پس از صدور قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل و مصوبه مجالس نماینگان وسنای آمریکا و امضای باراک اوباما و تصمیم دولت کانادا در خصوص تشدید تحریمها علیه ایران، اتحادیه اروپا روز دوشنبه 4/5/89 با اعمال تحریمهای جدید علیه جمهوری اسلامی‌ایران موافقت کرد.
این تحریمها در بسته‌ای جامع تدوین شده و بازرگانی خارجی ایران، نظام بانکی و بخش‌های پردرآمد انرژی را هدف قرار می‌دهد. رهبران اتحادیه اروپا در ماه ژوئن، درباره اعمال چنین تحریم‌هایی تصمیم گیری کردند. تحریمهای اتحادیه اروپا طی هفته‌های آینده، پس از انتشار در بولتن رسمی اتحادیه، به مورد اجرا گذاشته میشود. کشورهای اروپایی در ماه ژوئن تصمیم گرفتند کالاهای با استفاده دوگانه که می‌تواند در برنامه هسته‌ای و صنایع نفت و گاز ایران به کار برده شود را هدف قرار دهند و از جمله «سرمایه‌گذاری جدید، کمک فنی و انتقال تکنولوژی» در مورد ایران را ممنوع اعلام کردند.
شرکت‌های حمل و نقل و باربری هوایی ایران در فهرست سیاه این بسته تحریمی قرار دارند و فعالیت آنها در کشورهای حوزه اتحادیه اروپا ممنوع شده است. همچنین صدور ویزاهای جدید برای اعضای سپاه پاسداران ممنوع و سرمایه‌های آنان مسدود خواهد شد. تحریمهای جدید اتحادیه اروپا علیه ایران بیمه‌های بازرگانی و نقل و انتقال‌های مالی را نیز در بر می‌گیرد.
کاترین اشتون اعلام کرد اين تحريم‌ها به منظور متقاعد کردن ايران برای بازگشت به مذاکرات هسته‌ای بر تهران اعمال میشود. مسؤل سياست خارجی اتحاديه اروپا افزود اين تحريم‌ها حامل «پيام محکمی» به ايران است مبنی بر اينکه اعضاء اتحاديه اروپا در نگرانی خود در مورد برنامه هسته‌ای تهران يکصدا هستند و خواهان مدرک معتبری مبنی بر صلح آميز بودن برنامه هسته‌ای ايران هستند.
وی تاکيد کرد تحريم‌های اتحاديه اروپا عليه ايران به خاطر عدم همکاری ايران با قطعنامه‌های شورای امنيت سازمان ملل متحد و شورای حکام آژانس بين‌المللی انرژی اتمی است.
تحريم‌های اتحاديه اروپا بسيار فراتر از تحريم‌هايی است که شورای امنيت سازمان ملل متحد ماه گذشته عليه ايران تصويب کرد. تحريم‌های اتحاديه اروپا شامل معامله با بانک‌های ايران، شرکت‌های بيمه و همچنين منع سرمايه گذاری در صنايع نفت و گاز ايران میشود.
مسؤل سياست خارجی اتحاديه اروپا می‌گويد تحريم‌های اخير، افراد، شرکت‌ها و حوزه‌هايی را که به طور مستقيم و يا غير مستقيم در برنامه هسته‌ای ايران نقش دارند، هدف قرار داده است.
ذیلا به واکنش برخی کشورها وتهران به بسته تحریمی اتحادیه اروپا در قبال ایران می‌پردازم:
واکنش واشنگتن
هیلاری کلینتون وزیرخارجه و تیموتی گیتنر، وزیر خزانه داری ایالات متحده در بیانیه‌ای مشترک اقدام اتحادیه اروپا و کانادا در اجرای قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت سازمان ملل متحد را ستودند.
در این بیانیه مشترک ضمن استقبال از گامهای اخیر متحدان آمریکا در اتحادیه اروپا و کانادا در اعمال تحریمهای جداگانه علیه جمهوری اسلامی ایران نوشته شده است که:
این اقدامات تحریمهای مضاعفی را علیه بخش‌های مالی، بیمه، حمل و نقل، بازرگانی و انرژی و همچنین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران اعمال میکند و مشخصا انزوای ایران را افزایش می‌دهد.
تمهیدات اخیر حاوی محدودیت‌های مهمی‌علیه توانایی ایران در استفاده از زیرساخت‌های حمل و نقل و عایدات بخش انرژی برای پیشبرد برنامه‌های هسته‌ای و موشکی خود است.
محدودیت‌های قوی و ممنوعیت‌ها علیه توانایی ایران در دسترسی به نظام بانکی و بازرگانی اروپا و کانادا، سیستم مالی بین‌المللی را در مقابل سوء استفاده جمهوری اسلامی‌ایران، محافظت میکند.
تحریمهای اروپا و کانادا و تحریمهای صادر شده از سوی آمریکا، تاکیدی است بر نگرانی‌های فزاینده جامعه بین الملل درباره برنامه اتمی تهران و سرباز زدن جمهوری اسلامی‌از احترام به تعهدات بین‌المللی خود.
با اشاره به تأثیرهای مشهود این تحریمها در جهان می‌نویسد: اکنون شرکت‌ها در نقاط مختلف جهان برای پرهیز از ریسک بالای دخیل شدن در برنامه هسته‌ای و دیگر فعالیتهای نامشروع ایران، با این کشور رابطه تجاری برقرار نمی‌کنند.
تاکید برادامه رابطه آمریکا با اتحادیه اروپا، کانادا، کشورهای ۵+۱ و دیگر متحدان و شرکای ایالات متحده در جهان به منظور وارد نمودن فشاری مضاعف بر ایران و اطمینان از موثر بودن تحریمهای فعلی.
پیام به رهبران جمهوری اسلامی روشن است: به تعهدات خود پایبند باشید و یا با انزوای بیشتر و عواقب آن مواجه شوید.
ما اقدامات صریح اتحادیه اروپا و کانادا را می‌ستاییم و از به وجود آمدن وضعیتی که چنین اقدامی را الزامی ساخته، متاسفیم.
آمریکا به راه حل دیپلماتیک برای حل نگرانی‌های بین‌المللی درباره برنامه اتمی ایران پایبند است و تلاش برای مذاکره با ایران را ادامه می‌دهد و در انتظار پاسخ رسمی ایران به پیشنهاد ۵+۱ مبنی بر مذاکره باقی می‌ماند.
ما بار دیگر رهبران ایران را به همکاری و مسئولیت‌پذیری و نه مقاومت و انزوای بیشتر، ترغیب می‌کنیم.
واکنش ترکیه
مهمت سيمسک وزیر دارائی ترکیه در گفت‌وگو با روزنامه انگليسى فايننشال تايمز با اشاره به اجراى قطعنامه‌هاى سازمان ملل توسط کشورش در عين حال گفت: «اما وقتى که تقاضاهاى کشورهاى منفرد براى تحريم‌هاى فوق العاده مطرح مى‌شود ما نبايد آنها را اجرا کنيم.
وى افزود: تسهيل فعاليت‌هاى تجارى با ايران که بر اساس قطعنامه سازمان ملل منع نشده است بايد ادامه يابد و ادامه خواهد يافت واگر معامله‌اى تجارى نياز به تامين مالى داشته باشد ما بايد راهى را براى تامين آن بيابيم.
واکنش کانادا
همزمان با تصویب بسته تحریمی اتحادیه اروپا، کانادا همگام با متحدان غربی خود و به منظور اعمال فشار بر تهران با هدف توقف برنامه هسته‌ای ایران، تحریمهای یک‌جانبه جدیدی علیه ایران اعمال کرد.
تحریمهای یک جانبه کانادا علیه ایران که از دوشنبه 4/5/89 به مرحله اجرا گذاشته می‌شوند، تبادلات بازرگانی و تجاری در زمینه هسته‌ای، شیمیایی، بیولوژیکی، موشک‌ها و سلاح‌های کشتار جمعی با ایران را منع کرده است.
براساس مفاد این اقدامات تحریمی، افتتاح شعب بانک‌های ایران در کانادا ممنوع خواهد بود و بانک‌های کانادا نیز اجازه فعالیت در ایران نخواهند داشت.
صادرات کالاهای حساس به ایران، که ممکن است در تولید سلاح‌های کشتار جمعی مورد استفاده قرار گیرند و همچنین ارسال موادی که در صنعت پالایش نفت و گاز این کشور مورد بهره برداری قرار می‌گیرند نیز بخشی از تحریمهای جدید اتاوا علیه تهران خواهند بود.
لارنس کانن، وزیر امور خارجه دولت فدرال کانادا روز دوشنبه، اعلام کرد اقدامات تحریمی جدید از تحریمهای بین‌المللی سازمان ملل فراتر خواهد رفت و شامل ممنوعیت صادرات کالاهایی خواهد شد که احتمال استفاده آنها در برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد.
صادرات مواد غیر اتمی که ممکن است در تحقیقات و توسعه اتمی مورد استفاده قرار گیرد نیز در فهرست تحریمهای جدید کانادا علیه ایران قرار دارد.
کانن در کنفرانس خبری که به طور زنده از رسانه‌های کانادا پخش شد، گفت: «تحریمهای کانادا علیه جمهوری اسلامی به منظور کاهش سرعت توسعه برنامه هسته‌ای ایران که به سرعت به سمت تولید سلاح‌های اتمی پیش می‌رود، اعمال خواهند شد و این اقدامات به هدف مجازات مردم ایران اتخاذ نشده‌اند بلکه دولت غیرمسئول، سلطه جو و متخاصم این کشور را هدف قرار داده‌اند.
وزیر امور خارجه کانادا تاکید کرد اقدامات ایران و اظهارات خصمانه مقامات تهران مقابله آشکار دولتمردان این کشور با کانادا و کشورهای هم‌فکری است که خواهان برقراری صلح و امنیت جهانی هستند. وی افزود تحریمهای جدید کانادا با هماهنگی کشورهای دیگر اعمال خواهند شد تا «پیام محکم تعهد و همبستگی جامعه بین‌الملل در این مورد را به ایران ارسال کند.»
لارنس کانن در بخشی از کنفرانس خبری خود گفت: «ایران کماکان به قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی بی‌توجهی میکند و از گردن نهادن به تعهدات بین‌المللی اتمی خود و توقف فعالیتهای غنی سازی اورانیوم سرباز می‌زند.»
وزیر امور خارجه کانادا خاطرنشان کرد هرگونه سرمایه‌گذاری جدید شرکت‌های کانادایی در بخش نفت، گاز و انرژی ایران و نیز فن آوری‌های مربوط به این صنایع ممنوع خواهند بود.
کانادا ماه گذشته اعلام کرد همه مفاد قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که تحریمهای بیشتری علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال میکند را به طور کامل اجرا خواهد کرد.
برخی بر این باورند که با توجه به اینکه حجم تبادلات بازرگانی ایران و کانادا در سطح گسترده‌ای نیست که تحریمهای اتاوا برای تهران فلج کننده باشند. اما عده‌ای دیگر از کارشناسان سیاسی معتقدند، اقدام کانادا برای اعمال تحریمهای یک‌جانبه علیه جمهوری اسلامی، اقدام نمادینی برای اعمال فشار بر مقامات این کشور است.
در همين حال تهران اعلام کرد آماده گفتگوهای بدون پيش شرط در مورد تأمين سوخت هسته‌ای است.
نماينده ايران در آژانس بين‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه اعلام کرد تهران آماده گفتگوهای سريع و بدون پيش شرط در زمينه تامين سوخت هسته‌ای است. اين خبر مورد استقبال اتحاديه اروپا قرار گرفت. کاترين اشتون، مسؤل سياست خارجی اتحاديه اروپا گفت بايد گزارش مربوط به اعلام آمادگی ايران را با دقت بررسی کند، اما در صورت صحت اين موضوع، وی از آن استقبال میکند.
اعلام آمادگی ايران برای گقتگوهای سريع و بدون پيش شرط، پس از نشست سه جانبه وزرای امورخارجه ایران، برزیل و ترکیه در استانبول (یکشنبه 3/4/89)، تنها ساعاتی پس از آن صورت گرفت که اتحاديه اروپا تحريم‌های جديدی را عليه ايران تصويب کرد!( دوشنبه 4/4/89)
در پایان دیدار سه جانبه که یک روزقبل از تصویب تشدید تحریمها علیه ایران توسط اتحادیه اروپا در دراستانبول صورت گرفت (یکشنبه ۳ مرداد ۱۳۸۹ ) وهمینطور پس از دیدارجداگانه احمد داود اوغلو وزیر خارجه ترکیه با همتای ایرانی خود، این مقام ترکیه دیدگاههای خویش را درخصوص نشست استانبول و آینده مذاکرات هسته‌ای ایران با طرفهای مطرح را بیان کرد برخی از نکات برجسته سخنان وی اینگونه است:
در این جلسه بر پایبندی به توافق تهران تاکید شد، اما در عین حال از ایران و کشورهای غربی خواسته شد، هر چه سریع‌تر دیدارها و مذاکرات را از سر بگیرند. من فکر می‌کنم توافق تبادل سوخت یک ابزار دیپلماتیک مفید است و می‌تواند تدابیر اعتمادساز را افزایش دهد. متکى به ما گفت که ايران صبح دوشنبه نامه‌اى را به يوکيا آمانو مديرکل آژانس بين‌المللى انرژى اتمى ارسال مى‌کند. اين نامه پاسخى به سوالات مطرح شده توسط گروه وين (آمريکا، روسيه و فرانسه) درباره توافق تبادل سوخت با ترکيه و برزيل است و در آن درخواست براى آغاز مذاکرات فنى ارائه شده است. ايران قصد دارد مذاکره با اتحاديه اروپا درباره برنامه هسته‌اى خود را پس از پايان ماه رمضان آغاز کند. قطعا اين مسئله به جريان تحولات بستگى دارد اما هيچ‌کس در اصل با برگزارى نشست مخالف نیست. با توجه به ديدار قريب‌الوقوع سعيد جليلى دبير شوراى عالى امنيت ملى با کاترين اشتون مسئول سياست خارجى اتحاديه، آنکارا در تلاش است مذاکرات بين‌المللى را در سريعترين زمان ممکن احيا کند. هر موضوع درباره ايران به صورت مستقيم ترکيه را تحت تاثير قرار مى‌دهد؛ به همين دليل ما نمى‌توانيم منتظر بمانيم.
در ديداربا همتای ایرانی‌ام ، راه‌هاى لازم براى ادامه روند ديپلماتيک ميان گروه 5+1 با ايران مورد بحث و بررسى قرار گرفت. ما براى حل مسئله‌ى صلح‌آميز هسته‌اى ايران تلاش مى‌کنيم. در واقع بيانيه تهران گامى در جهت اعتمادسازى است و نبايد اين بيانيه به عنوان تنها راه حل براى حل مسئله هسته‌اى ايران تلقى شود.
آموریم، وزیر خارجه برزیل، نیز پس از نشست سه و دوجانبه با همتایان ترکیه‌ای وایرانی‌اش گفت:
ما معمولاً ایران را ترغیب می‌کنیم تا موضعی منعطف اتخاذ کند। به نظر من اتخاذ چنین موضعی به نفع ایرانی‌ها است. هدف از اين ديدار اين است که نظر ايران براى ايجاد صلح در اين‌باره مورد استفاده قرار گيرد. بعضى‌ها مى‌گويند برزيل، ترکيه را درباره‌مسئله هسته‌اى ايران تنها گذاشته است اما اين موضوع درست نيست. بر این باورم که ایران باید به برنامه هسته‌ای مسالمت‌آمیز خود ادامه دهد، اما باید تضمین‌هایی را هم درباره ماهیت صلح‌آمیز آن به مخالفان بدهد. معتقديم که به سمت حل موضوع هسته‌اى ايران حرکت مى‌کنيم و براى آينده مشترک ما، مذاکرات بيشتر در اين‌باره لازم و شرط است.
واکنش روسیه
در بیانیه‌ای که وزارت امور خارجه روسیه منتشر کرده، آمده است: تحریم‌هایی که اتحادیه اروپا آنها را رقم زده است در حقیقت به دلیل عدم تصویب از مجرای شورای امنیت غیرقابل قبول هستند.
روسیه که در شورای امنیت نه تنها رای ممتنع نداد بلکه رای مثبت خود را به صندوق انداخت از ابتدای امر اعلام کرده بود که مخالف تحریمهای جدیتر علیه ایران توسط کشورها به شکل انفرادی است. مسکو در بیانیه جدید خود تاکید کرده است که دور جدیدی از تحریمها که امریکا و اروپا به راه انداخته‌اند نه تنها ایران را بر سر میز مذاکره نمی‌نشاند بلکه نتیجه معکوس هم می‌دهد. مسکو این حرکت‌ها را سنگ اندازی و تنگ‌تر کردن حلقه برای به نتیجه رسیدن مذاکرات گروه پنج به اضافه یک میداند.
سخنگو وزیر امور خارجه روسیه در این خصوص به خبرنگاران گفت: تحریمهای یک‌جانبه اروپا علیه ایران نه تنها تلاش مشترک ما را برای به ثمر نشستن دیپلماسی در برابر ایران با شکست مواجه کرده است بلکه مشروعیت شورای امنیت را به عنوان مجرایی قانونی برای تنبیه کردن کشورها هم زیر سوال می‌برد.
سخنگو وزیر امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای که در اختیار رسانه‌ها قرار داد، تنها به نوازش ایران نپرداخته و در واکنش به اظهارات محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران که روسیه را به خیانت متهم کرده بود، نیز اظهاراتی داشته است. در این بیانیه آمده است: ما به تلاشهای خود برای حل مشکل پرونده هسته‌ای ایران از مجرای قانونی ادامه می‌دهیم اما اظهارات محمود احمدی نژاد را نیز به شدت محکوم کرده و غیرقابل قبول می‌دانیم. ما همواره در خصوص پرونده هسته‌ای ایران موضعی مستقل داشته‌ایم و به دنبال یافتن راهکاری هم سیاسی و هم دیپلماتیک برای پایان دادن به آن هستیم.
در بخشی از این بیانیه روسیه از دولت ایران خواسته است که به جای توسل به ادبیات تهاجمی! در مسیر شفاف سازی برنامه هسته‌ای خود برای غربیها گام بردارد!
