهام علیف بود و آراء نسبتا خوبی کسب کرد .بگونه ای که احزاب مخاف وحزب مساوات مدعی بودند که عیسی قنبر برنده انتخابات است و دولت باکو در انتخابات تقلب نموده است. با اعلام پیروزی الهام علیف مخالفان به اعتراض برخاستند که منجر به کشته شدن وزخمی شدن عده ای و بازداشت،محاکمه وزندانی شدنم تعدادی از اعضا وهوادران احزاب مخالف گردید.این حزب درانتخابات پارلمانی آذربایجان هم همزمان با حضور سایر احزاب مخالف حضور می یابد و هم اکنون نیز چند نماینده در مجلس ملی آذربایجان وابسته به این احزاب است .اما حزب حاکم آذبایجان نوین اکثریت مطلق پارلمان را دردست دارد.مخالفان معتقدند دولت آذربایجان در انتخابات بویژه درمرحله شمارش واعلام رسمی نتیجه تقلب می کند و بدین صورت اکثریت مجلس را آز آن خود می نماید.
4- دراین نوشتار منظور از( ح.ج.خ.آ ) حزب جبهه خلق آذربایجان و منظور از( ح.م. )حزب مساوات است.
5-در این نوشتارمنظور از (ح.ج.خ.ک)حزب جبهه خلق کلاسیک می باشد.
6- در این نوشتارمنظور از (ح.ا.ب.د) حزب اتحاد برای دموکراسی می باشد.
7-دراین نوشتار منظور از (ح.آ.ن) حزب آذربایجان نوین حزب حاکم آذربایجان برهبری الهام علیف است.این حزب توسط حیدر علیف پدر ایشان قبل از بازگشت از نخجوان به باکو وگرفتن قدرت تشکیل شده بود و رهبر آن نیز حیدر علیف بود.
8-منظور عیسی قنبر از خط رسول زاده –ایلچی بی همان محمد امین رسول زاده رهبر حزب مساوات در سالهای جنگ جهانی اول بود. رسول زاده اولین شخصیتی است که در28 ماه می 1918 استقلال آذربایجان را اعلام کرد .دولت بیش از دوسال دوام نیافت وروسها با اشغال آذربایجان وسرکوبی آنها به این استقلال خاتمه دادند.ایلچی بی هم مدعی ادامه راه رسول زاده بود .هردو این شخصیتها، تفکرات ملی گرایانه داشته وبه دولت لائیک اعتقادداشتند.ایلچی بی تحت تاثیر مصطفی کمال پاشا معروف به آتاتورک بنیانگذار ترکیه جدید پس از فروپاشی امپراطوری عثمانی بود و به اندیشه های او تاسی می جست وبه همین دلیل ارتباط بسیار نزدیکتری با ترکیه داشت.به نحوی که در دوره حکومت یکساله ایلچی بی برخی از شخصیتهای ترک از مشاورانت نزدیک او بودند و به برخی مناصب دولتی هم رسیده بودند.سطح وعمق این روابط دردوره حیدر علیف تا حدودی کاهش یافت .بگونه ای که حیدر علیف با ایجاد تغییر درقانون اساسی زبان رسمی کشور را که ترکی درج گردیده بود به آذری تغییر داد.ازدوره علیف به بعد روابط باکو –آنکارا تا حدود زیادی وارد چارچوب مشخصی شد.

درنگی بر مصاحبه عبدالله گل در آستانه دیدارش از جمهوری آذربایجان

رئیس جمهور ترکیه روز جاری دوشنبه 25مرداد برای دیداری رسمی وبه دعوت همتای آذری خود عازم باکو میشود. وی قرار است دراین سفر با الهام علیف رئیس جمهور ، آرتور راسی زاده نخست وزیر و اکتای اسداف رئیس مجلس ملی آذربایجان دیدار وپیرامون مسائل مبرم دوجانبه ،منطقه ای وبین المللی بحث وگفتگو نماید . تبادل نظر پیرامون حل مناقشه قره باغ و آینده مناسبات آنکارا –ایروان و موضوع گشایش احتمالی مرز ترکیه – آذربایجان در حین مانور مشترک ناتو در ارمنستان ،آخرین تحولات مربوط به مسائل هسته ای ایران و افزایش همکاریهای نظامی روسیه با ارمنستان بویژه امضای قرارداد مربوط به تمدید حضور پایگاه نظامی روسیه درارمنستان تا سقف 45 سال و کمک نیروهای نظامی روسیه به ارمنستان در حفاظت از مرزهای ارمنستان با همسایگانش باحتمال زیاداز محورهائی خواهد بود که در اولویت مذاکرات سران ترکیه وآذربایجان قرار خواهد داشت.عبدالله گل در صورت امکان از شهر تاریخی شکی نیز دیدار خواهد نمود.وی که پس از انتخاب به ریاست جمهوری ترکیه اولین سفرخارجی خودرا به آذربایجان انجام داده بود ،دیداری از شهر گنجه داشت و از منزلی که نوری پاشا(اهل ترکیه ) از فرماندهان ارتش اسلامی قفقاز در آن سکنی داشته بازدید نموده بود.

مائیس علیزاده خبرنگار خبرگزاری آپا جمهوری آذربایجان در آنکارا دو روز پیش ودر آستانه سفر گل به باکو مصاحبه ای باوی انجام داده است. با توجه باینکه که محتوای این مصاحبه از برخی جهات حائز اهمیت و قابل توجه وتامل است بر آن شدم که نسبت به ترجمه ،تلخیص وتحلیل سخنان گل مبادرت نمایم.انشاءالله که در این شهر الرمضان ،مرضی ایزدیکتا وآن دسته از مومنین واقعی اش که این یادداشت را مطالعه ومورد نقد قرار خواهندداد واقع شود.

رئیس جمهور ترکیه دراین مصاحبه با توجه به نوع سوالات خبرنگار عمدتا پیرموان مسائل قفقاز ، روند حل مناقشه قره باغ ،روند دموکراسی در آذربایجان ومسائل دوجانبه سخن می گویدکه خلاصه تجمیع سخنان نسبتا پراکنده وی به شرح ذیل تقدیم میگردد:

عبدالله گل می گوید:

این سفر بمنظور تبادل نظربا الهام علیف برادر ارزشمند ورئیس جمهور کشور دوست ،برادر وهمسایه پیرامون تعمیق روابط دوجانبه ، تحولات مهم منطقه ای و حل بحران قره باغ کوهستانی ودر راستای هماهنگی بیشتر بین دوکشور ومشورتهای پیش رو در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد که سپتامبر سالجاری طبق روال همیشه برگزار خواهد شد صورت می گیرد.(این گفته گل بیانگر آن است که هرد رئیس جمهور کشورهای همسایه در نشست قریب الوقوع مجمع عمومی سازمان شرکت خواهد نمود.)*

رئیس جمهور ترکیه در رابطه با حل مشکل قره باغ کوهستانی می گوید:

ادامه وضع موجود در منطقه به نفع هیچ کشوری نیست ،نه آذربایجان ،نه ارمنستان و نه ترکیه.جهان تغییر یافته ودرشرف تغییر است،حل مشکلات ضروریست .ادامه مشکلات بصورت منجمد ، سببب می شود مشکلات باردیگر نمود پیدا کنند.

شورای امنیت سازمان ملل چند قطعنامه درمورد حل مناقشه قره باغ دارد (4 قطعنامه )*گروه مینسک هم تلاش جدی برای حل این بحران میکند.اما متاسفانه پس از گذشت 18-20 سال از فعالیت این گروه نتایج مشخصی به دست نیامده است.وقتی از اشغال سرزمینهای یک کشوری 18 سال بگذرد باید گفت که این حالت ،وضعیت خوبی نیست .

ترکیه اولین کشوریست که استقلال آذربایجان را برسمیت شناخت .سپس استقلال ارمنستان را مورد شناسائی قرارداد.در سیستم جدید بین المللی باید به حفظ تمامیت ارضی کشورها احترام گذاشته شود.

ارمنستان می تواند با همسایگان خود مناسبات خوبی برقرار نماید واز این طریق به آبهای آزاد و خطوط حمل ونقل ترانزیتی دسترسی پیداکند.

طبیعی است که ترکیه دولت بزرگی است.درحالیکه ما مشکلات خودرا با همسایگان به صفر می رسانیم ،ادامه وضع موجود با ارمنستان به معنی درست کلمه وضعیت خوبی نیست.لذا حل عادلانه مشکلات موجود درمنطقه به نفع همه ماست.

ما امیدواربودیم که گروه مینسک به حل مناقشه قره باغ نزدیک شود .اما اکنون در افکارعمومی ،سفر نمایندگان این گروه به منطقه بعنوان یک سفر توریستی تلقی می شود!