واکنش تهران
سخنگوی وزارت امور خارجه ضمن ابراز تاسف عمیق این مصوبه را محکوم کرد.اهم نکات مطروحه توسط وی به این شرح است:
اتحادیه اروپا تحت فشارهای آمریکا و مسیری غلط و با چشم بسته گام بر می‌دارد و به خاطر دنباله روی آمریکا، ماهیت و استقلال خود را زیر سوال برده است. تحریمهای جدید وضع شده از سوی این اتحادیه غیرموثر و غیر سازنده خواهد بود. این تحریمها نه برای پیشبرد سیاست گفتگو و مذاکره که این اتحادیه مدعی آن است کمک کننده است و نه خللی در عزم ملت ایران برای احقاق حقوق مشروع و حقه خود در تعقیب برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایجاد میکند. جمهوری اسلامی ایران بارها در جهت همکاری و تعامل با هدف ایجاد فضای مثبت حرکت کرده است در حالی که اقدام اتحادیه وضع را پیچیده تر خواهد کرد.
اقدام اخیر اتحادیه اروپا تداوم سیاست شکست خورده غرب علیه ایران در سی سال گذشته است که نتیجه‌ای جز تقویت خوداتکائی و استواری ملت بزرگ ایران از یکسو و محروم شدن اروپا و غرب از فرصت‌های بی‌بدیل مشارکت و همراهی با یک قدرت منطقه‌ای دارای ظرفیت‌های عظیم و گسترده درابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نخواهد داشت. مسیر تحریم، مسیری قدیمی، آزموده شده، غیر کارآمد و دارای تاثیری معکوس است. جمهوری اسلامی ایران اقدام اخیر اتحادیه اروپا را گام دیگری در مسیر دشمنی با ملت ایران ارزیابی میکند که فضای بی‌اعتمادی میان ملت ایران و بانیان این اقدام را تشدید خواهد کرد و دارای تبعات منفی برای آنها خواهد بود. سخنگوی وزارت خارجه در پایان سخن خود با اشاره به اقدامات اعتماد ساز جمهوری اسلامی ایران، خطاب به اعضای اتحادیه اروپا این سئوال را مطرح کرد چرا در شرایطی که گامی رو به جلو برداشته میشود برخی طرفها وارد عمل شده و تلاش میکنند تعامل را به تقابل تبدیل نمایند؟
درهمین حال وزارت دفاع اسرائیل اعلام کرد این کشور و ایالات متحده امریکا قراردادی را برای ارتقای سیستم ضد موشکی پیکان 2 امضا کرده‌اند. این سیستم قابلیت انهدام موشک‌ها را در ارتفاع بالا داراست.
کارشناسان معتقدند سیستم موشکی پیکان 3 که ارتقایافته سیستم پیکان 2 خواهد بود، این قدرت را به اسرائیل خواهد داد تا با تهدید موشکهای بالستیک دوربرد مقابله کند و همین طور می‌تواند موشکهای با قدرت تخریب بالا را در فضای بالاتر از جو منهدم کند.
اسرائیل این سیستم را یک سیستم دفاعی در برابر ایران توصیف کرده است و می‌گوید که سیستم ارتقا یافته پیکان به طور مشترک توسط صنایع دولتی هوافضای اسرائیل و شرکت امریکایی بوئینگ تولید شده است و نزدیک 1 میلیارد دلار از زمان شروع آن به طور مستقیم از بودجه امریکا را به خود جذب کرده است. نیروی هوایی اسرائیل سال گذشته گفته بود که تکمیل این طرح بیش از 4 سال زمان خواهد برد.
همزمان با انتشار اخبار مربوط به نشست سه جانبه استانبول، تحویل نامه ایران به دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و اعلام تصویب تشدید تحریمها توسط اتحادیه اروپا پس از نشست استانبول در خبرها آمد، ايهود باراک در جریان سفر قریب الوقوع خود به واشنگتن با وزرای امور خارجه ودفاع آمریکا، ديدار و گفتگو خواهد کرد. ايهود باراک در مصاحبه‌اى پيش از آغاز اين چندمين سفر به واشنگتن در يک ماه گذشته در خصوص برنامه هسته‌اى ايران گفت: واشنگتن و تل‌آويو متفق‌القول تاکيد دارند که ايران به دنبال برنامه توليد و تکثير تسليحات هسته‌اى است. البته در اين ميان تفاوت ميان آنچه که بايد انجام شود و آنچه که مى‌توان انجام داد، وجود دارد. در خصوص بازده زمانى که بايد با ايران برخورد نظامى شود نيز اختلاف‌هايى ميان واشنگتن و تل‌آويو وجود دارد.
باراک در ادامه اين سخنان ادعا کرد که آمريکا و اسرائيل در خصوص فرصت زمانى که بايد به تحريم‌ها داد تا کارآمدى خود را اثبات کنند، اختلاف نظرهايى دارند. زمان زمانه تحريم است اما همين زمان نشان خواهد داد که تحريم‌ها هم نمى‌توانند مانع از برنامه هسته‌اى ايران شوند.
لازم به ذکراست وزیر دفاع رژیم صهیونیستی در مقطعی به واشنگتن مى‌رود که بسته تحريم‌هاى يکجانبه به امضاى باراک اوباما رئيس‌جمهورى ايالات متحده رسيده است و اتحادیه اروپا نیز بسته تشدید تحریم علیه ایران را به تصویب رساندند.
در اوضاع و احوالی که به آنها اشارت رفت، خبری نیز مبنی برسفرهای پنهانی میر داگان، رئيس سازمان امنيت اسرائيل معروف به موساد پنهانى به کشورهاى منطقه منتشر شد. روزنامه اسرائيلى هاآرتص در تازه‌ترين افشاسازى خود ادعا کرد که مير داگان اخيرا در سفرى به عربستان سعودى با مقام‌هاى عالى‌رتبه اطلاعاتى اين کشور ديدار کرده است.
اين خبر در حالى منتشر مى‌شود که عربستان سعودى تمام تلاش خود را براى مخفى نگاه داشتن رابطه با تل‌آويو به کار مى‌گيرد. يک ماه پيش بود که رسانه‌هاى غربى از همکارى نظامى رياض با تل‌آويو براى حمله به ايران خبر داده و ادعا کردند که رياض بخشى از حريم هوايى خود را در اختيار جنگنده‌هاى اسرائيلى قرار مى‌دهد تا از اين طريق ايران را هدف قرار دهند.
پس از آنکه مقامات عربستانی اين ادعا را تکذيب کردند باز هم در رسانه‌هاى فرانسوى اين خبر درج شد که ملک عبدالله در ديدار با باراک اوباما گستاخانه ادعا کرده است که ايران و اسرائيل دو کشورى هستند که نبايد وجود خارجى داشته باشند. البته اين سخنان نيز توسط دفتر عبدالله تکذيب شد.
اکنون نيز گفته مى‌شود که رئيس موساد سفرى مخفيانه و آرام به رياض داشته است. بى‌شک مواجهه با ايران و برنامه هسته‌اى اين کشور در راس محورهاى مطرح در اين سفر مخفيانه بوده است. اخبار رسيده از حد همکارى عربستان سعودى با ايران به اندازه‌اى است که نمى‌توان از کنار آن به سادگى گذشت. امريکايى‌ها نيز تاکنون چندين بار اعلام کرده‌اند که براى رويارويى با قدرت ايران در منطقه عربستان را به عنوان اهرمى مقابل تهران علم خواهند کرد.
برخى منابع نزديک به موساد حتى ادعا مى‌کنند که رياض پايگاهى را براى استقرار جنگنده‌هاى اسرائيلى در اختيار اين رژيم قرار داده است. ايالات متحده در چند ماه گذشته ماشين تبليغاتى خود را به گونه‌اى راه انداخته است که کشورهاى حاشيه خليج فارس مانند امارات متحده عربى و ديگر کشورهاى عربى نيز از ايران و برنامه هسته‌اى اين کشور واهمه دارند. امارات که بيشترين حد معاملات تجارى را با تهران دارد، اخيرا اقدام به قطع بسيارى از همکارى بخصوص با بخش کشتيرانى ايران کرده است.
دو روز پیش از این نیز، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روسیه گفت که منافع درازمدت روسیه و پيمان آتلانتيک شمالى (ناتو) در افغانستان با يکديگر همخوانی دارد. «نيکلاى ماکاروف»، رئيس ستاد کل نيروهاى مسلح روسيه با اعلام اين که منافع درازمدت روسیه و ناتو در افغانستان با يکديگر همخوانی دارد، گفت: «روسیه به موفقیت عملکرد نیروهای چند ملیتی در این منطقه علاقمند است.»
ژنرال نیکلای ماکاروف جمعه در پایان ديدار با دریاسالار «گام پائولو دی پائولا»، رئیس کمیته نظامی ناتو به خبرنگاران گفت: «مسکو با نیروهای ناتو در افغانستان همکاری کرده و در گام نخست انتقال محموله‌ها و پرسنل نظامی را فراهم می‌آورد.
به‌گفته اين مقام روس، مسکو برای اشتراک تجارب و اطلاعات در مورد کار با نیروهای نظامی در دیگر مناطق درگیری آماده است.»
وی افزود که روسیه همچنین حاضر است به شرکای خارجی خود برای آماده‌سازی نیروهای پلیس افغان کمک کند و در حال حاضر مسئله عرضه هلى‌کوپتر برای ارتش افغانستان را بررسی میکند.
ماکاروف گفت: «ما بر اساس تجارب خود در افعانستان آماده دادن مشاوره به این نیروها هستیم.»
متعاقبا در همین اثنا بود که ديپلمات‌هاى ايالات متحده آمريکا و روسيه که در نشست منطقه‌اى کشورهاى جنوب شرقی ASEAN ويتنام شرکت کرده بودند، جمعه بیانیه‌ای را امضا کردند که زمینه‌های اصلی همکاری دوجانبه در خلال چند سال آینده را بر اساس اهداف مشخص شده توسط روسای‌جمهورى دو کشور تعیین میکند। آنها اعلام کردند که واشنگتن و مسکو خواستار پيوستن آمريکا و روسيه به نشست کشورهاى شرق آسيا شدند। وزير خارجه آمريکا در‌هانوى اعلام کرد که «باراک اوباما»، رئيس‌جمهورى آمريکا از وى خواسته بوده تا در نشست ماه اکتبر در‌هانوى شرکت کند. .
هیلاری کلينتون گفت که اوباما همچنين بر حضور آمريکا در نشست آسه‌ان در جاکارتا که قرار است 2011 ميلادى برگزار شود، تاکيد کرده است.
سرگئى لاوروف، وزير خارجه روسيه نيز با درخواست براى پيوستن مسکو به نشست کشورهاى عضو آسه‌ان ابراز اميدوارى کرد که اعضاى اين نشست اين درخواست را بپذيرند.
بنا بر اين گزارش، اين در حالى است که «سرگئی شویگو»، وزیر امور اضطراری روسیه و «کریگ فیوگیت»، مدیر آژانس مدیریت امور اضطراری فدرال وابسته به وزارت کشور آمریکا به‌طور مشترک ریاست گروه ویژه کاری همکاری برای مقابله با اوضاع اضطراری برعهده گرفتند.
«یوری براجینکف»، نماینده وزارت امور اضطراری روسیه گفت که این نخستین نشست میان مقام‌هاى بلندپایه امور اضطراری دو کشور روسیه و آمریکا است.
امنیت غذایی، آمادگی برای امور و شرایط اضطراری در آسیای مرکزی، آموزش برای پاسخگویی به نیازهای بشری مشترک و تبادل متخصص و اطلاعات میان آژانس‌های امداد و کمکهای بشردوستانه آمریکا و روسیه از موارد و زمینه‌های همکاری میان واشنگتن و مسکو به شمار می‌رود.
همزمان با تحولات مربوط به مسائل هسته‌ای ایران، رئیس دولت دهم ج।ا।ایران در دومین واکنش تند خود در قبال روسیه و در پاسخ به اظهارات رئیس جمهور روسیه درخصوص نزدیک شدن ایران به تولید بمب اتمی صوررت گرفت و همتای روس خود را به کلید زدن سناریویی علیه ایران و بازی در نمایشنامه آمریکایی متهم کرد। وزارت خارجه روسیه در واکنش به این سخنان طرف ایرانی، سخنان رئیس دولت ایران را غیرقابل قبول و غیرمسئولانه خواند و اعلام کرد: ایران به جای حرفهای بی‌نتیجه و رفتار غیرمسئولانه، بهتر است هرچه زودتر، برای سامان دادن به این وضع قدم‌های ملموس و سازنده بردارد। این کنش و واکنشها در حالی نمود یافت که مسکو ابتدا به قطعنامه 1929 شورای امنیت علیه ایران رای داد. این چهارمین قطعنامه علیه تهران بود و مسکو به سه قطعنامه پیشین این شورا نیز رای مثبت (علیه ایران) داده بود. اما پس از آن مقامات مسکو خاطرنشان ساخته بودند که با تحریمهای یک‌جانبه آمریکا و اروپا علیه ایران مخالفند. جالب‌تر اینکه در اثنا سخنان تلخ متقابل بود که وزیر نفت ایران به مسکو سفر کرد و سند برنامه 30 ساله‌ای را با همتای روس خود به امضا رسانید. موضوعاتی در این سند سی ساله درج شد که ظرف بیست سال گذشته طرف روس به اکثریت انها در قالب اسنادی که با طرف ایرانی خود توشیح نموده بود عمل نکرده بود.
این هماهنگی‌ها و مشارکت‌های آمریکا و روسیه پس از امضای پیمان استارت 2، سفر رئیس جمهور روسیه به آمریکا و اغماض مقامات دو کشور از مقوله جاسوسی متقابل، سکوت واشنگتن در برابر سلطه طلبی روسیه در قفقاز و آسیای مرکزی و مشارکت در برخی زمینه‌ها در این مناطق و رای مثبت مسکو به قطعنامه 1929 علیه ایران در شورای امنیت و اظهارات همسو با آمریکای مقامات روسی حاکی از این است که دو کشور مذکور در راستای استراتژیهای نوین خود در زمینه سیاست خارجی و امنیت ملی همکاری را بر رقابت ترجیح داده و حداقل در شرایط فعلی درپی کسب منافع مشترک هستند.
باز در همین ایام در حالى که کره‌شمالى تهديد کرده به مانور دريايى مشترک واشنگتن ـ سئول با حمله هسته‌اى پاسخ خواهد داد، مانور يزرگ دريايى اين دو کشور با حضور هشت هزار نيرو، 20 کشتى و ناو جنگى و 200 فروند هواپيماى نظامى روز يکشنبه 3/4/89 آغاز شد.
کاخ‌سفید پيش ازا ين در واکنش به نگرانى‌هاى چين نسبت به تشديد تنش‌ها ميان دو کره در پى برگزارى اين مانور اعلام کرده بود که مانور دريايى ماهیت دفاعى خواهد داشت و به نشانه حمایت واشنگتن از سئول در برابر تجاوز کره‌شمالی صورت می‌گیرد.
«رابرت گیبس»، سخنگوی کاخ‌سفید در جمع خبرنگاران گفت: تصور می‌کنم درک این مسئله مهم است که بدانیم این مانورها دارای ماهیتی دفاعی هستند.
کره‌شمالى شنبه اعلام کرده بود در واکنش به مانور نظامی‌آمریکا و کره‌جنوبی براساس قدرت بازدارندگی هسته‌ای خود هر زمانی که لازم باشد «جنگی مقدس» را عليه این دو متحد آغاز خواهد کرد. اما تاکنون که سه روز از شروع این مانور سپری میشود واکنشی از سوی پیونگ یانگ ورت نگرفته است. به نظر می‌رسد رهبران کره شمالی حرف آخر را خیلی زودتر از زمان خود که شاید فرا نرسد برزبان جاری ساخته‌اند.
در همین فضای مملو از بگو مگوهای منطقه‌ای و بین‌المللی پیرامون مسائل مبرمی که شاهد داغ‌تر شدن و فزونی اخبار هسته‌ای ایران و افزایش تعداد اخبار پیرامون جدیتر شدن گزینه نظامی‌علیه ایران و فزونی چالش در خاورمیانه و موضوع فلسطین و مسائل غزه هستیم. ناظر سفر ديويد کامرون نخست وزیر دولت ائتلافی بریتانیا به آمریکا و سپس به ترکیه بودیم. در این دیدارها که ظرف سه روز گذشته محقق گردیده بدون تردید موضوع هسته‌ای ایران و مسائل منطقه خاورمیانه و آنچه که در نشست اتحادیه اروپا از چند روز پیش گذشته مورد مذاکره قرار گرفته است. با روى کار آمدن دولت ائتلافى ديويد کامرون در ماه مى سال جاری، مقام‌هاى انگليسى تلاش دارند تا روابط انگليس با کشورهاى در حال توسعه گروه 20 را توسعه دهند.
ويليام هيگ اوائل ماه جارى ميلادى وعده داد که تلاش‌هاى ويژه ديپلماتيکى را براى همکارى با ترکيه در پيش گيرد.
اين مقام انگليسى با تاکيد بر نقش ترکيه به عنوان قدرتى منطقه‌اى در خاورميانه، آسياى مرکزى و بالکان غربى گفت که ترکيه بزرگترين قدرت اقتصاد نوظهور در اروپا است که توانسته نقشى جديد ايفا کند و براى خود ارتباط‌هاى جديد به وجود آورد.
ترکيه مدت‌ها است که به دنبال تلاش براى عضويت در اتحاديه اروپا است اما اين درخواست با مخالفت این اتحادیه به ویژه آلمان و فرانسه روبرو شده است.
هرچند تعدادی از کارشناسان و همه اعضای کابینه دهم ایران معتقدند اين تحريم‌ها تاثيری بر ایران نخواهد داشت و در گذشته هم تاثیر نداشته است و حتی می‌گویند که تحریمها تاثیر مثبت داشته و از این پس هم تاثیر مثبت خواهد داشت و آرزویمان این است که بنزین تحریم شود و ظرف 2 روز 17 میلیون لیتر بنزین از داخل وارد شبکه سوخت رسانی کشور می‌کنیم و قس علیهذا. و این تحریمها به زیان تحریم کنندگان بوده و باعث خلق فرصت براى شرکت‌هاى آسيايى و از دست رفتن منافع شرکت‌هاى آمریکائی واروپايى مى‌شود. اما این خبر خوش را به ایرانیان نمی‌دهند که اگر می‌توانیم بنزین را تولید کنیم و خودکفا شویم یا در سایر زمینه‌ها به واسطه تحریمها رشد می‌کنیم چرا قبل از تحریم این اقدامات را انجام نمی‌دهیم؟ چرا بنزین را وارد می‌کنیم؟ و این مسئله را هم روشن نمی‌سازند که اگر تحریم این همه دارای منافع است، چرا مواضع تندی علیه تحریم کنندگان اتخاذ می‌کنیم؟ اگر تحریم به نفع ماست و مواضع آنها در سایر زمینه‌ها به نفع ماست و اساسا تهران در راستای مدیریت جهانی کاری میکند که آنها این چنین تصمیم بگیرند، آنچنان سخن بگویند پس چرا از آنها تشکر و قدردانی نمی‌کنیم؟ چرا این همه از بیت المال هزینه می‌دهیم و مرتبا مسولین را در رده‌های مختلف به این سو و آن سوی جهان اعزام می‌داریم که در غایت سفر، دیگر بار آنها و مقامات ما همان سخنان قبلی را بگویند؟ (البته به قول یکی از مامورین اگر این سفرها برای مملکت نانی ندارد برای ما که آب دارد!)