به همین دلیل لازم است تحرک جدی وجدیدی آغاز شود.در سال 2008 وقتی پیشنهاد مشابهی مطرح کردم و ادامه وضع موجودرا به نفع آذربایجان ،ارمنستان وترکیه ندانستم ،در گام نخست درهمین راستا عازم ایروان شدم ،متعاقبا سرکیسان به ترکیه آمد.مذاکراتی انجام شد .پیرامون محتوای این مذاکرات الهام علیف را نیز در جریان می گذاشتم.پوتین ومدودف هم دراین روند مشارکت داشتند! (ازایران هم خبری نبود)* متاسفانه درجریان این روند در آذربایجان ،ارمنستان وترکیه سوء تفاهماتی پیش آمد ونتیجه مورد انتظار حاصل نشدو سروصداهای بسیاری ایجادشد.از این تجربه متوجه شدم که این معضل باید از طریق دیپلماسی بدون صدا اما مصمم حل وفصل شود.

در حل مناقشه قره باغ کوهستانی روسیه کشور مهمی است.مشکلات سنگینی مانند بحران قره باغ ،بافشار ها وآرزوهای یک یا چندکشور حل شدنی نیست.این مشکلات باید با تلاش کشورهای ذی نفع وسایر کشورهای منطقه حل وفصل شود.

در یک جا نخواهیم نشست ،بدون وقفه درجهت حل این مشکل تلاش خواهیم کرد.حل مشکل ورسیدن به صلح کار آسانی نیست.

عبدالله گل در بخش دیگری از سخنان خود می گوید:

تقویت همکاری های نظامی روسیه وارمنستان و احتمال استقرار سیستم موشکی اس -300 روسی در آذربایجان (که اخبار ضدونقیضی دراین رابطه از تائید تا تکذیب وتائید)* و موارد مشابه این چنینی را موانعی دربرابرحل بحران قره باغ می دانم.میدانم که مدودف ،پوتین ،علیف سرکیسیان هم مانند من ادامه وضع موجودرا درمنطقه به مصلحت نمی دانند.

دردوران جنگ سرد بود که کشورهای بزرگ ،درگیری در مناطق مختلف را به نفع خود می دانستند.اکنون شرایط واوضاع متفاوت از گذشته است.باید همه تلاش کنیم که هرچه زودتر این مناقشه از طریق مذاکره ودیپلماسی حل وفصل شود.

گل می افزاید دراین راستا هرکاری که از دستمان برآید مضایقه نخواهیم کرد.تحت اشغال بودن اراضی کشور برادر، آذربایجان، را دنیا هم نخواهد پذیرفت چونکه مصوبات سازمان ملل وجود دارد.

رئیس جمهور ترکیه دراین مصاحبه به ارمنستان توصیه میکند، اگر می خواهد روابط عادی با قره باغ داشته باشد باید قبل از هرچیز مشکل قره باغ حل شود.هرکس باید خودرا جای دیگری (طرف مقابل ) بگذارد ،درک نماید وکمک کند.

وی تلویحا به احزاب مخالف در آذربایجان (محتملا ارمنستان وترکیه ) می گوید:اینها (مسائلی که به تمامیت ارضی وامنیت ملی یک کشور مربوط می شود) مسائل ملی هستند ،احزاب نباید از این مسائل به نفع خود بهره برداری نماید.(بعنوان ابزار استفاده نکنند ) دراینگونه مسائل آذربایجان به الهام علیف ،ارمنستان به سرژ سرکیسیان وترکیه به من اعتماد داشته باشند.

وی همچنین می گوید که باید اوباما ومدودف هم از روند حل مناقشه قره باغ حمایت بیشتری نمایند .او درپایان میگوید که حل این مشکل از طریق مذاکرات صلح آمیز و دیپلماسی امیدزیادی دارد.

عبدالله گل درخصوص مسائل منطقه قفقاز می گوید: ایجاد ،حفظ وتقویت صلح وثبات در قفقاز باید اولویت اصلی منطقه باشد.ما طرحهای بسیار مهم و ضروری در این منطقه داریم از قبیل :

خط لوله انتقال نفت باکو –تفلیس –جیحان

خط لوله انتقال گاز باکو-تفلیس –ارزروم

خط آهن دردست احداث باکو-تفلیس –قارص که با حضور سران سه کشور در سال 2012 افتتاح خواهد شد.این خط آهن سه کشوررا به یکدیگر متصل میکند.راهی که از اروپا آغاز شده از طریق ترکیه و دریای سیاه به گرجستان و از این طریق به آذربایجان متصل می شود. جاده شهرهای میانی در گرجستان (باتومی –تفلیس ) ودرآذربایجان( گنجه-باکو)درحال احداث ،تعریض ومرمت هستند.(ترکیه ،گرجستان وآذربایجان قصددارند ضمن خروج یا کاهش وابستگی خود به مسیرهای انرژی وحمل نقلی به روسیه وایران نقش برتری در قفقاز ایفا نمایند.از دیگر سو بکو وآنکارا با این اقدام درصدد محاصره بیشتر ارمنستان وتثیر گذاری بر گرجستان درراستای کاهش مناسبات این کشور با ارمنستان هستند.آذبایجان در اقدام دیگری قصد دارد گاز مورد نیاز نخجوان را در آینده از محل گازی که به ترکیه صادر خواهدکرد از طریق منطقه رزی ترکیه با نخجوان تامین کند .دراین صورت دیگر نیازی به سواپ گاز آذربایجان ازطریق آستارای ایران به نخجوان که درحال حاضر درجریان است نخواهدبود)*

ما بانخجوان هم مرز داریم .این مرز ،مرز ترکیه با آذربایجان است.او تاکید میکندکه آینده آذربایجان خیلی روشن است .

رئیس جمهور ترکیه درخصوص میزان پیشرفت دموکراسی در آذربایجان برای اینکه بقول معروف نه سیخ بسوزد نه کباب ، بسیار ماهرانه و دیپلماتیک می گوید:

ترکیه عضو شورای اروپاست .کشوری که عضو این شورا می شود،باید همه اصول آن را رعایت واجرا کند.علیرغم اینکه ترکیه هم از اعضای تشکیل دهنده شورای ارواست ،تا سال 2004 تحت مونیتورینگ (نظارت ) این شورا بوداما با اصلاحاتی که انجام دادیم از این نظارت خلاص شدیم.تا جائی که یک تبعه ترک بعنوان رئیس پارلما ن شورای اروپا انتخاب شد.

طبیعی است که تاخیر در شروع دموکراتیزه شدن یک کشور سایه ای بر سر آن نخواهد گسترد،ترکیه امروز هم در این زمینه دارای کم وکسری است و زمینه هائی وجودداردکه باید نسبت به ارتقاء استانداردهای حقوق ودموکراتیک آنها تلاش مضاعفی صورت دهد.وی با این توضیحات می افزاید:

بدیهی است که ماهم کشورهای برادررا نسبت به ارتقاء استانداردهای دموکراسی تشویق می کنیم. دموکراسی هرقدر بیشتر توسعه یابد به همان نسبت سازمانهای کشوری سالمتر می شوند.

من دهسال عضو پارلمان شورای اروپا بودم و همواره به تعمیق دموکراسی در کشورم اولویت داده ام.

اگر مرحوم حیدرعلیف والهام علیف ، هدفشان توسعه دموکراسی در آذربایجان نبود این کشوررا عضو شورای اروا نمی کردند.اطمینان دارم که هرروز در آذربایجان رسانه های گروهی آزاد گسترش وتقویت پیدا خواهد کرد و دموکراسی بیش از پیش تعمیق خواهد یافت.

عبدالله گل ،باختصار پیرامون ضرورت تعمیق روابط دوجانبه دوکشور که دارای یک ملت هستند سخن گفت و اظهار امیدواری کرد که لغو روادید برای اتباع ترکیه از سوی آذربایجان نیز صورت پذیرد.( لازم به ذکراست که ترکیه در اوت 2007 بصورت یک طرفه برای اتباع آذری روادید ورود به ترکیه لغو نمود .اخیرا در سفر وزیر تجارت خارجی ترکیه به باکو درخصوص اقدام متقابل باکو دراین خصوص مذاکراتی صورت گرفت ونمایندگان وزرات امورخارجه دو کشور سرگرم نهائی کردن احتمالی این موضع در سفر عبدالله گل به باکو شده اند. اما از لحن صحبت گل بنظر می رسد احتمالا وحداقل دراین سفر این موضوع به نتیجه نهائی نرسد.)*

رئیس جمهور ترکیه با اشاره باینکه همواره به آذربایجان وکشورهای ترک زبان اولویت خاصی قائل است و در سال گذشته نیز در نشست سران کشورهای ترک در نخجوان به پیشنهاد او شورای کشورهای ترک زبان تشکیل شده است از اهمیت تاریخی روابط ملت ترک وضرورت تعمیق مناسبات همه جانبه کشورش با آذربایجان وکشورهای ترک زبان سخن گفت و از نقش نوری پاشا یکی از فرماندهان ارتش اسلامی قفقاز سخن گفت .(گویا این ژنرال ترک در برابر هجوم ارامنه به آذربایجان در جریان جنگ جهانی اول نقش خوبی داشته است و مجسمه وی در محل مزار شهدای آذربایجان درباکو درمقابل مسجدی که ترکها درباکو ساخته اند خودنمائی میکند.این درحالیست که در آذربایجان نسبت به حمله ترکهای عثمانی وکشتار ایرانیان وآذریها در زمان صفویه سکوت اختیار می شود)*

عبدالله گل با صحبتهای رمانتیک خود آرزوهای خوبی مانند رفاه بیشتر ،آسایش فراوان ،صلح وثبات و... برای ملت ترک بویژه آذربایجان میکند ومیگویدشادیهای شما شادیهای ماست ودر طول تاریخ هم اینگونه بوده است.باید بعنوان دو کشور مستقل ویک ملت ،برادریمان ودوستیهایمان را بیش از پیش گسترش دهیم وبه یکدیگر کمک کنیم وبا پیروزیهمایمان احساس غرور نمائیم.