با توجه به ماهیت، کمیت و کیفیت تحولاتی که در حال حاضر شاهد آن هستیم، باید چنین بگویم که اولا این تحریمها که از همه سو به سمت ایران جاری وساری است با تحریمهای قبلی متفاوت است. ثانیا این سخن که تحریم تاثیر منفی ندارد و تاثیر مثبت هم دارد از ریشه صحیح نیست. ثالثا این تحریمها باعث کاهش و قطع سرمایه‌گذاری داخلی وخارجی در صنایع استراتژیک ایران خواهد شد، هزینه‌های تولید و واردات را افزایش خواهد داد، قیمت‌ها را گران خواهد کرد(در اقلام ضروری و وارداتی)، بیکاری و تورم را تشدید خواهد کرد. تو لید ناخالص داخلی و ملی و درآمد ملی و سرانه را کاهش خواهد داد، انتقال تکنولوژی را به ایران کند و در برخی موارد قطع خواهد نمود و....
رابعا به اهداف مندرج در سند چشم انداز بیست ساله که هم اکنون نیز از آن عقب ماند ه‌ایم نخواهیم رسید و توسعه کشور و رفاه ملت و آینده نسل آتی ایران در برابر علامت سوالات فراوانی قرارخواهد گرفت.(درحال حاضر نیز قرار دارد)
آیا آمد وشدها و گفتگوهای یکی دو ماه اخیر آشکار و نهان مقامات اطلاعاتی، امنیتی، نظامی، سیاسی بازیگران اصلی با یکدیگر از یکسو و با کشورهای منطقه از دیگر سو و همچنین رفت وآمدها و مذاکرات مقامات آشکار و مخفیانه کشورهای منطقه با هم در کنار افزایش تحرکات گروه 1+5 در رابطه با موضوع هسته‌ای ایران و تصویب تحریمهای جدید و عمیق‌تر از سوی آمریکا و اروپا به موازات تحریمهای شورای امنیت و افزایش اخبار و تحلیل‌های مربوط به احتمال توسل به اقدام نظامی از سوی آمریکا و اسرائیل علیه ایران به عنوان آخرین راهبرد بازیگران مطرح در پرونده هسته‌ای ایران و هماهنگی‌ها و مشارکت‌های بیشتر آمریکا و روسیه و تا حدودی چین و برگزاری مانور مشترک نظامی آمریکا و کره جنوبی در دریای ژاپن به رغم تهدیدهای هسته‌ای وغیرهسته‌ای کره شمالی و اظهارات جدیتر و افراطی مقامات آمریکائی و غربی در قبال تهران و وضعیت موجود در کشورهای همسایه ایران از جهات مختلف به ویژه در مسائل مربوط به کشورمان و برخی موضوعات دیگر که از حوصله این مقال خارج است، به این معنی نیست که این بار کمیت، کیفیت و ماهیت مواضع و تصمیمات برخی کشورها در همسایگی، منطقه و جهان و نیز نهادهای بین المللی با وضعیت یکسال پیش تفاوت فاحشی دارد؟
آیا تصویب تحریمهای جدیدتر از سوی اتحادیه اروپا علیه ایران به رغم نشست سه جانبه وزرای خارجه ایران، ترکیه و برزیل و اعلام آمادگی برای مذاکرات فنی با آزانس و تحویل پاسخنامه آژانس به دبیر کل آن در مورد سوالات گروه وین حول موضوعات مندرج در بیانیه سه جانبه تهران و استقبال آمریکا از مصوبه اتحادیه اروپا و عدم موضع‌گیری روسیه و چین درقبال آن، خبر از عمیق‌تر شدن چالش‌های ایران با کشورهای مذکور نمی‌دهد؟
آیا تصویب کمک 250 میلیون دلاری امریکا برای ایجاد سیستم دفعای گنبد آهنین، انعقاد قراداد نظامی این دو کشور در مورد موشکهای پیکان 3، اعزام 12 ناوگان جدید نظامی امریکا به خلیج فارس، تولید جنگ افزارهای جدید توسط آمریکا و اسرائیل و... خبر از افزایش احتمال اقدام نظامی نمی‌دهد؟ آیا واقعا این همه تلاش و هزینه صرفا تبلیغاتی است و جنبه جنگ روانی دارد؟ اینگونه نظرات یا مغرضانه است یا ناآگاهانه وغیرکارشناسانه. تاریخ را هم باید نگریست، حوادث تاریخی گذشته را هم باید بررسی کرد.
آیا این تحولات به این معنی نیست که احتمال اقدام نظامی صرفا هوائی و در صورت لزوم تا حدودی دریائی و عدم استفاده از نیروی زمینی علیه مرکز حساس نظامی، هسته‌ای و اقتصادی ایران- با بهره‌گیری از موشکهای هدایت شونده و هواپیماهای بدون خلبان و توانمندیهای اکلترونیکی و ضدموشکهای هوشمند در برابر موشکهای ایران- در حال افزایش است؟
به نظر می‌رسد اگر اوضاع به همین صورت که اکنون شاهد آن هستیم پیش برود، به احتمال زیاد اقدام نظامی با کم و کیف مذکور محقق خواهد شد.
حکومت جمهوری اسلامی نباید لحظه‌ای را از دست دهد. ضروریست با اتکا به توانمندیهای نرم افزاری و سخت افزاری ملت و کشور ایران و با تنظیم یک راهبرد عاقلانه، منطقی، کارشناسانه با استفاده از نظرات منابع ملی موجود و متخصصین امر اعم از شخصیتها، گروه‌ها، احزاب در راستای نیل به یک اجماع در عرصه داخلی و خارجی نسبت به تامین منافع ملی با کمترین هزینه و بیشترین سود مبادرت نماید. امروز زمانی‌ست که انحصارطلبی و تک صدائی در جهان محکوم به شکست است. باید همه، با شعار همه با هم برای همه، برای ایران و برای جمهوری اسلامی با همکاری، مشارکت و وحدت گامهای اساسی در فضای صمیمی و دوستی بردارند. درغیر این صورت امنیت ملی و منافع ملی به صورت فرسایشی دچار ضرر و زیان اساسی خواهدشد. باید این را هم بدانیم که اوضاع به گونه‌ای نیست که بروز یک بحران خارجی بتواند مشکلی را حل کند. در صورت وقوع چنین بحرانی امینت ملی کشور به شکل مضاعفی دچار چالش خواهد شد.
در خاتمه می‌خواهم اینگونه بگویم که جمهوری اسلامی امروز به یک بسته کامل در خصوص سیاست‌های داخلی و خارجی خود نیاز ضروری دارد تا منافع ملی حفظ شود. در تهیه این بسته باید همه کسانی که اهداف امام (ره )، قانون اساسی را قبول دارند و به خون شهیدان انقلاب و جنگ تحمیلی احترام می‌گذارند مشارکت نمایند. اگر مقام معظم رهبری که عمود خیمه نظام جمهوری اسلامی هستند نسبت به تجمیع همه کسانی که در طول 31 سال گذشته در سنگرهای مختلف انقلاب و نظام در قوای مختلف در سطوح مدیریتی مشارکت داشته‌اند در قالب یک لوئی جرگه دستور لازم صادر نمایند و از میان خود رئیس و هیئت رئیسه‌ای برگزینند و پس از نشست‌های متوالی و جمع‌بندی آن به حضور مقام معظم رهبری بروند تا در همانجا بسته پیشنهادی حاوی راهبردهای کشور درعرصه داخلی و خارجی آماده شده در لوئی جرگه را مطرح و نهائی کنند. البته لازمه این اقدام آن است که از این پس تا زمان تشکیل لوئی جرگه هیچ کس علیه هیچ فردی در درون و بیرون نظام حتی کلمه‌ای برزبان جاری نکند. به ویژه آنکه ماه مبارک رمضان، ماه مهمانی رب العالمین در پیش است.عید فطر امسال می‌تواند با عنایت مقام معظم رهبری، عید وحدت باشد. البته همت و کار مضاعفی می‌طلبد تا مقدمات این عید فراهم شود.
اینجانب به عنوان یک شهروند ایرانی که قریب 30 سال در خدمت ملت و نظام بوده‌ام در خصوص این پیشنهادم، طرحی دارم که در صورت تمایل می‌توانم ارائه نمایم. حتی می‌توان طرح را جهت نظرسنجی در سایت دیپلماسی ایرانی قرارداد تا همه نخبگان منتقد و دیدگاههای خودرا مطرح نمایند. سپس به جمع بندی پرداخته شود.
۱.۵.۸۹
استقلال کوزوو،رای دیوان لاهه و مواضع کشورها با تاکید بر رویکرد متناقص مسکو
یازده سال پيش، سرکوب شديد آلبانی تبار های کوزوو توسط دولت مرکزی صربستان به ۷۸ روز بمباران آن کشور توسط هواپيماهای ناتو منجر شد. کوزوو بعد از تقريباً دو سال مذاکره ناموفق با صربستان، سرانجام تصميم به استقلال گرفت و تا به حال ۶۹ کشور، از جمله آمريکا و تمام کشورهای اتحاديه اروپا استقلال کوزوو را به رسميت شناخته اند.
اعلام استقلال یک‌جانبه کوزوو با مخالفت شدید صربستان روبه‌رو شد که آن را جزئی جدایی‌ناپذیر از خاک خود میداند.
دولت صربستان با استناد به قطعنامه ۱۲۴۴ شورای امنیت مبنی برحفظ تمامیت ارضی یوگسلاوی سابق، استقلال کوزوو را نامشروع و برخلاف موازین و قوانین بین‌المللی میداند.
شماری دیگری از کشورها از جمله روسیه و چین، دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، و همچنين اسپانیا و یونان، از اعضای اتحادیه اروپا، در حمایت از صربستان با استقلال کوزوو مخالفت کرده و آن را به رسمیت نشناخته‌اند.
در پی درخواست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۸ میلادی ،ديوان لاهه روز پنجشنبه 31/4/89اعلام کرد که اعلام استقلال منطقه کوزوو از صربستان در سال 2008میلادی قوانين بين الملل را نقض نکرده است.
موضع آمریکا د رقبال رای دیوان لاهه
آمريکا حمايت خود را ازاستقلال کوزوو ورای دیوان لاهه اعلام کرد .
جو بایدن معاون اول رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد تصمیم غیرالزام آور دادگاه بین‌المللی لاهه درباره اعلام استقلال کوزووبه هاشم تاچی نخست‌وزیر کوزوو اطمینان خاطر داد كه واشنگتن از استقلال كوزوو حمايت مي‌كند.
هيلاری کلينتون، وزير امور خارجه آمريکا، از همه کشورهايی که تاکنون کوزوو را به رسميت نشناخته اند درخواست کرد که اين کشور را به رسميت بشناسند. خانم کلينتون همچنين گفت زمان آن رسيده است که صربستان و کوزوو اختلافات خود را کنار گذاشته و مشترکاً برای ساختن اروپای آينده، همکاری کنند.
موضع روسیه در قبال رای دیوان لاهه
آندره نستيرينکو سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه هم امروز جمعه طي بيانيه اي با رد استقلال کوزوو ، تصميم دادگاه بين المللي لاهه در باره کوزوو را غير قابل قبول دانست.
نستيرينکو گفت: موضع روسيه در باره اعلام استقلال کوزوو تغييري نکرده است و معتقديم که حل مسئله کوزوو تنها از طريق ادامه مذاکرات ميان طرفهاي ذيربط بر اساس مفاد قطعنامه شوراي امنيت امکانپذيراست.
دیمیتری راگوزین نماينده روسيه در ناتو با انتقاد از تصميم دادگاه لاهه در باره استقلال کوزوو گفت: اين امر نشانگر اين واقعيت است که همه مراجع قضايي بين المللي سياسي شده اند ،و قضات اين دادگاه نيز با توجه به مواضع کشورهاي خود اعلام نظر مي کنند.
وی با بيان اينکه روسيه در موضع خود در باره مسئله استقلال کوزوو همچنان اصر ار دارد، گفت: تقسيم صربستان به عنوان کشور عضو سازمان ملل را نمي پذيريم و تصميم دادگاه لاهه در باره استقلال منطقه کوزوو را غيرقانوني مي دانيم.
دیميتري راگوزين نماينده روسيه در پيمان آتلانتيک شمالي "ناتو" در گفت و گو با يک شبکه تلويزيوني ،روسیه 24 تصميم دادگاه لاهه در باره استقلال کوزوو را نادرست و غير قانوني دانست وگفت:این یک بازی سیاسی برای قانونی جلوه دادن استقلال منطقه کوزوو است.
موضع صربستان در قبال رای دیوان لاهه
بوريس تاديک، رييس جمهوری صربستان، تصميم ديوان لاهه را برای کشور متبوع خود دشوار خواند و گفت صربستان از همه امکانات قانونی و مسالمت آميز برای بازپس گرفتن کوزوو، استفاده خواهد کرد.
ووک جرميک وزير امور خارجه صربستان نیز به اثر ناگوار نظر مثبت ديوان در مورد استقلال کوزوو، بر ساير تمايلات جدايی طلبانه اشاره می کند. وی همچنین گفت که با صدور رای به نفع استقلال کوزوو، دیگر هیچ مرزی در منطقه و جهان امن نخواهد بود.
برخی از شهروندان صربی نيز می گويد همه اين سر و صدا ها زير سر رسانه هاست و واقعيت اين است که هيچ چيز با نظر اعلام شده روز پنجشنبه ديوان بين المللی تغيير نخواهد کرد.
موضع کوزوو در قبال رای دیوان لاهه
مملی کراسنیکی، سخنگوی دولت کوزوو که یکی از مشاوران نخست‌وزیر این کشور نیز هست، گفت: اطمینان خاطر ایالات متحده درباره به رسميت شناختن استقلال كوزوو تداوم دارد.
وي گفت: معاون رئیس‌جمهوری آمریکا به ما اطمینان داد که ایالات متحده در هر شرایطی از کوزوو حمایت خواهد کرد.
نخست‌وزیر کوزوو سه‌شنبه گذشته ضمن تاکید بر احترام به تصمیم دادگاه لاهه گفته بود كه استقلال کوزوو غیرقابل برگشت است.
وزير امور خارجه کوزوو نظر ديوان بين المللی دادگستری در مورد استقلال کشور متبوع خود را از صربستان، مثبت ارزيابی وابراز اميدواری کرد بلگراد سرانجام پريشتينا را بعنوان يک واقعيت بپذيرد.
پیش از اعلام رای دیوان لاهه ،يکی از نمايندگان مجلس کوزوو گفته بود که نظر منفی ديوان بين المللی دادگستری می تواند ضربه شديدی به روابط بين الملل اين کشور وارد می کند. از طرف دیگر، نمایندگان کوزوو در دیوان لاهه هشدار دادند که هر اقدامی در راستاي به رسمیت نشناختن استقلال کوزوو باعث بروز درگیری‌های بیشتر در منطقه خواهد شد.
نظر مشورتی دیوان دادگستری بین‌المللي که رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد است، گرچه لازم‌الاجرا نیست اما اهمیت زیادی در وجهه بین‌المللی کوزوو دارد و ممکن است منجر به بازنگری در بعضی از مسائل حقوقی بین المللی گردد.
بنظر می رسد که صربستان نيز چاره ای جز کنار آمدن با واقعيت ندارد، زيرا مدت هاست بسياری از اعضای جامعه بين المللی، کوزوو را بعنوان کشوری مستقل به رسميت شناخته اند. مارکو پرلک از موسسه تحقيقاتی «کريسس گروپ» نيز معتقد است که انتظار می رود این اعلام نظر ديوان لاهه به دعوای حقوقی صربستان و کوزوو پايان دهد.
در همین حال پاتریک رابینسون رئیس دادگاه کیفری بین‌المللی رسیدگی به جنایات جنگی در یوگسلاوی سابق روز چهارشنبه 30/4/89 گفت : دادگاه استیناف دستور داده است تا پرونده جدیدی برای رسیدگی به اتهامهای راموش هارادیناج، نخست‌وزیر پیشین کوزوو و2 تن دیگر که به جنایات جنگی و جنایت عليه بشریت متهم شده و در سوم آوریل 2008 میلادی از اتهامهای خود تبرئه شده بودند،تشکیل دهد.
رابينسون گفت كه دادگاه در دريافت احضار شاهداني كه به دليل تهديد در دادگاه حاضر نشده بودند، شكست خورده است.
بنا بر اين گزارش، راموش هارادیناج به دست داشتن در قتل، شکنجه، تجاوز عليه غیرنظامیان صرب و مخالفان سیاسی در زمانی که فرماندهی ارتش آزادیبخش کوزوو را بر عهده داشت، متهم شده بود
هارادیناج 42 ساله عالی‌ترین مقام کوزوو است که توسط دیوان کیفری بین‌المللی تحت پیگرد قرار گرفته است
ادریس بالاج 38 ساله نیز يكي ديگر از مسئولان بلندپایه پیشین ارتش آزادیبخش کوزوو است كه دادگاه بين‌المللي خواستار محاكمه مجدد وي شده است.
لاهی براهایماج، سومین متهم این پرونده نيز پیش از اين به شش سال زندان محکوم شده بود
تاريخ محاكمه مجدد اين سه تن هنوز مشخص نشده و هنوز مشخص نيست كه آيا شاهدان حاضر به حضور در دادگاه و ارائه شهادت خواهند شد يا خير؟
بسیاری از ناظران بر این باورند که یکی از عوامل مهم در به رسميت شناختن استقلال کشورها، ملاحظات و منافع سیاسی کشورهاست و موضع چین و اسپانیا را نشانگر چنین ملاحظاتی تلقی میکنند.
چین به دلیل مسئله استقلال‌طلبی تبت و مسلمانان ایغور و اسپانیا نیز به دلیل جدائی‌طلبی مردم منطقه باسک از هرگونه مشروعیت بخشیدن به خواسته‌های جدائی طلبانه بیم دارند.