هنگامی که مشغول ترجمه وتلخیص این مصاحبه بودم ،من هم بعنوان یک مخلوق خدا ،شهروند ایرانی وایرانی آذری و کسی که قریب دودهه با مسائل منطقه بویژه کشورهای شوروی سابق واز آن جمله قفقاز ،محشور بودم واتلاف وقت کرده ام ، ازاینکه روابط دوکشور ترکیه وآذربایجان که همسایگان ما هستند ودارای مشتزکات فرهنگی وتاریخی فراوانی هستیم( و درواقع ما می توانیم اداعا کنیم که با آذربایجان یک ملتیم و آکثریت آذریها درایران ساکنند) ،تعمیق یابد وبحران قره باغ ودیگر بحرانهای منطقه حل وفصل شود از سخنان امیدوار کننده آقای عبدالله گل خوشحال شده وآرزو کردم که آمال ایشان هم محقق شود .اما ازاینکه حتی یکبار هم از لسان ایشان نام ایران یا یک مقام ایرانی حداقل دررابطه با تحولات منطقه بویژه موضوع اراضی اشغالی آذربایجان( که دوکشور درگیر همسایه ایران هستند و مرزآذربایجان با ایران بسیار بیشتر از مرزش با ترکیه است وبخوبی آقای گل به مرز کشورش با نخجوان اشاره کرده است)جاری نشده بود ناخرسندودلگیر شدم .اما بعد به خود گفتم که مقصر اونیست بلکه مقصر شیوه مدیریت سیاست خارجی درجمهوری اسلامیست که در طول سه دهه گذشته برغم موفقیتهائی که داشته ناکامیها کمی هم نداشته استواز آن جمله این است که درقفقز جنوبی تماشگریم ،قفقاز شمالی پیشکش !

آقای گل از اوباما ،مدودف ،پوتین و روسای جمهور آذربایجان وارمنستان به دفعات یاد میکند .جاری شدن نامهای روسای جمهور آذربایجان وارمنستان اززبان ایشان از این منظر که ایشان به باکو قصد سفر دارد و اینکه درمورد اراضی اشغالی آذربایجان توسط ارمنستان و مناسبات کشورش با ارمنستان سخن می گوید طبیعی وبدیهی است و خرده ای برآن نتوان گرفت .اما فراموش کردن ایران در همسایگی قفقاز وبه ظن من یک کشورقفقازی، از سوی وی که مدتی هم وزیر امورخارجه ترکیه بوده و رئیس جمهور کشور همسایه ما نیز می باشد حداقل آزردگی خاطر هر ایراندوستی را سبب می شود.

چنین رویکردی می تواند این اندیشه را به ذهن متبادر نماید که ترکیه صرفا در مواردیکه به نفع نقش منطقه ای وجهانی اوست نام ایران را بر زبان جاری می سازد وبا این کشور وارد همکاری میشود ،مانند موضوع هسته ای ونشست سه جانبه تهران با حضور برزیلیها.( البته بدون اشاره به نام ایران دریکی از عباراتش به نقش کشورهای منطقه اشاره نموده است اما این کافی نیست.)*

سیاست خارجی تهران در قفقاز منفعل و روزمرگی است و پیوند استراتزیک با این کشورها حاصل نشده است وغربیها براحتی اعلام می کنندکه ایران نباید در روند صلح مناقشه قره باغ مشارکت کند خودشان هم که بحران را حل نمی کنند .البته گاها برای نمایش دیپلماتیک هم دربرخی موارد از سوی مسئولین ایرانی مطالبی گفته می شود که درمرحله حرف می ماند وپی گیری نمیگردد. سایتهای اینترنتی مملو از جملات ووعده وعیدهای انجام نشده وزارت خارجه یا سایر نهادهای ذیربط است. بعنوان مثال بیش از سه ماه پیش وزیر خارجه دولت دهم ایران گفت نشست وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان در تهران تشکیل خواهد شد اما خبری از این نشست نشد .!درهمان مقطع بنده مطلبی نوشتم وبه عدم تحقق این اجلاش اشاره نمودم.(ریا نشود)

با دقت در سخنان عبدالله گل به نظر می رسد وی دراین مصاحبه پیامهای هم به آذربایجان ،ارمنستان ،روسیه ،امریکا ودیگر اعضای گروه مینسک میدهد.نکته جالب اینکه او از روسیه وامریکا سخن می گوید وحتی از پوتین که همتایش نیست نیز حرف به میان می کشد ولی به کشور فرانسه بعنوان یکی از روسای گروه مینسک هم اشاره ای نمی کند .البته این اشاره نکردن مرا آزرده خاطر نمی کند چون فرانسه نه همسایه ایران است ونه من فرانسوی هستم.