همچنین می‌توان به سیاست متناقض روسیه در مورد کوزوو اشاره کرد که با اعلام استقلال آن مخالف است اما با حمایت از جدایی مناطق آبخازيا و اوستیای جنوبی از گرجستان و به رسمیت شناختن استقلال آنها عملا رفتاری متضاد و برخلاف حقوق بین المللی از خود نشان داده است . مسکو با زیاده طلبی خود حاکمیت ملی و تمامیت ارضی گرجستان را نقض نموده و در امور داخلی این کشور نیز دخالت نموده است . این در شرایطی است که آبخازیا و اوستیای جنوبی فقط از سوی روسیه ،ونزوئلا و نیجریه مورد شناسائی واقع شده است درحا لیکه کوزوو توسط 69 کشور به رسمیت شناخته شده است.
مسکو همچنین در برابر خواسته های مسلمانان قفقار شمالی مبنی بر خودمختاری بیشتر یا استقلال نسبی یا کامل ایستادگی نموده و مبارزان مسلمان را در طول دودهه گذشته به خاک وخون کشیده تا بدانجا که این مبارزان راهی جز ء اقدام نظامی و عملیات انتحاری برای مقاومت دربرابر سلطه طلبی روسیه در پیش روی خود نداشته اند. از سوی دیگر کرملین در موضوع مناقشه قره باغ که خود مسبب آن است نیز بازی سومی را به اجرا گذشته است.بدین معنی که نه از استقلال جمهوری خودخوانده قره باغ کوهستانی حمایت می کند ونه در جهت حل این مناقشه و بازگشت قره باغ و سایر شهرهای آذربایجان به سرزمین اصلی خود اقدامی جدی می نماید.به تعبیر دیگر مسکو در موضوع بحرانهای منطقه ای ،حداقل سه نوع بازی از خود نشان داده است :
1-بازی در گرجستان = حمایت از استقلال جماهیر خود خوانده آبخازیا و اوستیای جنوبی و نقض تمامیت ارضی گرجستان
2- بازی در آذربایجان وارمنستان = عدم حمایت از استقلال جمهوری خودخوانده قره باغ و عدم حمایت جدی از تمامیت ارضی آذربایجان
3-بازی در بالکان = مخالفت با استقلال کوزوو و حمایت از صربستان
با توجه به روند تحولات بالکان و اعلام استقلال کوزوو وشناسائی آن از سوی 69 کشورجهان و صدور رای دیوان لاهه به نفع استقلال کوزوو و به رغم آنکه رأی آن نهاد بين المللی در مورد «وجاهت حقوقی» استقلال يکجانبه کوزوو از صربستان صرفاً جنبه «مشورتی» دارد و الزام آور نيست و علیرغم مخالفتهای چین ،روسیه ، اسپانیا و یونان و سکوت برخی کشورهای دیگرو برغم اینکه برخی معتقدند رای دیوان در راستای تائید استقلال کوزو می تواند سبب افزایش تمایلات استقلال خواهانه دربرخی مناطق جهان بویژه در کشورهائی که دارای انگیزه های قومی ومذهبی می باشندگردد، بنظر می رسد از این پس روند استقلال کوزوو از سرعت و استحکام بیشتری برخودرار خواهد شدو اتحادیه اروپا در جهت پذیرش این کشور بعنوان عضو گامهای لازم ولی آرام را برخواهد داشت.
اعلام استقلال یک‌جانبه کوزوو با مخالفت شدید صربستان روبه‌رو شد که آن را جزئی جدایی‌ناپذیر از خاک خود میداند.
دولت صربستان با استناد به قطعنامه ۱۲۴۴ شورای امنیت مبنی برحفظ تمامیت ارضی یوگسلاوی سابق، استقلال کوزوو را نامشروع و برخلاف موازین و قوانین بین‌المللی میداند.
شماری دیگری از کشورها از جمله روسیه و چین، دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، و همچنين اسپانیا و یونان، از اعضای اتحادیه اروپا، در حمایت از صربستان با استقلال کوزوو مخالفت کرده و آن را به رسمیت نشناخته‌اند.
در پی درخواست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۸ میلادی ،ديوان لاهه روز پنجشنبه 31/4/89اعلام کرد که اعلام استقلال منطقه کوزوو از صربستان در سال 2008میلادی قوانين بين الملل را نقض نکرده است.
موضع آمریکا د رقبال رای دیوان لاهه
آمريکا حمايت خود را ازاستقلال کوزوو ورای دیوان لاهه اعلام کرد .
جو بایدن معاون اول رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد تصمیم غیرالزام آور دادگاه بین‌المللی لاهه درباره اعلام استقلال کوزووبه هاشم تاچی نخست‌وزیر کوزوو اطمینان خاطر داد كه واشنگتن از استقلال كوزوو حمايت مي‌كند.
هيلاری کلينتون، وزير امور خارجه آمريکا، از همه کشورهايی که تاکنون کوزوو را به رسميت نشناخته اند درخواست کرد که اين کشور را به رسميت بشناسند. خانم کلينتون همچنين گفت زمان آن رسيده است که صربستان و کوزوو اختلافات خود را کنار گذاشته و مشترکاً برای ساختن اروپای آينده، همکاری کنند.
موضع روسیه در قبال رای دیوان لاهه
آندره نستيرينکو سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه هم امروز جمعه طي بيانيه اي با رد استقلال کوزوو ، تصميم دادگاه بين المللي لاهه در باره کوزوو را غير قابل قبول دانست.
نستيرينکو گفت: موضع روسيه در باره اعلام استقلال کوزوو تغييري نکرده است و معتقديم که حل مسئله کوزوو تنها از طريق ادامه مذاکرات ميان طرفهاي ذيربط بر اساس مفاد قطعنامه شوراي امنيت امکانپذيراست.
دیمیتری راگوزین نماينده روسيه در ناتو با انتقاد از تصميم دادگاه لاهه در باره استقلال کوزوو گفت: اين امر نشانگر اين واقعيت است که همه مراجع قضايي بين المللي سياسي شده اند ،و قضات اين دادگاه نيز با توجه به مواضع کشورهاي خود اعلام نظر مي کنند.
وی با بيان اينکه روسيه در موضع خود در باره مسئله استقلال کوزوو همچنان اصر ار دارد، گفت: تقسيم صربستان به عنوان کشور عضو سازمان ملل را نمي پذيريم و تصميم دادگاه لاهه در باره استقلال منطقه کوزوو را غيرقانوني مي دانيم.
دیميتري راگوزين نماينده روسيه در پيمان آتلانتيک شمالي "ناتو" در گفت و گو با يک شبکه تلويزيوني ،روسیه 24 تصميم دادگاه لاهه در باره استقلال کوزوو را نادرست و غير قانوني دانست وگفت:این یک بازی سیاسی برای قانونی جلوه دادن استقلال منطقه کوزوو است.
موضع صربستان در قبال رای دیوان لاهه
بوريس تاديک، رييس جمهوری صربستان، تصميم ديوان لاهه را برای کشور متبوع خود دشوار خواند و گفت صربستان از همه امکانات قانونی و مسالمت آميز برای بازپس گرفتن کوزوو، استفاده خواهد کرد.
ووک جرميک وزير امور خارجه صربستان نیز به اثر ناگوار نظر مثبت ديوان در مورد استقلال کوزوو، بر ساير تمايلات جدايی طلبانه اشاره می کند. وی همچنین گفت که با صدور رای به نفع استقلال کوزوو، دیگر هیچ مرزی در منطقه و جهان امن نخواهد بود.
برخی از شهروندان صربی نيز می گويد همه اين سر و صدا ها زير سر رسانه هاست و واقعيت اين است که هيچ چيز با نظر اعلام شده روز پنجشنبه ديوان بين المللی تغيير نخواهد کرد.
موضع کوزوو در قبال رای دیوان لاهه
مملی کراسنیکی، سخنگوی دولت کوزوو که یکی از مشاوران نخست‌وزیر این کشور نیز هست، گفت: اطمینان خاطر ایالات متحده درباره به رسميت شناختن استقلال كوزوو تداوم دارد.
وي گفت: معاون رئیس‌جمهوری آمریکا به ما اطمینان داد که ایالات متحده در هر شرایطی از کوزوو حمایت خواهد کرد.
نخست‌وزیر کوزوو سه‌شنبه گذشته ضمن تاکید بر احترام به تصمیم دادگاه لاهه گفته بود كه استقلال کوزوو غیرقابل برگشت است.
وزير امور خارجه کوزوو نظر ديوان بين المللی دادگستری در مورد استقلال کشور متبوع خود را از صربستان، مثبت ارزيابی وابراز اميدواری کرد بلگراد سرانجام پريشتينا را بعنوان يک واقعيت بپذيرد.
پیش از اعلام رای دیوان لاهه ،يکی از نمايندگان مجلس کوزوو گفته بود که نظر منفی ديوان بين المللی دادگستری می تواند ضربه شديدی به روابط بين الملل اين کشور وارد می کند. از طرف دیگر، نمایندگان کوزوو در دیوان لاهه هشدار دادند که هر اقدامی در راستاي به رسمیت نشناختن استقلال کوزوو باعث بروز درگیری‌های بیشتر در منطقه خواهد شد.
نظر مشورتی دیوان دادگستری بین‌المللي که رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد است، گرچه لازم‌الاجرا نیست اما اهمیت زیادی در وجهه بین‌المللی کوزوو دارد و ممکن است منجر به بازنگری در بعضی از مسائل حقوقی بین المللی گردد.
بنظر می رسد که صربستان نيز چاره ای جز کنار آمدن با واقعيت ندارد، زيرا مدت هاست بسياری از اعضای جامعه بين المللی، کوزوو را بعنوان کشوری مستقل به رسميت شناخته اند. مارکو پرلک از موسسه تحقيقاتی «کريسس گروپ» نيز معتقد است که انتظار می رود این اعلام نظر ديوان لاهه به دعوای حقوقی صربستان و کوزوو پايان دهد.
در همین حال پاتریک رابینسون رئیس دادگاه کیفری بین‌المللی رسیدگی به جنایات جنگی در یوگسلاوی سابق روز چهارشنبه 30/4/89 گفت : دادگاه استیناف دستور داده است تا پرونده جدیدی برای رسیدگی به اتهامهای راموش هارادیناج، نخست‌وزیر پیشین کوزوو و2 تن دیگر که به جنایات جنگی و جنایت عليه بشریت متهم شده و در سوم آوریل 2008 میلادی از اتهامهای خود تبرئه شده بودند،تشکیل دهد.
رابينسون گفت كه دادگاه در دريافت احضار شاهداني كه به دليل تهديد در دادگاه حاضر نشده بودند، شكست خورده است.
بنا بر اين گزارش، راموش هارادیناج به دست داشتن در قتل، شکنجه، تجاوز عليه غیرنظامیان صرب و مخالفان سیاسی در زمانی که فرماندهی ارتش آزادیبخش کوزوو را بر عهده داشت، متهم شده بود
هارادیناج 42 ساله عالی‌ترین مقام کوزوو است که توسط دیوان کیفری بین‌المللی تحت پیگرد قرار گرفته است
ادریس بالاج 38 ساله نیز يكي ديگر از مسئولان بلندپایه پیشین ارتش آزادیبخش کوزوو است كه دادگاه بين‌المللي خواستار محاكمه مجدد وي شده است.
لاهی براهایماج، سومین متهم این پرونده نيز پیش از اين به شش سال زندان محکوم شده بود
تاريخ محاكمه مجدد اين سه تن هنوز مشخص نشده و هنوز مشخص نيست كه آيا شاهدان حاضر به حضور در دادگاه و ارائه شهادت خواهند شد يا خير؟
بسیاری از ناظران بر این باورند که یکی از عوامل مهم در به رسميت شناختن استقلال کشورها، ملاحظات و منافع سیاسی کشورهاست و موضع چین و اسپانیا را نشانگر چنین ملاحظاتی تلقی میکنند.
چین به دلیل مسئله استقلال‌طلبی تبت و مسلمانان ایغور و اسپانیا نیز به دلیل جدائی‌طلبی مردم منطقه باسک از هرگونه مشروعیت بخشیدن به خواسته‌های جدائی طلبانه بیم دارند.
همچنین می‌توان به سیاست متناقض روسیه در مورد کوزوو اشاره کرد که با اعلام استقلال آن مخالف است اما با حمایت از جدایی مناطق آبخازيا و اوستیای جنوبی از گرجستان و به رسمیت شناختن استقلال آنها عملا رفتاری متضاد و برخلاف حقوق بین المللی از خود نشان داده است . مسکو با زیاده طلبی خود حاکمیت ملی و تمامیت ارضی گرجستان را نقض نموده و در امور داخلی این کشور نیز دخالت نموده است . این در شرایطی است که آبخازیا و اوستیای جنوبی فقط از سوی روسیه ،ونزوئلا و نیجریه مورد شناسائی واقع شده است درحا لیکه کوزوو توسط 69 کشور به رسمیت شناخته شده است.
مسکو همچنین در برابر خواسته های مسلمانان قفقار شمالی مبنی بر خودمختاری بیشتر یا استقلال نسبی یا کامل ایستادگی نموده و مبارزان مسلمان را در طول دودهه گذشته به خاک وخون کشیده تا بدانجا که این مبارزان راهی جز ء اقدام نظامی و عملیات انتحاری برای مقاومت دربرابر سلطه طلبی روسیه در پیش روی خود نداشته اند. از سوی دیگر کرملین در موضوع مناقشه قره باغ که خود مسبب آن است نیز بازی سومی را به اجرا گذشته است.بدین معنی که نه از استقلال جمهوری خودخوانده قره باغ کوهستانی حمایت می کند ونه در جهت حل این مناقشه و بازگشت قره باغ و سایر شهرهای آذربایجان به سرزمین اصلی خود اقدامی جدی می نماید.به تعبیر دیگر مسکو در موضوع بحرانهای منطقه ای ،حداقل سه نوع بازی از خود نشان داده است :
1-بازی در گرجستان = حمایت از استقلال جماهیر خود خوانده آبخازیا و اوستیای جنوبی و نقض تمامیت ارضی گرجستان
2- بازی در آذربایجان وارمنستان = عدم حمایت از استقلال جمهوری خودخوانده قره باغ و عدم حمایت جدی از تمامیت ارضی آذربایجان
3-بازی در بالکان = مخالفت با استقلال کوزوو و حمایت از صربستان
با توجه به روند تحولات بالکان و اعلام استقلال کوزوو وشناسائی آن از سوی 69 کشورجهان و صدور رای دیوان لاهه به نفع استقلال کوزوو و به رغم آنکه رأی آن نهاد بين المللی در مورد «وجاهت حقوقی» استقلال يکجانبه کوزوو از صربستان صرفاً جنبه «مشورتی» دارد و الزام آور نيست و علیرغم مخالفتهای چین ،روسیه ، اسپانیا و یونان و سکوت برخی کشورهای دیگرو برغم اینکه برخی معتقدند رای دیوان در راستای تائید استقلال کوزو می تواند سبب افزایش تمایلات استقلال خواهانه دربرخی مناطق جهان بویژه در کشورهائی که دارای انگیزه های قومی ومذهبی می باشندگردد، بنظر می رسد از این پس روند استقلال کوزوو از سرعت و استحکام بیشتری برخودرار خواهد شدو اتحادیه اروپا در جهت پذیرش این کشور بعنوان عضو گامهای لازم ولی آرام را برخواهد داشت.
۳۰.۴.۸۹
چالش تشکیل دولت جدید درعراق
نوري المالكي و اياد علاوي سومين خودرا از زمان اتنخابات پارلمانی این کشور در ماه مارس برگزار کردند। این ملاقات نیز بدون دستيابي به هيچگونه نتیجه ای درباره تقسيم‌بندي قدرت در دولت آينده، خاتمه یافت.
پس از پايان اين ديدار علاوي در تماس‌هايي تلفني با «عمار حكيم» رئيس ائتلاف ملي عراق،«مسعود بارزاني» رئيس اقليم كردستان و مقتدي صدر رهبر جنبش صدر، آنها را در جريان گفت‌وگوهايش با نوري المالكي قرار داد.
«حيدر الملا سخنگوي ائتلاف العراقيه نيز با تائيد خبر بي‌نتيجه بودن گفت‌وگوهاي علاوي و مالكي افزود: «رهبران دو حزب العراقيه و ائتلاف دولت قانون در اين ديدار همچنان بر مواضع خود در مورد تصاحب پست نخست‌وزيري پافشاري كردند.
نوري المالكي و اياد علاوي در دومين ديدار خود نيز نتوانسته بودند به توافقي براي پايان دادن به بحران سياسي عراق براي تشكيل دولت آينده دست يابند. آنها در آن جلسه در مورد ضرورت رسيدن به توافق براي تشكيل دولت در مهلت زماني 14 جولاي موافقت كرده بودند كه اكنون با اين جلسه بي نتيجه دستيابي به اين توافق در زمان قانوني تعيين شده عليرغم تمديد دو هفته‌اي آن نيز در هاله‌‌اي از ابهام قراگرفته است.
اين در حالي است كه پيش از اين منابع آگاه عراق احتمال دادند كه تقسيم قوه‌مجريه بين ائتلاف دولت قانون و ائتلاف العراقيه به زودي عملي شود.
به گفته اين منابع، اگر اين توافق صورت بگيرد دو ائتلاف تلاش مي‌كنند كردها را به پذيرش پست رياست پارلمان ترغيب كنند.
بنا بر اين گزارش، ائتلاف دولت قانون خواهان سمت نخست‌وزير براي مالكي و سمت رياست‌جمهوري براي علاوي است اما ائتلاف العراقيه تلاش مي‌كند كه سمت نخست‌وزيري به علاوي و سمت رياست‌جمهوري به مالكي و رياست پارلمان به فواد معصوم، عضو ائتلاف كردستان عراق برسد.
این در حالی است که ائتلاف کردستان عراق در واکنش به این گزارشها اعلام كرده كه ائتلاف کردستان همچنان ریاست‌جمهوری را حق کردها میداند و هرگز از آن چشم پوشی نخواهد کرد و جلال طالبانی همچنان تنها نامزد برای تصدی این پست است.
علاوي كه شيعه سكولار است در انتخابات پارلماني هفت مارس با اختلاف چند راي از مالكي پيشي گرفت. ائتلاف العراقيه به رهبري اياد علاوي 91 کرسي و ائتلاف دولت قانون 89 کرسي را کسب کرده اما تا كنون هيچ يک از گروههاي سياسي عراق نتوانستند در انتخابات عمومي اخير، اکثريت 163 کرسي پارلمان را به خود اختصاص دهند.
اين دومين پارلمان عراق است که پس از حمله سال 2003 نيروي تحت فرمان آمريکا به اين کشور و سرنگوني رژيم «صدام» تشکيل ميشود.
نوری المالکی که چند دست وچند پا نیز از دیگران قرض گرفته و شدیدا پست نخست وزیری را چسبیده است چند روز پیش گفت :دخالتهای خارجی سبب عدم تشیکل دولت جدید در عراق شده است.پیش از این سخنان وی ،جوبایدن معاون رئیس جمهوری آمریکا به عراق سفر کرده و با مقامات این کشور و برندگان انتخابات پارلمانی دیدار وگفتگو نموده بود.علاوی سه روز پیش ازاین عازم دمشق شده بود و علاوه بر دیدار با بشار اسد رئیس جمهوری جوان این کشور با مقتدی صدر از رهبران ائتلاف ملی مخالف شخص نوری المالکی نیز دیار وگفتگو نموده بود.درواقع مذاکره علاوی پس از مذاکراتش با بشاراسد وصدر در دمشق وبا پشتگرمی به این دیدار صورات گرفت که نتیجه ای در برنداشت.
به موازات اختلافات داخلی میان اعضای ائتلاف ملی با یکدیگر و سایر ائتلافها با هم (العراقیه ،دولت قانون ،ائتلاف کردستان ) به لحاظ ماهوی و به تبع تاثیر عوامل وبازیگران خارجی منطقه ای (ایران،عربستان ،اردن ،ترکیه ،سوریه و...) وفرا منطقه ای (آمریکا و کشورهای اروپائی ) و تمامیت خواهی نوری الماکی و ایاد علاوی در کسب پست نخست وزیری و همینطور تاثیر برخی عوامل افراطی ازقبیل بعثی ها ،سنی های تندرو وابسته به القاعده و دامن زدن به اختلاف شیعه وسنی از سوی برخی عوامل داخلی و خارجی در مجموع سبب به تاخیر افتادن تشکیل مجلس ودولت جدید دراین کشور شده است.
دلایل فوق سبب گردیده که ظرف چند ماه گذشته برغم دیدارهای انجام شده میان رهبران کشور و احزاب و مشارکت کشورهی دیگر دولت جدید عراق متولد نگردیده و حتی ایجاد ائتلاف جدید تحت عنوان ائتلاف پیمان ملی، توسط ائتلافهای دولت قانون برهبری المالکی و ائتلاف ملی برهبری عمارحکیم در پارلمان این کشور( که تنها با اولین نشست خود رئیس سنی خودرا برگزید و دیگر هیچ) نتوانست ره به جائی ببرد.
اینک ملت عراق علاوه بر اینکه کماکان دارای مشکلات امنیتی و چندروزیکبار شاهد عملیات انتحاری وبمب گذاریهای افراطیون در مناطق مختلف خود است ،از معضلات اقتصادی ،بهداشتی ،اجتماعی و... هم رنج می برد.و دراین شرایط هنوز معلوم نیست که در چه زمانی رئیس پارلمان و نخست وزیر جدید وکابینه تعیین خواهند شد.
در مجموع عواملی که منجر به بروز وضعیت بلا تکلیفی در عراق شده و بصورت کلی ازآنها نانم برده شد.به نظر می رسد عاملی که بیشترین تاثیر را در ایجاد چنین وضعیتی در عراق دارد ،هوای نفسی است که از رهگذر میل افراطی به قدرت در نوری الماکی در وهله اول و ایاد علاوی در وهله دوم وجود دارد . تا زمانی که سیاستمداران نتوانند جهاد اکبر نموده و بر نفس سیر ناپذیر دنیا طلبی (مقام طلبی و پروت طلبی وافر)غلبه نمایند، نمی توان انتظار داشت که ،مرم سالاری و به تبع آن شایسته سالاری ،قانونمندی و خدمت گذاری بی منت و بدون اغراق و شعار در کشور حاکم باشد و از این مسیر ملتها به سروسامان وکشورهها به توسعه همه جانبه برسند.
نوری المالکی که خود با شعار دموکراسی و ملت دوستی ور فضای نسبتا دموکراتیک به قدرت رسیده ،اکنون به قاعده بازی تن نمی دهد و با زیاده خواهی و منیت نمی خواهد پست نخست وزیری را رها کند تا اگر زمینه آن فراهم شد باردیگر براساس مولفه های دموکراسی به قدرت با زگردد. یعنی نقش رای مردم عینیت یابد .به هرحال ائتلاف او رای کمب ندارد و 2 رای از ائتلاف علاوی کمتر دارد.سایر ائتلافها واحزاب هم دارای آرائی هستند .بدیهی و طبیعی است که همه آنها باید با توجه به میزان آرائی که کسب نموده اند در روند تشکیل مجلس و دولت سهم داشته باشند.
اگر این قوه نفسانی را آقایان کنار بگذارند و به سرنوشت ملت و عراق بیندیشند مشکل حل خواهد شد .مشکل بیشتر روانشناسانه است تا سیاسی .در غیر اینصورت همه آنها در راستای ذبح نمودن مردم سالاری نوین در عراق که انصافا علیرغم همه مشکلات موجود ،در فرصت اندک به سطح بسیار خوبی رسید( وانتخاباتی که برگزار شد ،تا حدود زیادی سالم و دموکراتیک بود ،به نحوی که در مقایسه با برخی کشورهای منطقه و جهان در ردیفهای اول قرار می گیرد.)
تجربه چند ماهه نشان داده است که رهبران ائتلافها همزمان نمی توانند رئیس مجلس ،رئیس جمهور و نخست وزیر را معین کنند .پس باید منطقی و ملی بیندیشند و در جهت تقویت وحدت گام بردارند .
بهتر است ابتدا اعضای پارلمان رئیس خود را تعیین کند ،سپس مجلس رئیس جمهور را ودر نهایت رئیس جمهور ایاد علاوی را با توجه به اینکه رهبر ائتلاف پیروز است بعنوان نخست وزیر به مجلس معرفی نماید تا او از مجلس رای اعتماد اخذ نماید .بدیهی است رای اعتماد گرفتن او مشروط به معرفی اعضای کابینه دولت از میان اعضای سایر ائتلافها و احزاب خواهد بود /باید عدالت را مرعی دارد تا بتواند موفق شود.اگر علاوی نتوانست رای پارلملن را بگیرد .رئیس جمهور نوری المالکی را که ائتلافش پس ار ائتلاف علاوی بیشترین رای رادارد به عنوان نخست وزیر به مجلس معرفی نماید .اگر نشد ائتلافهای بعدی را معرفی نماید تا بالاخره دولت جدید تشکیل شود.البته عنصر زمان ملحوظ خواهدبود وهر کسی که معرفی میسود در محدوده زمانی مشخصی باید بتواند دولت را تشکیل دهد.
این روش مستلزم این است که علاوی و مالکی در گامهای اول و دوم برای ریاست مجلس و ریاست جمهوری نامزد نشوند و از سایر شخصیتهای مطرح و توانمند ائتلافها برای این دو پست استفاده شود.(مگر اینکه خودشان مایل به نخست وزیر شدن نباشند و طالب نامزدی برای دومقام مذکور شوند)در نهایت ازمیان این دو فردی که نتوانست نخست وزیری را احراز کند ،بعنوان رهبر ائتلاف یا حزب مخالف یا منتقد در پارلمان فعالیت نماید و عملکرد دولت را زیر ذره بین گرفته و دربرابر ملت از آنها تمجید یا تنقید کند.
بدیهی است طی این مراحل عمدتا یک سرمایه معنوی می خواهد وآن مبارزه با نفس است و جهاد اکبر.که البته سخت است مخصوصا برای کسی که مزه قدرت را چشیده باشد .اما اگر به ملت خود وآینده کشور علاقمنداست باید چنین کند تا درمحضر خداوند یکتا وملت خویش رو سفید باشد ودر جهان آخرت از آفریدگار خود به بخاطر رضایت ناس و ربش پاداش نیکو بیندو درتاریخ نام نیکی از خود برجای گذارد.
راه زیاد دوری نرویم واز مرده ها هم سخن نگوئیم ،همین ماهاتیر محمد در مالزی با نیمه موکراسی که ایجاد نمود و روند دموکراتیک را استمرا بخشید به دست خود از قدرت کنار کشید در شرایطی که ملت مالزی هم راضی بود ومی توانست ریاست خودرا ادامه دهد .اما او ریاست نکرد بلکع مدیریت کرد و وقتی از قدرت خداحافظی کرد کارنامه بیست یا سی ساله خودرا به مردم ارئه نمود که با اعداد وارقام وبالعینه خدماتش روشن وواضح بود.او مالزی را از عدد 1 به 100 رساند.
به هرحال رهبران امروز عراق و دیگر کشورهاباید کلاه خودرا قاضی کنند واز یک سو تاریخ را اگر می دانند ،دقت کنند واگر نمی دانند بخوانند ،بدانند و بفهمند و از سوی دیگر به روز مرگ ،جهان آخرت و اینکه پس از مرگشان چه چیزی به یادگار می گذارند بیندیشند ،سپسس فکرککن که چه بگویند وچگونه تصمیم بگیرند و به چه نحوی عمل کنند.رهبران عراق نیازی نیست جای دور بروند همین صدام حسین ویاران معدوم اورا ببینند و همینکه در آستانه محاکمه مجدد طارق عزیز معاون نخست وزیر ووزیر امورخارجه صدام قرار دارند کافیست. اگر عمیق تر بخواهند ببینند معاویه ویزید را بیاد آورند و عاقبت آنها را درنظر بگیرند و به مولی علی (ع) وسالار شهیدان حضرت امام حسین (ع) در عمل وبادرک عمیق ونه با شعار و عوامفریبی تاسی نمایند ودینداری ،مردمداری و مملکتداری را تا حدودی بیاموزند .
پس از پايان اين ديدار علاوي در تماس‌هايي تلفني با «عمار حكيم» رئيس ائتلاف ملي عراق،«مسعود بارزاني» رئيس اقليم كردستان و مقتدي صدر رهبر جنبش صدر، آنها را در جريان گفت‌وگوهايش با نوري المالكي قرار داد.
«حيدر الملا سخنگوي ائتلاف العراقيه نيز با تائيد خبر بي‌نتيجه بودن گفت‌وگوهاي علاوي و مالكي افزود: «رهبران دو حزب العراقيه و ائتلاف دولت قانون در اين ديدار همچنان بر مواضع خود در مورد تصاحب پست نخست‌وزيري پافشاري كردند.
نوري المالكي و اياد علاوي در دومين ديدار خود نيز نتوانسته بودند به توافقي براي پايان دادن به بحران سياسي عراق براي تشكيل دولت آينده دست يابند. آنها در آن جلسه در مورد ضرورت رسيدن به توافق براي تشكيل دولت در مهلت زماني 14 جولاي موافقت كرده بودند كه اكنون با اين جلسه بي نتيجه دستيابي به اين توافق در زمان قانوني تعيين شده عليرغم تمديد دو هفته‌اي آن نيز در هاله‌‌اي از ابهام قراگرفته است.
اين در حالي است كه پيش از اين منابع آگاه عراق احتمال دادند كه تقسيم قوه‌مجريه بين ائتلاف دولت قانون و ائتلاف العراقيه به زودي عملي شود.
به گفته اين منابع، اگر اين توافق صورت بگيرد دو ائتلاف تلاش مي‌كنند كردها را به پذيرش پست رياست پارلمان ترغيب كنند.
بنا بر اين گزارش، ائتلاف دولت قانون خواهان سمت نخست‌وزير براي مالكي و سمت رياست‌جمهوري براي علاوي است اما ائتلاف العراقيه تلاش مي‌كند كه سمت نخست‌وزيري به علاوي و سمت رياست‌جمهوري به مالكي و رياست پارلمان به فواد معصوم، عضو ائتلاف كردستان عراق برسد.
این در حالی است که ائتلاف کردستان عراق در واکنش به این گزارشها اعلام كرده كه ائتلاف کردستان همچنان ریاست‌جمهوری را حق کردها میداند و هرگز از آن چشم پوشی نخواهد کرد و جلال طالبانی همچنان تنها نامزد برای تصدی این پست است.
علاوي كه شيعه سكولار است در انتخابات پارلماني هفت مارس با اختلاف چند راي از مالكي پيشي گرفت. ائتلاف العراقيه به رهبري اياد علاوي 91 کرسي و ائتلاف دولت قانون 89 کرسي را کسب کرده اما تا كنون هيچ يک از گروههاي سياسي عراق نتوانستند در انتخابات عمومي اخير، اکثريت 163 کرسي پارلمان را به خود اختصاص دهند.
اين دومين پارلمان عراق است که پس از حمله سال 2003 نيروي تحت فرمان آمريکا به اين کشور و سرنگوني رژيم «صدام» تشکيل ميشود.
نوری المالکی که چند دست وچند پا نیز از دیگران قرض گرفته و شدیدا پست نخست وزیری را چسبیده است چند روز پیش گفت :دخالتهای خارجی سبب عدم تشیکل دولت جدید در عراق شده است.پیش از این سخنان وی ،جوبایدن معاون رئیس جمهوری آمریکا به عراق سفر کرده و با مقامات این کشور و برندگان انتخابات پارلمانی دیدار وگفتگو نموده بود.علاوی سه روز پیش ازاین عازم دمشق شده بود و علاوه بر دیدار با بشار اسد رئیس جمهوری جوان این کشور با مقتدی صدر از رهبران ائتلاف ملی مخالف شخص نوری المالکی نیز دیار وگفتگو نموده بود.درواقع مذاکره علاوی پس از مذاکراتش با بشاراسد وصدر در دمشق وبا پشتگرمی به این دیدار صورات گرفت که نتیجه ای در برنداشت.
به موازات اختلافات داخلی میان اعضای ائتلاف ملی با یکدیگر و سایر ائتلافها با هم (العراقیه ،دولت قانون ،ائتلاف کردستان ) به لحاظ ماهوی و به تبع تاثیر عوامل وبازیگران خارجی منطقه ای (ایران،عربستان ،اردن ،ترکیه ،سوریه و...) وفرا منطقه ای (آمریکا و کشورهای اروپائی ) و تمامیت خواهی نوری الماکی و ایاد علاوی در کسب پست نخست وزیری و همینطور تاثیر برخی عوامل افراطی ازقبیل بعثی ها ،سنی های تندرو وابسته به القاعده و دامن زدن به اختلاف شیعه وسنی از سوی برخی عوامل داخلی و خارجی در مجموع سبب به تاخیر افتادن تشکیل مجلس ودولت جدید دراین کشور شده است.
دلایل فوق سبب گردیده که ظرف چند ماه گذشته برغم دیدارهای انجام شده میان رهبران کشور و احزاب و مشارکت کشورهی دیگر دولت جدید عراق متولد نگردیده و حتی ایجاد ائتلاف جدید تحت عنوان ائتلاف پیمان ملی، توسط ائتلافهای دولت قانون برهبری المالکی و ائتلاف ملی برهبری عمارحکیم در پارلمان این کشور( که تنها با اولین نشست خود رئیس سنی خودرا برگزید و دیگر هیچ) نتوانست ره به جائی ببرد.
اینک ملت عراق علاوه بر اینکه کماکان دارای مشکلات امنیتی و چندروزیکبار شاهد عملیات انتحاری وبمب گذاریهای افراطیون در مناطق مختلف خود است ،از معضلات اقتصادی ،بهداشتی ،اجتماعی و... هم رنج می برد.و دراین شرایط هنوز معلوم نیست که در چه زمانی رئیس پارلمان و نخست وزیر جدید وکابینه تعیین خواهند شد.
در مجموع عواملی که منجر به بروز وضعیت بلا تکلیفی در عراق شده و بصورت کلی ازآنها نانم برده شد.به نظر می رسد عاملی که بیشترین تاثیر را در ایجاد چنین وضعیتی در عراق دارد ،هوای نفسی است که از رهگذر میل افراطی به قدرت در نوری الماکی در وهله اول و ایاد علاوی در وهله دوم وجود دارد . تا زمانی که سیاستمداران نتوانند جهاد اکبر نموده و بر نفس سیر ناپذیر دنیا طلبی (مقام طلبی و پروت طلبی وافر)غلبه نمایند، نمی توان انتظار داشت که ،مرم سالاری و به تبع آن شایسته سالاری ،قانونمندی و خدمت گذاری بی منت و بدون اغراق و شعار در کشور حاکم باشد و از این مسیر ملتها به سروسامان وکشورهها به توسعه همه جانبه برسند.
نوری المالکی که خود با شعار دموکراسی و ملت دوستی ور فضای نسبتا دموکراتیک به قدرت رسیده ،اکنون به قاعده بازی تن نمی دهد و با زیاده خواهی و منیت نمی خواهد پست نخست وزیری را رها کند تا اگر زمینه آن فراهم شد باردیگر براساس مولفه های دموکراسی به قدرت با زگردد. یعنی نقش رای مردم عینیت یابد .به هرحال ائتلاف او رای کمب ندارد و 2 رای از ائتلاف علاوی کمتر دارد.سایر ائتلافها واحزاب هم دارای آرائی هستند .بدیهی و طبیعی است که همه آنها باید با توجه به میزان آرائی که کسب نموده اند در روند تشکیل مجلس و دولت سهم داشته باشند.
اگر این قوه نفسانی را آقایان کنار بگذارند و به سرنوشت ملت و عراق بیندیشند مشکل حل خواهد شد .مشکل بیشتر روانشناسانه است تا سیاسی .در غیر اینصورت همه آنها در راستای ذبح نمودن مردم سالاری نوین در عراق که انصافا علیرغم همه مشکلات موجود ،در فرصت اندک به سطح بسیار خوبی رسید( وانتخاباتی که برگزار شد ،تا حدود زیادی سالم و دموکراتیک بود ،به نحوی که در مقایسه با برخی کشورهای منطقه و جهان در ردیفهای اول قرار می گیرد.)
تجربه چند ماهه نشان داده است که رهبران ائتلافها همزمان نمی توانند رئیس مجلس ،رئیس جمهور و نخست وزیر را معین کنند .پس باید منطقی و ملی بیندیشند و در جهت تقویت وحدت گام بردارند .
بهتر است ابتدا اعضای پارلمان رئیس خود را تعیین کند ،سپس مجلس رئیس جمهور را ودر نهایت رئیس جمهور ایاد علاوی را با توجه به اینکه رهبر ائتلاف پیروز است بعنوان نخست وزیر به مجلس معرفی نماید تا او از مجلس رای اعتماد اخذ نماید .بدیهی است رای اعتماد گرفتن او مشروط به معرفی اعضای کابینه دولت از میان اعضای سایر ائتلافها و احزاب خواهد بود /باید عدالت را مرعی دارد تا بتواند موفق شود.اگر علاوی نتوانست رای پارلملن را بگیرد .رئیس جمهور نوری المالکی را که ائتلافش پس ار ائتلاف علاوی بیشترین رای رادارد به عنوان نخست وزیر به مجلس معرفی نماید .اگر نشد ائتلافهای بعدی را معرفی نماید تا بالاخره دولت جدید تشکیل شود.البته عنصر زمان ملحوظ خواهدبود وهر کسی که معرفی میسود در محدوده زمانی مشخصی باید بتواند دولت را تشکیل دهد.