به گروه مینسک می گوید تحرک ندارید واگر تکان نخورید اتفاقات دیگری می افتد .مخصوصا برگردن روسیه وآمریکا وروسای آنها می گذارد که تکان بخورند وکاری بکنند.

به آذربایجان می گوید نباید به زور واقدام نظامی متوسل شد (هرچندکه احتمال آن بسیارکم است )

به ارمنستان می گوید اگر می خواهی از محاصره رهائی یابی باید با ترکیه راه بیائی ،بقول معروف پیاده بشی با هم برویم.

نام ایران را نمی برد چونکه می بیند تهران سرگرم موضوع هسته ای وتنش با غرب است، به قفقاز وقره باغ چکار دارد؟می بیند فرصتی است که پیش آمده و ترکیه باید همه جوره فرصتها را شکار کند و بهره های لازم را ببرد.

درپایان به موضوع دیگری هم که در این مصاحبه برای من جالب بود می خواهم اشاره کنم (هرچند که شاید برای مخاطبین محترم جالب نباشد وحتی ازاینکه این مطلب را درج نموده ام عصبانی شوند) این است که عبدالله افندی چندبار از خود ونقش خود درگذشته وحال وآینده سخن می گوید وبعنوان دولتمرد مطلب قابل توجهی مطرح نمی کند.حال نمیدانم رجب طیب اردغان و اعضای حزب عدالت وتوسعه وسایر دولتمردان از اینگونه صحبت کردن رئیس جمهورشان دلگیر می شوند یانه ؟این دیگر به آنها مربوط میشود. منهم جسارت کردم اینجا مطرح نمودم اگر هم مصلحت ندانستید حذف نمائید.

دکتر افشار سلیمانی

تحلیلگر مسائل منطقه ای وبین المللی

24/5/89

*کلمات وعبارات داخل پرانتز از نگارنده است.