این روش مستلزم این است که علاوی و مالکی در گامهای اول و دوم برای ریاست مجلس و ریاست جمهوری نامزد نشوند و از سایر شخصیتهای مطرح و توانمند ائتلافها برای این دو پست استفاده شود.(مگر اینکه خودشان مایل به نخست وزیر شدن نباشند و طالب نامزدی برای دومقام مذکور شوند)در نهایت ازمیان این دو فردی که نتوانست نخست وزیری را احراز کند ،بعنوان رهبر ائتلاف یا حزب مخالف یا منتقد در پارلمان فعالیت نماید و عملکرد دولت را زیر ذره بین گرفته و دربرابر ملت از آنها تمجید یا تنقید کند.
بدیهی است طی این مراحل عمدتا یک سرمایه معنوی می خواهد وآن مبارزه با نفس است و جهاد اکبر.که البته سخت است مخصوصا برای کسی که مزه قدرت را چشیده باشد .اما اگر به ملت خود وآینده کشور علاقمنداست باید چنین کند تا درمحضر خداوند یکتا وملت خویش رو سفید باشد ودر جهان آخرت از آفریدگار خود به بخاطر رضایت ناس و ربش پاداش نیکو بیندو درتاریخ نام نیکی از خود برجای گذارد.
راه زیاد دوری نرویم واز مرده ها هم سخن نگوئیم ،همین ماهاتیر محمد در مالزی با نیمه موکراسی که ایجاد نمود و روند دموکراتیک را استمرا بخشید به دست خود از قدرت کنار کشید در شرایطی که ملت مالزی هم راضی بود ومی توانست ریاست خودرا ادامه دهد .اما او ریاست نکرد بلکع مدیریت کرد و وقتی از قدرت خداحافظی کرد کارنامه بیست یا سی ساله خودرا به مردم ارئه نمود که با اعداد وارقام وبالعینه خدماتش روشن وواضح بود.او مالزی را از عدد 1 به 100 رساند.
به هرحال رهبران امروز عراق و دیگر کشورهاباید کلاه خودرا قاضی کنند واز یک سو تاریخ را اگر می دانند ،دقت کنند واگر نمی دانند بخوانند ،بدانند و بفهمند و از سوی دیگر به روز مرگ ،جهان آخرت و اینکه پس از مرگشان چه چیزی به یادگار می گذارند بیندیشند ،سپسس فکرککن که چه بگویند وچگونه تصمیم بگیرند و به چه نحوی عمل کنند.رهبران عراق نیازی نیست جای دور بروند همین صدام حسین ویاران معدوم اورا ببینند و همینکه در آستانه محاکمه مجدد طارق عزیز معاون نخست وزیر ووزیر امورخارجه صدام قرار دارند کافیست. اگر عمیق تر بخواهند ببینند معاویه ویزید را بیاد آورند و عاقبت آنها را درنظر بگیرند و به مولی علی (ع) وسالار شهیدان حضرت امام حسین (ع) در عمل وبادرک عمیق ونه با شعار و عوامفریبی تاسی نمایند ودینداری ،مردمداری و مملکتداری را تا حدودی بیاموزند .
۲۸.۴.۸۹
تحلیلی بر مذاکرات گروه 3+2 در آلماتی پیرامون حل مناقشه قره باغ
روز شنبه 27/4/89 در حاشیه نشست غیر رسمی وزاری خارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا که در آلماتی پایتخت قبلی قزاقستان به ریاست طرف قزاقی وبا حضور نمایندگان 65 کشورعضو برگزار شد ، وزرای خارجه روسیه(1)،فرانسه (2)و معاون وزیر خارجه آمریکا (3) (کشورهای عضو این سازمان و اعضا گروه مینسک ) باتفاق وزرای خارجه آذربایجان(4) وارمنستان(5) نشستی را برگزار نمودند تا پیرامون حل وفصل مناقشه قره باغ مذاکرات خودرا ادامه دهند شاید نتایجی نیز در پی داشته باشد.برغم اینکه طرف آذری نسبت به ایجاد توافقی در زمینه حل مرحله مناقشه وتعیین زمان بازگرداندن شهرهای اشغال شده کلبجر و لاچین قدری امیدوار بود و وزیر خارجه این کشور در مصاحبه مطبوعاتی خود درباکو که قبل از نشست آلماتی برگزار شده بود به این موضوع اشاره نموده بود،اما همانگونه که اینجانب به سهم خود در مقاله مربوط به سفر اخیر وزیر خارجه آمریکا به باکو خاطر نشان ساخته بودم ،مذاکرات آلماتی نتیجه ای بدنبال نداشت و وزیر خارجه آذربایجان شفافتر و جزئی تر و دیپلماتهای عالیرتبه گروه مینسک تلویحا و بزبان دیپلماتیک از عدم نتیجه بخش بودن این مذاکرات سخن گفتند و طبق معمول همیشه برادامه مذاکرات وحل صلح آمیز مناقشه قره باغ براساس اصول تکرارشده قبلی (حفظ تمامیت ارضی ، عدم توسل به نیروی نظامی و حق تعیین سرنوشت برای ملتها )تاکید نمودند.
ذیلا ترجمه برخی اخبار مهم مربوط به این نشست را که از منابع خبری آذربایجان و برخی اخبار از رسانه های ایرانی و دیگر سایتهای خارجی تجمیع نموده ام فهمراه با ملاحظاتی که به ذهنم خطور می نماید و تحلیل مختصر ارائه می نمایم.
متن بیانات وزرای خارجه روسیه ،فرانسه ومعاون وزیرخارجه آمریکا :
روسای گروه مینسک نسبت به بیانیه اول اکتبر2009 آفینا صادق بوده و بمنظور نیل به حل صلح آمیز مناقشه قره باغ :
طرفها را به حل مناقشه از طرق صلح آمیز و تنظیم آن براساس مفاد آخرین طرح هلسینکی از جمله:به روز نمودن ،حفظ تمامیت ارضی ، حقوق مساوی وحق تعیین سرنوشت ملتها دعوت میکنند. مولفین بیانات خاطر نشان می سازند که در10 ژوئن سال 2009 در آکویل ،26 ژوئن 2010 در کانادا روسای جمهور روسای گروه مینسک در سخنان خود تاکید کرده اند که طرفها باید به حل مناقشه براساس آخرین مفاد هلسینکی و اصول مندرج در آن بصورت عادلانه و برای مدت طولانی نائل شوند.
وزیر خارجه فرانسه و معاون وزیر خارجه آمریکا مواضع رئیس جمهور ووزیر خارجه روسیه را در راستای نزدیک شدن مواضع طرفها عالی ارزیابی نمودند . وزرای خارجه فرانسه وروسیه ومعاون وزیر خارجه آمریکا گفتند که تلاشهای طرفهای مناقشه بمنظور قطع اختلافات نظری کافی نبود.
مقامات مذکور همچنین در قبال درگیرهای اخیر نیروهای نظامی آذربایجان وارمنستان بر عدم توسل به زور تاکید نموده و خاطر نشان نموده اند که اینگونه اقدامات برروند صلح امیر حل مناقشه زیان وارد میکند.مقامهای سه کشور مذکور طرفا را به منظور نیل به اصول توافق و استمرار روند مذاکرات به برخورداری از روحیه سازش دعوت نمودند.
اهم اظهارات وزیر امور خارجه آذربایجان پس از برگزاری مذاکرات 2+3
علیرغم تلاش نمایندگان چهار کشور، متاسفانه وزیر خارجه ارمنستان با اعتراض به برخی مسائل ، امکان نداد تا بیانیه مشترک وزرای خارجه روسیه ،فرانسه ومعاون وزیر خارجه آمریکا و وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان(سه +دو)(6) در پایان نشست در حاشیه اجلاش غیر رسمی وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی صادرشودو به همین دلیل بیانیه سه کشور عضو ورئیس در گروه مینسک منعکس شد.موضوع اساسی این بود که ما سعی کردیم بیانیه مشترک گامی رو به جلو در حل مناقشه باشد.
همانگونه که می دانید درحاشیه نشست اخیر گروه 8 در کانادا، روسای جمهور سه کشور عضو گروه مینسک (آمریکا ،فرانسه وروسیه ) طی بیانیه ای از دو کشور آذربایجان وارمنستان خواستند برای تنظیم حل مناقشه قره باغ به 6 اصل اعلام شده قبلی یعنی :خروج نیروهای نظامی ارمنستان از مناطق اشغالی آذربایجان ،بازگشت آوارگان جنگی آذربایجان به زادگاههای خود،گشایش راه ارتباطی میان قره باغ کوهستانی وارمنستان از طریق یکی از مسیرهای لاچین –زنگیلان یا کلبجر پایبند باشند. اگر ارمنستان در مرحله نخست نیروهای نظامی خودرا از مناطق اشغالی عقب می کشید در آن صورت تمامی راها و خطوط ارتباطی گشوده میشد. ما این شیوه را می پذیریم.و فکر می کنیم که اگر مناطق اشغالی آذربایجان آزاد شود ما آماده همکاری ومذاکره با همسایگان پیرامون حل هر مشکلی هستیم.ارمنستان همسایه ماست و ما مایلیم با همسایه خود روابط عادی داشته باشیم.وی افزود روسای گروه مینسک در ماه سپتامبر سالجاری به منطقه سفر خواهند کرد اما تاریخ دقیق آن هنوز مشخص نشده است.
هنگامی که مذاکرات جدیدی را آغاز می کنیم موارد توافق شده قبلی به کناری گذاشته می شود و مسائل دیگری مورد مذاکره قرارمی گیرد.!من براستی نسبت به اینکه طرف ارمنی واقعا در پی نیل به پیشرفت در تنظیم حل مناقشه قره باغ است تردید دارم. شخصا این تصور در من ایجادشده که علیرغم اینکه ارمنستان اعلام میکند مایل به پیشرفت در مذاکرات است اما خواهان آن نیست وایجاد در منطقه را نمی خواهد.
ارمنستان موضو عاتی را به میان می کشد که در حال حاضر پرداختن به آنها ممکن نیست.به عنوان مثال ، رژیم حقوقی قره باغ را مطرح میکند.درحالیکه روسای گروه مینسک حل مرحله ای مناقشه را پیشنهاد می کنند.در مرحله نخست لازم است که مشکل ترین مسئله حل شود.وآن آزاد شدن اراضی اشغالی آذربایجان است.و تنها پس از آن است که می توان درخصوص روابط ملتهای دوکشور سخن گفت.آذربایجان در صورت تخلیه 5 شهر اشغالی خود توسط ارمنستان آماده بازگشائی تمامی خطوط ارتباطی با ارمنستان است.متاسفانه این بار به این هدف نرسیدیم وهیچ نتیجه ای حاصل نشد ،لیکن لازم است صبور باشیم و تلاش را ادامه دهیم. وی تاکید کرد تحویل گرفتن جنازه سرباز آذربایجانی از طرف ارمنی که در 19 ژوئن به دست نیروهای ارمنی کشته شده است از طریق جمعیت هلال احمر درحال پیگیریست.
در حالیکه اینجانب همه دیدارهای روسای جمهور آذربایجان وارمنستان را(6دیدار تاکنون ) مهم و واجب می دانم،همتای ارمنی من صرفا دیدار اخیر روسای جمهور دوکشور در سنت پترزبورگ روسیه را مهم دانسته معتقد است که سایر دیدارها ی دو رئیس جمهور ،بانفوذ ومهم نبوده است.وزیر خارجه ارمنستان مانع از در ج عبارت مهم بودن همه دیدارهای روسای جمهور ارمنستان وآذربایجان در بیانیه سه کشور گروه مینسک در آلماتی شد.
سخنان کوتاه وزیر امورخارجه ارمنستان در برنامه تلویزیونی
سياست مقامات آذربايجان در خصوص مناقشه قره باغ را ،غيرسازنده و مانعي براي حل و فصل متوازن اين مشكل منطقه‌اي ارزيابي می کنم .بخاطر همین موضع گيريهاي آذربايجان ما موفق نشده ايم كه در جريان ملاقات غير رسمي وزاري امور خارجه سازمان امنيت و همكاري اروپا در آلماآتي، بيانيه پنج جانبه در زمينه حل و فصل مناقشه قره باغ كوهستاني را به تصويب برسانيم. در عين حال ،نشست آلماآتي در مجموع نشستي مفيد و نتيجه بخش بود.
بر اساس بيانيه مشتركي كه از سوي وزيران امور خارجه روسيه، فرانسه و آمريكا (روساي مشترك گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا) منتشر شده، ميانجيگران بين‌المللي بار ديگر تاكيد كرده اند كه مناقشه قره باغ كوهستاني بايد بر اساس سه اصل عدم استفاده از زور و توان نظامي، احترام به تماميت ارضي كشورها و حق مردم منطقه براي اداره امور خويش حل و فصل گردد، در حاليكه مقامات آذربايجان تنها بر اصل احترام به تماميت ارضي فكر مي‌كنند. كشورهاي ميانجي در حل و فصل مناقشه قره باغ تاكيد دارند كه عوامل پيشنهاد شده به طرفين مناقشه يك هدف را دنبال مي كند و تلاش براي جدا كردن برخي عوامل از ساير پيشنهادات نمي تواند به حل و فصل متوازني براي اين مناقشه بيانجامد.
همانگونه که ملاحظه می شود وزرای خارجه دوکشور درگیر یکدیگر را به تلاس برای به نتیجه نرسیدن مذاکرات آلماتی متهم میکنند.این موضوعی ست که هموراه در طول دودهه گذشته از مقامات دوکشور شاهد بوده ایم.
Top of Form
Bottom of Form
برخی از سخنان وزیر امورخارجه آذربایجان قبل از اجلاس آلماتی
برغم اینکه وزیر خارجه آذربایجان چندروز پیش از سفر به آلماتی در یک کنفرانس مطبوعاتی گفته بود: در آلماتی در خصوص زمان بازگردندان شهرهای لاچین وکلبجر توسط ارمنستان به آذربایجان مذاکره خواهد شد.در این مورد مذاکره ای صورت نپذیرفت.و ی دراین مصاحبه همچنین اشاره کرده بود که ،ارمنستان در مذاکرات قبلی اعلام کرده بود که حاضراست ظرف 10 سال کلبجر ولاچین را به آذربایجان بازگرداند اما آذربایجان تاکید می کرد ظرف یکسال این کار صورت گیرد.متعاقبا ما به بازگردانده شدن این دو شهر در مدت 5سال رضایت داده ایم و این موضوع در اصول سند نوین مادرید درج شده است.اما به دلیل مواضع طرف ارمنی این موضوع به درازا کشیده می شود. روسیه هم پیشنهاداتی بمنظور پیشرفت بیشتر در تنظیم حل مناقشه داردو در جهت نزدیک مواضع دو طرف تلاش میکند.
جملات کوتاه مقامات قزاقستان
رئیس جمهور قزاقستان (7)در سخنان خود در مراسم افتتاحیه نشست با اشاره باینکه دردوره ریاست کشورش بر سازمان امنیت وهمکاری اروپا در راستای حل مناقشاتی که به درازا کشیده شده فعالیت بیشتری صورت گرفته است ومیان رهبران آذربایجان وارمنستان دیدارهائی تنظیم وبرگزارشده است.وی خاطرنشان ساخت که از تلاشهای همتای روسی(8) خود در جهت تنظیم حل مناقشه قره باغ فعالانه حمایت می کند.
رئیس قزاقستانی سازمان امنیت وهمکاری اروپا(9) نشست وزرای خارجه گروه مینسک و آذربایجان وارمنستان را پس از وقوع حوادث اخیر یک موفقیت بزرگ خواند و از برگزاری این نشست ابراز خوشحال نمود.!!
بی فایده نخواهدبود اضافه نمایم که ،در نشست وزرای خارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا همه شرکت کنندگان بر اصول مندرج در آخرین مفاد بیانیه هلسینکی تاکید نموده وریاست رياست قزاقستان رابر این سازمان موفق و مثبت ارزیابی نمودند.35 وزیر خارجه ،15 معاون وزیر خارجه کشورهای عضو در این اجلاس شرکت داشتند و بیش از 150 نفر از نمایندگان رسانه های گروهی داخلی و خارجی این نشست را پوشش خبری دادند.
دراین اجلاس به پیشنهاد قزاقستان در اکتبر سالجاری نشست سران کشورهای سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آستانه، پایتخت این کشور برگزار خواهد شد .تاریخ دقیق آن متعاقبا مشخص خواهد گردید.آخرین اجلاس سران این سازمان 11 سال پیش در استانبول ترکیه برگزار شده بود.
واکنش وزیر امورخارجه ترکیه (10)
در همین حال وزير امور خارجه تركيه گفت: آنکارا به هيچ کشوري پيشنهاد اعزام نيروهاي حافظ صلح به قره‌باغ را پس از حل اين مناقشه نداده است.وی اخبار منتشر شده مبني بر ارائه پيشنهاد از سوي ترکيه در رابطه با ارسال نيروهاي حافظ صلح به منطقه قره باغ کوهستاني پس از امضاي توافقنامه صلح را دروغ دانست. وی نسبت به اجراي برنامه ايجاد سکوي ثبات و امنيت در قفقاز جهت حل مناقشات در منطقه، تاکيد وخاطرنشان کرد،امتناع ايروان از شرکت در طرح ترکيه، تنها بر ارمنستان تاثير منفي مي‌گذارد.وی همچنین خبر منتشر شده درخصوص مذاکره برای بازگشائی مرز کشورش با ارمنستان را بی اساس دانست وگفت چنین موضوعی دردستورکارقرارندارد.اوافزود صرفا در چارچوب برگزاری مانور ناتو در منطقه با این کشور همکاری خواهند نمود. این مقام ترک پس از دیدار ومذاکره با همتای آذری خود گفت: وزیر خارجه آذربایجان در مورد مذاکرات 2+3 اطلاعات لازم را به من داد .ما نیز در انتظار نتیجه از نشست آلماتی بودیم !
لازم به ذکراست که ،رئیس جمهور آذربایجان(11) سه روز قبل از نشست آلماتی در جلسه هیئت وزیران در بخشی از سخنان خود بر پایبندی کشورش به اصول مادرید و حل مناقشه از طرق صلح آمیز و حفظ تمامیت ارضی آذربایجان و عدم مذاکره درخصوص جدائی قره باغ از آذربایجان و توسل به نیروی نظامی در صورت حدم حل صلح آمیز بحران قره باغ تاکید نموده بود .وی همچنین با اعلام اینکه بودجه نظامی کشورش براب با کل بودجه ارمنستان است گفت: بیش از یک میلیارد دلار ودجه نظامی سالجاری این کشور است و در زمینه تجهیزات نظامی و تربیت نیروی نظامی قوی اقدامات شایسته ای انجانم شده است.
از سوی دیگر یک هفته پیش از نشست آلماتی ، معاون مجلس ملی آذربایجان(12) در 19مین نشست مجمع پارلمانی سازمان امنیت وهمکاری اروپا در شهر اسلو پایتخت نروژ با ابراز تاسف شدید از اینکه تلاشهای گروه مینسک بمنظور حل مناقشه قره باغ هیچ نتیجه ای دربرنداشته ،گفته بودبرغم اینکه دراین خصوص در سطوح و کشورهای مختلف بیشترین دیدارها ومذاکرات صورت می گیرد اما نتایج حاصله بسیار تلخ است.
وی ازاینکه از سوی این سازمان ، برخی از مناطق گرجستان(13) وملداوی(14)، مناطق بدون نظارت خوانده شده وبه مناطق اشغالی آذربایجان توجه نشده است از حاضرین سوال نمود که مگر قره باغ نیز بدون نظارت نیست ؟مگر درآنجا خرید وفروش غیر قانونی سلاح ،انسان ومواد مخدر وجنایت صورت نمی گیرد؟ این مقام پارلمانی آذربایجان از ارمنستان نیز به دلیل عدم قبول اصول مادرید انتقاد کردو رئیس مجمع پارلمانی سازمان و اعضای آن را موردخطاب قرارداد وپرسید چرا این مجمع ،اسنادی را که به روند حل مناقشه و پیشبرد مذاکرات کمک میکند به تصویب نمی رساند؟
این خانم نماینده که قره باغی الاصل نیزمی باشدو و ازسوی آواراگان جنگ قره باغ و رانده شدگان از این منطقه به نمایندگی مجلس برای دومین دوره برگزیده شده است و قصد دارد درانتخابات دور بعدی پارلمانی این کشور که در ماه نوامبر سال جاری برگزار خواهدشد شرکت نماید، خاطر نشان ساخت که منتخبین، 5 سال پیش از این در برابر من این وظیفه را گذاشته بودند که در جهت آزادی زادگاهشان از دست اشغالگران و بازگشت آنها به موطن اصلی خود تلاش نمایم ،اما در شرایطی که چند ماه دیگر انتحابات پارلمانی در آذربایجان برگزار خواهد شد،من از مردمی که بعنوان نماینده انتخاب شده ام شرمنده ام وحرفی برای گفتن به مادر 82 ساله ام که به امید بازگشت به زادگاه خود منتظر است ندارم.
وی دراین سخنرانی به نکات دیگری نیز اشاره نمود که اهم آنها بشرح ذیل می باشد:
-پس از بیانیه اخیر روسای جمهور آمریکا ،فرانسه وروسیه در کانادا امید ما برای حل مناقشه قره باغ براساس اصول نوین مادریدافزایش یافته است.(اما مذاکرات آلماتی به اذعان وزیرخارجه آذربایجان نشان داد که این امید واری بیهوده بوده است.)
-آذربایجان حتی اینگونه می اندیشد که بجای اندیشیدن روی اصول حساب نشده بهتر است بزودی وارد مرحله آماده سازی مقاوله صلح شوند.
-از تلاش نمایندگان برخی دولتها برای کم صحبت کردن در مورد مناقشه قره باغ تعجب می کنم .باید بگویم که بطور کلی در رابطه با این موضوعتلاشی برای درج در اسناد صورت نمی گیرد.
- جناب میگریولی از سازمان و جناب لنمارکر در مورد گرجستان و ملداوی نظرشان بصورت شفاف مطرح میکنند.اما در هیچ جائی نمی خواهند آذربایجان را به یاد بیاورند.
با توجه باینکه عدم حل این مناقشه تهدیدی بزرگ در روند صلح درمنطقه محسوب می شود از رهبران جدید مجمع پارلمانی سازمان امنیت وهمکاری اروپا می خواهم که با تمامی مناقشات برخوردی مشابه ویکسان داشته باشند واز اسنادی که در روند مذاکرات تاثیر گذار است حمایت کنند.
دراین اجلاس (اسلو) ا رئیس مجمع پارلمانی سازمان مذکور(15) با تاکید براینکه مناقشه باید از طرق صلح آمیز براساس اصول استقلال کشورها و رعایت حقوق انسانی حل وفصل شود گفت :از دوطرف منتظر پاسخ های دقیق هستیم.او افزود آذربایجان نسبت هبه این موضع بسیار صمیمی بر خورد می کند ،نسبت به مذاکرات صلح صادق بوده و با توجه به میزان توسعه یافتگی خود به کشوری نمونه در منطقه تبدیل شده است. یک نماینده مجلس ملی آذربایجان که همراه این هیئت بود (16)اظهارت این مقام سازمان امنیت وهمکاری اروپا را در طول 5سال گذشته بی نظیر دانست و آنرا برای کشورش بسیار مهم ارزیابی کرد.
درهمین حال یک نماینده مجلس ترکیه(17) و عضو حزب مخالف دولت این کشور (حزب جمهوری خلق ) همزمان با برگزاری نشست وزرای خارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی گفت: از وزیر خارجه ترکیه این سوال را کرده است که در رابطه با لغو تحریم تسلیحاتی آذربایجان توسط سازمان امنیت وهمکاری اروپا برغم اینکه آذربایجان مورد هجوم ارمنستان واقع شده ، چه اقداماتی انجام داده است.؟
برغم اینکه دبیر کل سازمان امنیت وهمکاری اروپا(18) ،نشست 2+3 را بمنظور تقویت درک متقابل و کاهش احتلافات طرفها واجب دانسته و ابراز امیدواری کرده بود که این مذاکرات فواید زیادی داشته باشد ،به اذعان وزیر خارجه آذربایجان هیچ نتیجه ای در پی نداشت.
همچنین برخلاف پیش بینی نماینده مجلس ملی و معاون حزب حاکم آذربایجان نوین ،که گفته بود در خصوص تنظیم حل مناقشه قره باغ درجهت جدیت بیشتر امیدواری مشاهد می شود و نشست آلماتی بعنوان یک مرحله در حل مناقشه در اذهان باقی خواهد ماند ، براساس گفته های رئیس دیپلماسی آذربایجان خاطرات تلخی از این گفتگوها به یاد خواهند ماند!
موضوع قابل تامل این است که برغم تاکید مقامات آذربایجانی بر حل سریع بحران قره باغ و آزادی اراضی این کشور از سوی نیروهای نظامی ارمنستان ،پذیرش اینکه ارمنستان ظرف 5 سال شهرهای کلبجر و لاچین را به آذربایجان تحویل دهد قابل تامل بوده ومی تواند بیانگر این موضوع باشد که مناقشه قره باغ در آینده نزدیک حل وفصل نخواهد شد.البته فرسایشی بودن حل این مناقشه دلایل دیگری نیز دارد که به جهات داخلی ،منطقه ای و بین المللی این بحران مربوط می شود .
نکته ای که باید در خصوص رژیم حقوقی قره باغ و حق تعیین سرنوشت ملتها در ارتباط با قره باغ که توسط گروه مینسک مطرح میشود اشاره شود این است که جزئیات این موضوع مشخص نیست ودو طرف دیدگاههای متفاوتی نسبت به آن دارند .با توجه به اینکه اکثریت جمعیت قره باغ قبل از شروع جنگ از ارامنه بوده(140000نفر)و اقلیت 40 هزار نفری آن نیز از آذریها بوده اند .درصورت برگزاری رفراندوم مورد نظر ارمنیها ،قره باغ یا به ارمنستان ملحق میشود ویا استقلال می طلبدو این رویکرد از سوی باکو مردود است.آذربایجان معتقد است باید آذریها ی قره باغ به آنجا بازگردند و خودمختاری در حد نهائی آن به قره باغ داده شود و تمامیت ارضی این کشور حفظ گردد.با توجه باینکه پس از استقلال آذربایجان از شوروی سابق ،سازمان ملل متحد این کشور را با مرزهای شناخته شده آن پذیرفته و سایر کشورها نیز با همان موقعیت این کشور را شناسائی نموده اند ،موضع باکو منطقی می باشد.اگر بنا شود که قره باغ مستقل شود یا به ارمنستان ملحق گردد ،در آن صورت با توجه باینکه زمینه های تجزیه طلبی در کشورهای منطقه با شدت وحدت متفاوتی وجوددارد ،می توان شاهد افزایش این موج گردید.(19)
ارمنستان همچنین به این دلیل با حل مرحله ای بحران مخالفت میکند و گاه وبیگاه یکی به نعل و یکی به میخ می کوبد که در صورت تخلیه اراضی اشغالی آذربایجان وبازگشت آوارگان آذری به زادگاههای خود ،اذریها به منطقه قره باغ نزدیک تر می شوند و محتمل است که برای ارامنه قره باغ مشکلات امنیتی ایجاد نمایند وبراساس این نگاه است که موضوع حضور نیروهای حافظ صلح پیرامون مناطق آزاد شده و دراشغال مانده از سوی ارمنیها مطرح می شود.
به هرتقدیر با نگرش به روند تحولات گذشته و اخیر ،بنظر می رسد در آینده نزدیک مناقشه قره باغ حل وفصل نخواهدشد.آنچه که دراین میان قابل تامل است این است که علیرغم اینکه ایران با دوکشور متخاصم دارای مرز می باشد و هرگونه تحرک در این منطقه بر امنیت ملی ایران تاثیر گذار است ،هیچ نقشی درروند حل این بحران ندارد و صرفا ناظر تحولات و دیدارهای مقامات سایر کشورهای منطقه وفرا منطقه ایست.؟!این درحالیست که ترکیه در همه مسائل منطقه قفقاز جنوبی و منطقه پیرامون خود وجهان نقش فعالی ایفا می نماید .اگر بگوئیم که شعارش را تهران سر می دهد ،اقدامش را آنکارا سخنی به گزاف نگفته ایم.
دکتر افشار سلیمانی
27/4/89
زیرنویسها:
1-سرگئی لاورف 2- برنار کوشنر3- جیمز استاینبرگ 4- المار محمدیارف 5- ادوارد نعلبندیان 6- منظور سه کشور روسیه ،فرانسه و آمریکا +دوکشور آذربایجان وارمنستان است 7- نور سلطان نظربایف 8-دیمیتری مدودیف 9- کانات ساعودابایف 10- احمد داوداوغلو 11- الهام علیف 12- بهار مراداوا 13- مناطقی که روسها مانع از حضور نروهای گرجی شده اند 14-منطقه دنیستر 15- جائو سووار آش 16- آزای قلیف 17- اونور اویمان 18- مارک برش دبریشامون
19- بویژه درروسیه که با بحران داخلی جدی در مناطق مسلمان نشین خود روبروست و در رابطه با موضوع گرجستان رفتار متضادی از خود نشان داده است.یعنی از یک سو استقلال آبخازیا و اوستیای جنوبی را برسمیت شناخته و تمامیت ارضی این کشور را بخاطر مطامع خود در قفقاز نقض نموده و از سوی دیگر استقلال طلبان چچن را که حتی در ترکیب روسیه خواهان آن بودند در چند سال گذشته به خاک وخون کشیده است و اینک نیز رئیس جمهور روسیه گستاخانه و طلبکارانه در امورداخلی گرجستان دخالت نموده و می گوید تا زمانی که ساکاشویلی در راس قدرت در گرجستان باشد با این کشور مذاکره نخواهد کرد .این درحالیست که میخائیل ساکاشویلی با رای مردم این کشور رئیس جمهور شده و اخیرا نیز علیرغم فشارهای روسیه ومخالفین حزب وی در انتخابات شهرداریها و شورای شهر به پیروزی دست یافت.
ذیلا ترجمه برخی اخبار مهم مربوط به این نشست را که از منابع خبری آذربایجان و برخی اخبار از رسانه های ایرانی و دیگر سایتهای خارجی تجمیع نموده ام فهمراه با ملاحظاتی که به ذهنم خطور می نماید و تحلیل مختصر ارائه می نمایم.
متن بیانات وزرای خارجه روسیه ،فرانسه ومعاون وزیرخارجه آمریکا :
روسای گروه مینسک نسبت به بیانیه اول اکتبر2009 آفینا صادق بوده و بمنظور نیل به حل صلح آمیز مناقشه قره باغ :
طرفها را به حل مناقشه از طرق صلح آمیز و تنظیم آن براساس مفاد آخرین طرح هلسینکی از جمله:به روز نمودن ،حفظ تمامیت ارضی ، حقوق مساوی وحق تعیین سرنوشت ملتها دعوت میکنند. مولفین بیانات خاطر نشان می سازند که در10 ژوئن سال 2009 در آکویل ،26 ژوئن 2010 در کانادا روسای جمهور روسای گروه مینسک در سخنان خود تاکید کرده اند که طرفها باید به حل مناقشه براساس آخرین مفاد هلسینکی و اصول مندرج در آن بصورت عادلانه و برای مدت طولانی نائل شوند.
وزیر خارجه فرانسه و معاون وزیر خارجه آمریکا مواضع رئیس جمهور ووزیر خارجه روسیه را در راستای نزدیک شدن مواضع طرفها عالی ارزیابی نمودند . وزرای خارجه فرانسه وروسیه ومعاون وزیر خارجه آمریکا گفتند که تلاشهای طرفهای مناقشه بمنظور قطع اختلافات نظری کافی نبود.
مقامات مذکور همچنین در قبال درگیرهای اخیر نیروهای نظامی آذربایجان وارمنستان بر عدم توسل به زور تاکید نموده و خاطر نشان نموده اند که اینگونه اقدامات برروند صلح امیر حل مناقشه زیان وارد میکند.مقامهای سه کشور مذکور طرفا را به منظور نیل به اصول توافق و استمرار روند مذاکرات به برخورداری از روحیه سازش دعوت نمودند.
اهم اظهارات وزیر امور خارجه آذربایجان پس از برگزاری مذاکرات 2+3
علیرغم تلاش نمایندگان چهار کشور، متاسفانه وزیر خارجه ارمنستان با اعتراض به برخی مسائل ، امکان نداد تا بیانیه مشترک وزرای خارجه روسیه ،فرانسه ومعاون وزیر خارجه آمریکا و وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان(سه +دو)(6) در پایان نشست در حاشیه اجلاش غیر رسمی وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی صادرشودو به همین دلیل بیانیه سه کشور عضو ورئیس در گروه مینسک منعکس شد.موضوع اساسی این بود که ما سعی کردیم بیانیه مشترک گامی رو به جلو در حل مناقشه باشد.
همانگونه که می دانید درحاشیه نشست اخیر گروه 8 در کانادا، روسای جمهور سه کشور عضو گروه مینسک (آمریکا ،فرانسه وروسیه ) طی بیانیه ای از دو کشور آذربایجان وارمنستان خواستند برای تنظیم حل مناقشه قره باغ به 6 اصل اعلام شده قبلی یعنی :خروج نیروهای نظامی ارمنستان از مناطق اشغالی آذربایجان ،بازگشت آوارگان جنگی آذربایجان به زادگاههای خود،گشایش راه ارتباطی میان قره باغ کوهستانی وارمنستان از طریق یکی از مسیرهای لاچین –زنگیلان یا کلبجر پایبند باشند. اگر ارمنستان در مرحله نخست نیروهای نظامی خودرا از مناطق اشغالی عقب می کشید در آن صورت تمامی راها و خطوط ارتباطی گشوده میشد. ما این شیوه را می پذیریم.و فکر می کنیم که اگر مناطق اشغالی آذربایجان آزاد شود ما آماده همکاری ومذاکره با همسایگان پیرامون حل هر مشکلی هستیم.ارمنستان همسایه ماست و ما مایلیم با همسایه خود روابط عادی داشته باشیم.وی افزود روسای گروه مینسک در ماه سپتامبر سالجاری به منطقه سفر خواهند کرد اما تاریخ دقیق آن هنوز مشخص نشده است.
هنگامی که مذاکرات جدیدی را آغاز می کنیم موارد توافق شده قبلی به کناری گذاشته می شود و مسائل دیگری مورد مذاکره قرارمی گیرد.!من براستی نسبت به اینکه طرف ارمنی واقعا در پی نیل به پیشرفت در تنظیم حل مناقشه قره باغ است تردید دارم. شخصا این تصور در من ایجادشده که علیرغم اینکه ارمنستان اعلام میکند مایل به پیشرفت در مذاکرات است اما خواهان آن نیست وایجاد در منطقه را نمی خواهد.
ارمنستان موضو عاتی را به میان می کشد که در حال حاضر پرداختن به آنها ممکن نیست.به عنوان مثال ، رژیم حقوقی قره باغ را مطرح میکند.درحالیکه روسای گروه مینسک حل مرحله ای مناقشه را پیشنهاد می کنند.در مرحله نخست لازم است که مشکل ترین مسئله حل شود.وآن آزاد شدن اراضی اشغالی آذربایجان است.و تنها پس از آن است که می توان درخصوص روابط ملتهای دوکشور سخن گفت.آذربایجان در صورت تخلیه 5 شهر اشغالی خود توسط ارمنستان آماده بازگشائی تمامی خطوط ارتباطی با ارمنستان است.متاسفانه این بار به این هدف نرسیدیم وهیچ نتیجه ای حاصل نشد ،لیکن لازم است صبور باشیم و تلاش را ادامه دهیم. وی تاکید کرد تحویل گرفتن جنازه سرباز آذربایجانی از طرف ارمنی که در 19 ژوئن به دست نیروهای ارمنی کشته شده است از طریق جمعیت هلال احمر درحال پیگیریست.
در حالیکه اینجانب همه دیدارهای روسای جمهور آذربایجان وارمنستان را(6دیدار تاکنون ) مهم و واجب می دانم،همتای ارمنی من صرفا دیدار اخیر روسای جمهور دوکشور در سنت پترزبورگ روسیه را مهم دانسته معتقد است که سایر دیدارها ی دو رئیس جمهور ،بانفوذ ومهم نبوده است.وزیر خارجه ارمنستان مانع از در ج عبارت مهم بودن همه دیدارهای روسای جمهور ارمنستان وآذربایجان در بیانیه سه کشور گروه مینسک در آلماتی شد.