تحلیلی پیرامون خبر تکذیب شده فروش اس- 300 روسی به باکو

باکو قراردادی برای خرید دومجموعه موشک ضدهوائی <اس-300>با مسکومنعقد کرده است.خبرگزاری آپا در باکو به نقل از گزارش مندرج در روزنامه وداموستی مسکومی نویسد:
در سال 2009 وزارت دفاع آذربایجان با موسسه روس آبارون اکسپورت روسیه قرادادی مبنی بر خرید دو مجموعه سیستم دفاع موشکی اس -300 از نوع پی .ام.یو-2 زنیت منعقد نموده است.
یکی از مدیران عالیرتبه ویک نفر از مسئولین بخش تولید قطعات سیستم در روس آبارون اکسپورت روسیه در مصاحبه با روزنامه وداموستی می گوید :اجرای این قرارداد شروع شده و ظرف 2 سال آینده به نتیجه نهائی خواهدرسید.این دو مسئول شرکت مذکورنه تنها خواستار فاش نشدن نامشان شده اند ، در مورد جزئیات این قرارداد و نحوه اجرای آن حاضر به توضیح نشده اند.
آذر قاسم اف دبیر مطبوعاتی نهاد ریاست جمهوری آذربایجان نیز از کم وکیف این قراداد اظهار بی اطلاعی نموده است. همچنین تیمور عبدالله اف معاون اداره مطبوعات وزارت دفاع آذربایجان نیز در پاسخ به سوالی در خصوص قرارداد مذکور گفته است :جمهوری آذربایجان ارتش خودرا قدرتمندتر می کند و این روند ادامه دارد.
روزنامه ودا موستی در گزارش خود خاطر نشان می سازد که در زمان شوروی سابق سیستم دفاع ضد هوائی باکو پس از مسکو و لنینگراد (سنت پترزبورگ فعلی ) در رده سوم قرار داشت ،اما از سال 1990به این سو این سیستم، تضعیف و تخریب شده است.لذا آذربایجان درصدد احیاو نوسازی سیستم دفاع هوائی خود است .
یک افسر ارتش روسیه که نامش درج نشده است می گوید:فروش سیستم دفاع ضد هوائی اس-300 به آذربایجان سبب تغییر در نسبت نیروهای نظامی این کشور با ارمنستان نخواهد شدو دلیل آن این است که این سیستم صرفا برای مقابله با جنگنده بمب افکن های بالدار وبالستیک تولید شده و آذربایجان وارمنستان هیچکدام دارای چنین جنگنده هائی نیستند.این افسر روسی می گوید باحتمال زیاد باکو برای مقابله با حوادث پیش بینی نشده ای که از سوی ایران ممکن است علیه کشور صورت گیرد با خرید این سیستم موشکی ضد هوائی قصد بیمه کردن خودرا دارد.!
میخائیل بارابانف مدیر مسکو دیفنس می گوید :سیستمی که به آذربایجان فروخته شده از نوع <اس – 300 پی .ام .یو -2 > بوده و قیمت آن حداقل 300 میلیون دلار است.
روسلان پوخوف مدیر مرکز تحلیل استراتژیها و تکنولوژیهای روسیه نیز می گوید:آذربایجان به حساب دلارهای نفتی خود ارتش خودرا بازسازی ونوسازی میکند و از کشورهای اوکراین ،بلاروس ،اسرائیل و آفریقای جنوبی سلاح خریداری میکند. وی می افزاید این کشور از اوکراین جنگنده های <میگ -29 وتانکهای زرهی> ،از اسرائیل موشکهای ضد تانک < اسپایک> و از آفریقای جنوبی جنگنده هلی کوپترهای مدرن
<ام. آی.240> خریداری کرده است.او خاطر نشان می کند که اگر مسکو سیستم اس-300 را به آذربایجان نمی فروخت ،این کار را آفریقای جنوبی یا اسرائیل انجام می داد.لذا این معامله با منافع روسیه منطبق است.
اما یکروز پس از انتشار این خبر یک مقام شرکت روسی آبارون روسی خبر فروش اس -300 به آذربایجان را تکذیب نمود.

واسچلاو داويدنکو
سخنگوی «روس آبارون اکسپورت» به ایتارتا س گفت :
اطلاعی از فروش سيستم موشکی اس -300به آذربایجان نداریم و قراردادی در این زمینه وجود ندارد که به آن پایبند باشیم. وی گزارش روزنامه وداموستی مبني بر انعقاد قرارداد فروش سیستم دفاعی اس -300 بين روسيه و جمهوری آذربايجان را رد کردو گفت: «اطلاعی از فروش سيستم باشيم نيز وجود ندارد.عباس شيرينوف»، سخنگوی وزارت دفاع آذربايجان نیز از اظهار نظر در اين باره خودداری کرد.
چند نکته در این خبر تکذیب شده قابل تامل است :
زمان انتشار این خبر
- پس از گذشت 2 سال از انعقاد قرارداد باکو –مسکو (2009)
- پس از نشست سه جانبه سران روسیه ، آذربایجان وارمنستان در سنت پترزبورگ روسیه
- پس از بی نتیجه بودن نشست وزرای کشورهای گروه مینسک در آلماتی (17 ژوئیه )
-پس از دیدرارهای اخیر وزرای دفاع وامورخارجه آمریکا به فاصله یک ماه از یکدیگر از باکو(اواسط خرداد تا دهه سوم تیر 89)
- پس از دیدار وزری خارجه آمریکا از لهستان ، اوکراین ،ارمنستان وآذربایجان (دهه سوم تیر 89 )
-پس از سفر رئیس جمهور آذربایجان به اوکراین وگرجستان (دهه آخر تیر و دهه اول مرداد 89)
-پس از سفر رئیس جمهور روسیه به آمریکا و موضع گیرهای وی علیه ایران در موضوع هسته ای و رای مثبت مسکو به قطعنامه 1929 شورای امنیت سا زمان ملل متحد علیه ایران.
اعلام خبر تکذیب شده سیستم دفاع ضدهوائی موشکی اس -300 به آذربایجان آنهم با وعده 2 ساله در حالی صورت گرفته که طرف روس پس از حداقل 4 سال نسبت به وعده خود بر اساس قرارداد منعقده در خصوص تحویل همان سیستم دفاع موشکی (یا مشابه یا از نوع دیگر همان ) به ایران عمل نکرده است و مسئولین سیاسی و صنعتی این کشور در این باره مطالب متناقضی بر زبان می آورند। لذا با توجه به بازی های چندگانه روسیه می توان گفت که محتملا در رابطه با این موضوع مذاکراتی میان باکو ومسکو صورت گرفته است। بعید است اظهارات افرادی که خواستار افشای نامشان نشده اند کذب باشد ।اما به دلایلی مصلحت بر آن قرار گرفته که مورد تکذیب واقع شودهرچند که حتی اگرخبر انعقاد قرارداد موردنظر صحیح هم باشد نمی توان به اجرائی شدن آن از سوی روسیه اطمینان داشت!؟
قابل تامل تر اینکه یک افسر روسی در مصاحبه اش با وداموستی احتمال زیاد میدهدکه باکو برای حفاظت خود دربرابر حمله احتمالی ایران این سیستم موشکی را خریداری کرده است .این سخنان درحالی مطرح میشود که ظرف یکی دوماه گذشته اظهارات نسبتا تندی از سوی رئیس دولت دهم ج.ا.ایران در برابر اظهارات غیر دوستانه و غیر منطقی رئیس جمهور روسیه را شاهد بوده ایم . آیا انتشار اینگونه اخبار و دیدگاهها در اوضاع کنونی از سوی منابع روسی نشان از این ندارد که به موازات اینکه ایران از سوی غرب در خاور میانه وخلیج فارس تهدید معرفی میشود در قفقاز جنوبی هم تهدید معرفی شود؟ شاید هم برای انعکاس این ذهنیت چنین خبری انتشار یافته است.
روسها که هیچ زمانی قابل اعتماد نبوده اند ،اکنون که دستشان بیشتر رو شده ،ضمن ادامه بازی دوگانه یا چندگانه خود با ایران ،در صددند تا سناریوئی دیگر در منطقه را تنظیم وباجرا بگذارند .
اینگونه رویکرد روسیه (فارغ از صحت یا عدم صحت خبر )در اوضاع کنونی منطقه ودر حالیکه که خود برای آذربایجان بحران قره باغ را ایجاد نموده و سبب اصلی اشغال همه سر زمینهای آذربایجان است حکایت از برخورد منافقانه کرملین با کشورهای پیرامون خود است.
اینگونه بیانات همچنین در شرایطی صورت می گیرد که جمهوری اسلامی ایران وجمهوری آذربایجان در بهارسال 1384 ودر دوره دولت سیدمحمد خاتمی موافقتنامه همکاریهای نظامی –فنی میان وزرای دفاع دوکشور درتهران <دریادار شمخانی و ژنرال صفر ابیف > بامضا رسید و همکاریهای دوکشور پس از آن جنبه عملی بیشتری یافت.( این سفر برای اولین بار بود که از ابتدای مناسبات دوکشور انجام می گرفت .قبل از این سفر در پائیز 1383 وزیر دفاع ایران برای اولین از شروع مناسبان رسمی دوکشور به دعوت همتای آذری خود به باکو سفر نموده بود .)
لازم به ذکر است که در زمستان 1383 که الهام علیف به دعوت سید محمد خاتمی دیداری رسمی به عمل آورد و دراین سفر از نمایشگاه توانمندیهای دفاعی ایران بازدید کرد و در دیدارهای بعدی با مقامات ایرانی خاطر نشان ساخت که الگوی ایجاد وزارت صنایع دفاعی در آذربایجان پس از سفرش به تهران و بادیدش از نمایشگاه مذکور در ذعن وی ایجاد شده است. باید اضافه کنم که پس از ایجاد وزارت صنایع دفاعی در آذربایجان نیز وزیر صنایع دفاعی یاور جمال اف به دیدار رسمی از ایران آمدو سند دیگری برای همکاریهای فیمابین بامضا رسید.
قابل تامل تر اینکه پس از تکذیب این خبر ،خبر صحیحی درخصوص تمدید قرارداد پایگاه نظامی روسیه در ارمنستان بمدت ४९ سال دیگر منتشر شد با این تفاوت که پس از این از این پایگاه روسی در تامین امینت ارمنستان نیز استفاده خواهدشد। اقدامی که ب نفع آذربایجان نیست .
درخاتمه این یادداشت سوالی که هم اینک به ذهنم خطور نمود این است ،با توجه باینکه برخی معتقدند آمریکا قصد ایجاد پایگاه نظامی در آذربایجان رادارد پس چرا تجهیزات نظامی از نوع اس -300 در اختیار این کشور قرار نمی دهد؟

تهران وباکو باید نسبت به اینگونه اخبار رسانه های روسی که قصد ایجاد اختلاف و شک وتردید در افکار عمومی و ومسئولین را دارند در همان سطحی که مطرح می شود واکنش نشان دهند و در خصوص اینگونه موضوعات و کم وکیف همکاریهای دو کشور نسبت به تنویر افکار عمومی متوالیا اقدام لازم بعمل آورند.