سخنان کوتاه وزیر امورخارجه ارمنستان در برنامه تلویزیونی
سياست مقامات آذربايجان در خصوص مناقشه قره باغ را ،غيرسازنده و مانعي براي حل و فصل متوازن اين مشكل منطقه‌اي ارزيابي می کنم .بخاطر همین موضع گيريهاي آذربايجان ما موفق نشده ايم كه در جريان ملاقات غير رسمي وزاري امور خارجه سازمان امنيت و همكاري اروپا در آلماآتي، بيانيه پنج جانبه در زمينه حل و فصل مناقشه قره باغ كوهستاني را به تصويب برسانيم. در عين حال ،نشست آلماآتي در مجموع نشستي مفيد و نتيجه بخش بود.
بر اساس بيانيه مشتركي كه از سوي وزيران امور خارجه روسيه، فرانسه و آمريكا (روساي مشترك گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا) منتشر شده، ميانجيگران بين‌المللي بار ديگر تاكيد كرده اند كه مناقشه قره باغ كوهستاني بايد بر اساس سه اصل عدم استفاده از زور و توان نظامي، احترام به تماميت ارضي كشورها و حق مردم منطقه براي اداره امور خويش حل و فصل گردد، در حاليكه مقامات آذربايجان تنها بر اصل احترام به تماميت ارضي فكر مي‌كنند. كشورهاي ميانجي در حل و فصل مناقشه قره باغ تاكيد دارند كه عوامل پيشنهاد شده به طرفين مناقشه يك هدف را دنبال مي كند و تلاش براي جدا كردن برخي عوامل از ساير پيشنهادات نمي تواند به حل و فصل متوازني براي اين مناقشه بيانجامد.
همانگونه که ملاحظه می شود وزرای خارجه دوکشور درگیر یکدیگر را به تلاس برای به نتیجه نرسیدن مذاکرات آلماتی متهم میکنند.این موضوعی ست که هموراه در طول دودهه گذشته از مقامات دوکشور شاهد بوده ایم.
Top of Form
Bottom of Form
برخی از سخنان وزیر امورخارجه آذربایجان قبل از اجلاس آلماتی
برغم اینکه وزیر خارجه آذربایجان چندروز پیش از سفر به آلماتی در یک کنفرانس مطبوعاتی گفته بود: در آلماتی در خصوص زمان بازگردندان شهرهای لاچین وکلبجر توسط ارمنستان به آذربایجان مذاکره خواهد شد.در این مورد مذاکره ای صورت نپذیرفت.و ی دراین مصاحبه همچنین اشاره کرده بود که ،ارمنستان در مذاکرات قبلی اعلام کرده بود که حاضراست ظرف 10 سال کلبجر ولاچین را به آذربایجان بازگرداند اما آذربایجان تاکید می کرد ظرف یکسال این کار صورت گیرد.متعاقبا ما به بازگردانده شدن این دو شهر در مدت 5سال رضایت داده ایم و این موضوع در اصول سند نوین مادرید درج شده است.اما به دلیل مواضع طرف ارمنی این موضوع به درازا کشیده می شود. روسیه هم پیشنهاداتی بمنظور پیشرفت بیشتر در تنظیم حل مناقشه داردو در جهت نزدیک مواضع دو طرف تلاش میکند.
جملات کوتاه مقامات قزاقستان
رئیس جمهور قزاقستان (7)در سخنان خود در مراسم افتتاحیه نشست با اشاره باینکه دردوره ریاست کشورش بر سازمان امنیت وهمکاری اروپا در راستای حل مناقشاتی که به درازا کشیده شده فعالیت بیشتری صورت گرفته است ومیان رهبران آذربایجان وارمنستان دیدارهائی تنظیم وبرگزارشده است.وی خاطرنشان ساخت که از تلاشهای همتای روسی(8) خود در جهت تنظیم حل مناقشه قره باغ فعالانه حمایت می کند.
رئیس قزاقستانی سازمان امنیت وهمکاری اروپا(9) نشست وزرای خارجه گروه مینسک و آذربایجان وارمنستان را پس از وقوع حوادث اخیر یک موفقیت بزرگ خواند و از برگزاری این نشست ابراز خوشحال نمود.!!
بی فایده نخواهدبود اضافه نمایم که ،در نشست وزرای خارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا همه شرکت کنندگان بر اصول مندرج در آخرین مفاد بیانیه هلسینکی تاکید نموده وریاست رياست قزاقستان رابر این سازمان موفق و مثبت ارزیابی نمودند.35 وزیر خارجه ،15 معاون وزیر خارجه کشورهای عضو در این اجلاس شرکت داشتند و بیش از 150 نفر از نمایندگان رسانه های گروهی داخلی و خارجی این نشست را پوشش خبری دادند.
دراین اجلاس به پیشنهاد قزاقستان در اکتبر سالجاری نشست سران کشورهای سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آستانه، پایتخت این کشور برگزار خواهد شد .تاریخ دقیق آن متعاقبا مشخص خواهد گردید.آخرین اجلاس سران این سازمان 11 سال پیش در استانبول ترکیه برگزار شده بود.
واکنش وزیر امورخارجه ترکیه (10)
در همین حال وزير امور خارجه تركيه گفت: آنکارا به هيچ کشوري پيشنهاد اعزام نيروهاي حافظ صلح به قره‌باغ را پس از حل اين مناقشه نداده است.وی اخبار منتشر شده مبني بر ارائه پيشنهاد از سوي ترکيه در رابطه با ارسال نيروهاي حافظ صلح به منطقه قره باغ کوهستاني پس از امضاي توافقنامه صلح را دروغ دانست. وی نسبت به اجراي برنامه ايجاد سکوي ثبات و امنيت در قفقاز جهت حل مناقشات در منطقه، تاکيد وخاطرنشان کرد،امتناع ايروان از شرکت در طرح ترکيه، تنها بر ارمنستان تاثير منفي مي‌گذارد.وی همچنین خبر منتشر شده درخصوص مذاکره برای بازگشائی مرز کشورش با ارمنستان را بی اساس دانست وگفت چنین موضوعی دردستورکارقرارندارد.اوافزود صرفا در چارچوب برگزاری مانور ناتو در منطقه با این کشور همکاری خواهند نمود. این مقام ترک پس از دیدار ومذاکره با همتای آذری خود گفت: وزیر خارجه آذربایجان در مورد مذاکرات 2+3 اطلاعات لازم را به من داد .ما نیز در انتظار نتیجه از نشست آلماتی بودیم !
لازم به ذکراست که ،رئیس جمهور آذربایجان(11) سه روز قبل از نشست آلماتی در جلسه هیئت وزیران در بخشی از سخنان خود بر پایبندی کشورش به اصول مادرید و حل مناقشه از طرق صلح آمیز و حفظ تمامیت ارضی آذربایجان و عدم مذاکره درخصوص جدائی قره باغ از آذربایجان و توسل به نیروی نظامی در صورت حدم حل صلح آمیز بحران قره باغ تاکید نموده بود .وی همچنین با اعلام اینکه بودجه نظامی کشورش براب با کل بودجه ارمنستان است گفت: بیش از یک میلیارد دلار ودجه نظامی سالجاری این کشور است و در زمینه تجهیزات نظامی و تربیت نیروی نظامی قوی اقدامات شایسته ای انجانم شده است.
از سوی دیگر یک هفته پیش از نشست آلماتی ، معاون مجلس ملی آذربایجان(12) در 19مین نشست مجمع پارلمانی سازمان امنیت وهمکاری اروپا در شهر اسلو پایتخت نروژ با ابراز تاسف شدید از اینکه تلاشهای گروه مینسک بمنظور حل مناقشه قره باغ هیچ نتیجه ای دربرنداشته ،گفته بودبرغم اینکه دراین خصوص در سطوح و کشورهای مختلف بیشترین دیدارها ومذاکرات صورت می گیرد اما نتایج حاصله بسیار تلخ است.
وی ازاینکه از سوی این سازمان ، برخی از مناطق گرجستان(13) وملداوی(14)، مناطق بدون نظارت خوانده شده وبه مناطق اشغالی آذربایجان توجه نشده است از حاضرین سوال نمود که مگر قره باغ نیز بدون نظارت نیست ؟مگر درآنجا خرید وفروش غیر قانونی سلاح ،انسان ومواد مخدر وجنایت صورت نمی گیرد؟ این مقام پارلمانی آذربایجان از ارمنستان نیز به دلیل عدم قبول اصول مادرید انتقاد کردو رئیس مجمع پارلمانی سازمان و اعضای آن را موردخطاب قرارداد وپرسید چرا این مجمع ،اسنادی را که به روند حل مناقشه و پیشبرد مذاکرات کمک میکند به تصویب نمی رساند؟
این خانم نماینده که قره باغی الاصل نیزمی باشدو و ازسوی آواراگان جنگ قره باغ و رانده شدگان از این منطقه به نمایندگی مجلس برای دومین دوره برگزیده شده است و قصد دارد درانتخابات دور بعدی پارلمانی این کشور که در ماه نوامبر سال جاری برگزار خواهدشد شرکت نماید، خاطر نشان ساخت که منتخبین، 5 سال پیش از این در برابر من این وظیفه را گذاشته بودند که در جهت آزادی زادگاهشان از دست اشغالگران و بازگشت آنها به موطن اصلی خود تلاش نمایم ،اما در شرایطی که چند ماه دیگر انتحابات پارلمانی در آذربایجان برگزار خواهد شد،من از مردمی که بعنوان نماینده انتخاب شده ام شرمنده ام وحرفی برای گفتن به مادر 82 ساله ام که به امید بازگشت به زادگاه خود منتظر است ندارم.
وی دراین سخنرانی به نکات دیگری نیز اشاره نمود که اهم آنها بشرح ذیل می باشد:
-پس از بیانیه اخیر روسای جمهور آمریکا ،فرانسه وروسیه در کانادا امید ما برای حل مناقشه قره باغ براساس اصول نوین مادریدافزایش یافته است.(اما مذاکرات آلماتی به اذعان وزیرخارجه آذربایجان نشان داد که این امید واری بیهوده بوده است.)
-آذربایجان حتی اینگونه می اندیشد که بجای اندیشیدن روی اصول حساب نشده بهتر است بزودی وارد مرحله آماده سازی مقاوله صلح شوند.
-از تلاش نمایندگان برخی دولتها برای کم صحبت کردن در مورد مناقشه قره باغ تعجب می کنم .باید بگویم که بطور کلی در رابطه با این موضوعتلاشی برای درج در اسناد صورت نمی گیرد.
- جناب میگریولی از سازمان و جناب لنمارکر در مورد گرجستان و ملداوی نظرشان بصورت شفاف مطرح میکنند.اما در هیچ جائی نمی خواهند آذربایجان را به یاد بیاورند.
با توجه باینکه عدم حل این مناقشه تهدیدی بزرگ در روند صلح درمنطقه محسوب می شود از رهبران جدید مجمع پارلمانی سازمان امنیت وهمکاری اروپا می خواهم که با تمامی مناقشات برخوردی مشابه ویکسان داشته باشند واز اسنادی که در روند مذاکرات تاثیر گذار است حمایت کنند.
دراین اجلاس (اسلو) ا رئیس مجمع پارلمانی سازمان مذکور(15) با تاکید براینکه مناقشه باید از طرق صلح آمیز براساس اصول استقلال کشورها و رعایت حقوق انسانی حل وفصل شود گفت :از دوطرف منتظر پاسخ های دقیق هستیم.او افزود آذربایجان نسبت هبه این موضع بسیار صمیمی بر خورد می کند ،نسبت به مذاکرات صلح صادق بوده و با توجه به میزان توسعه یافتگی خود به کشوری نمونه در منطقه تبدیل شده است. یک نماینده مجلس ملی آذربایجان که همراه این هیئت بود (16)اظهارت این مقام سازمان امنیت وهمکاری اروپا را در طول 5سال گذشته بی نظیر دانست و آنرا برای کشورش بسیار مهم ارزیابی کرد.
درهمین حال یک نماینده مجلس ترکیه(17) و عضو حزب مخالف دولت این کشور (حزب جمهوری خلق ) همزمان با برگزاری نشست وزرای خارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی گفت: از وزیر خارجه ترکیه این سوال را کرده است که در رابطه با لغو تحریم تسلیحاتی آذربایجان توسط سازمان امنیت وهمکاری اروپا برغم اینکه آذربایجان مورد هجوم ارمنستان واقع شده ، چه اقداماتی انجام داده است.؟
برغم اینکه دبیر کل سازمان امنیت وهمکاری اروپا(18) ،نشست 2+3 را بمنظور تقویت درک متقابل و کاهش احتلافات طرفها واجب دانسته و ابراز امیدواری کرده بود که این مذاکرات فواید زیادی داشته باشد ،به اذعان وزیر خارجه آذربایجان هیچ نتیجه ای در پی نداشت.
همچنین برخلاف پیش بینی نماینده مجلس ملی و معاون حزب حاکم آذربایجان نوین ،که گفته بود در خصوص تنظیم حل مناقشه قره باغ درجهت جدیت بیشتر امیدواری مشاهد می شود و نشست آلماتی بعنوان یک مرحله در حل مناقشه در اذهان باقی خواهد ماند ، براساس گفته های رئیس دیپلماسی آذربایجان خاطرات تلخی از این گفتگوها به یاد خواهند ماند!
موضوع قابل تامل این است که برغم تاکید مقامات آذربایجانی بر حل سریع بحران قره باغ و آزادی اراضی این کشور از سوی نیروهای نظامی ارمنستان ،پذیرش اینکه ارمنستان ظرف 5 سال شهرهای کلبجر و لاچین را به آذربایجان تحویل دهد قابل تامل بوده ومی تواند بیانگر این موضوع باشد که مناقشه قره باغ در آینده نزدیک حل وفصل نخواهد شد.البته فرسایشی بودن حل این مناقشه دلایل دیگری نیز دارد که به جهات داخلی ،منطقه ای و بین المللی این بحران مربوط می شود .
نکته ای که باید در خصوص رژیم حقوقی قره باغ و حق تعیین سرنوشت ملتها در ارتباط با قره باغ که توسط گروه مینسک مطرح میشود اشاره شود این است که جزئیات این موضوع مشخص نیست ودو طرف دیدگاههای متفاوتی نسبت به آن دارند .با توجه به اینکه اکثریت جمعیت قره باغ قبل از شروع جنگ از ارامنه بوده(140000نفر)و اقلیت 40 هزار نفری آن نیز از آذریها بوده اند .درصورت برگزاری رفراندوم مورد نظر ارمنیها ،قره باغ یا به ارمنستان ملحق میشود ویا استقلال می طلبدو این رویکرد از سوی باکو مردود است.آذربایجان معتقد است باید آذریها ی قره باغ به آنجا بازگردند و خودمختاری در حد نهائی آن به قره باغ داده شود و تمامیت ارضی این کشور حفظ گردد.با توجه باینکه پس از استقلال آذربایجان از شوروی سابق ،سازمان ملل متحد این کشور را با مرزهای شناخته شده آن پذیرفته و سایر کشورها نیز با همان موقعیت این کشور را شناسائی نموده اند ،موضع باکو منطقی می باشد.اگر بنا شود که قره باغ مستقل شود یا به ارمنستان ملحق گردد ،در آن صورت با توجه باینکه زمینه های تجزیه طلبی در کشورهای منطقه با شدت وحدت متفاوتی وجوددارد ،می توان شاهد افزایش این موج گردید.(19)
ارمنستان همچنین به این دلیل با حل مرحله ای بحران مخالفت میکند و گاه وبیگاه یکی به نعل و یکی به میخ می کوبد که در صورت تخلیه اراضی اشغالی آذربایجان وبازگشت آوارگان آذری به زادگاههای خود ،اذریها به منطقه قره باغ نزدیک تر می شوند و محتمل است که برای ارامنه قره باغ مشکلات امنیتی ایجاد نمایند وبراساس این نگاه است که موضوع حضور نیروهای حافظ صلح پیرامون مناطق آزاد شده و دراشغال مانده از سوی ارمنیها مطرح می شود.
به هرتقدیر با نگرش به روند تحولات گذشته و اخیر ،بنظر می رسد در آینده نزدیک مناقشه قره باغ حل وفصل نخواهدشد.آنچه که دراین میان قابل تامل است این است که علیرغم اینکه ایران با دوکشور متخاصم دارای مرز می باشد و هرگونه تحرک در این منطقه بر امنیت ملی ایران تاثیر گذار است ،هیچ نقشی درروند حل این بحران ندارد و صرفا ناظر تحولات و دیدارهای مقامات سایر کشورهای منطقه وفرا منطقه ایست.؟!این درحالیست که ترکیه در همه مسائل منطقه قفقاز جنوبی و منطقه پیرامون خود وجهان نقش فعالی ایفا می نماید .اگر بگوئیم که شعارش را تهران سر می دهد ،اقدامش را آنکارا سخنی به گزاف نگفته ایم.
دکتر افشار سلیمانی
27/4/89
زیرنویسها:
1-سرگئی لاورف 2- برنار کوشنر3- جیمز استاینبرگ 4- المار محمدیارف 5- ادوارد نعلبندیان 6- منظور سه کشور روسیه ،فرانسه و آمریکا +دوکشور آذربایجان وارمنستان است 7- نور سلطان نظربایف 8-دیمیتری مدودیف 9- کانات ساعودابایف 10- احمد داوداوغلو 11- الهام علیف 12- بهار مراداوا 13- مناطقی که روسها مانع از حضور نروهای گرجی شده اند 14-منطقه دنیستر 15- جائو سووار آش 16- آزای قلیف 17- اونور اویمان 18- مارک برش دبریشامون
19- بویژه درروسیه که با بحران داخلی جدی در مناطق مسلمان نشین خود روبروست و در رابطه با موضوع گرجستان رفتار متضادی از خود نشان داده است.یعنی از یک سو استقلال آبخازیا و اوستیای جنوبی را برسمیت شناخته و تمامیت ارضی این کشور را بخاطر مطامع خود در قفقاز نقض نموده و از سوی دیگر استقلال طلبان چچن را که حتی در ترکیب روسیه خواهان آن بودند در چند سال گذشته به خاک وخون کشیده است و اینک نیز رئیس جمهور روسیه گستاخانه و طلبکارانه در امورداخلی گرجستان دخالت نموده و می گوید تا زمانی که ساکاشویلی در راس قدرت در گرجستان باشد با این کشور مذاکره نخواهد کرد .این درحالیست که میخائیل ساکاشویلی با رای مردم این کشور رئیس جمهور شده و اخیرا نیز علیرغم فشارهای روسیه ومخالفین حزب وی در انتخابات شهرداریها و شورای شهر به پیروزی دست یافت.
مطامع ایران دردریای خزر وآذربایجان
در مورخه 13 ژوئیه ،خبرگزاری آپا در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان بخشی از گزارش کارشناس آمریکائی مرکز تحقیقات خاورنزدیک کنگره آمریکا را که با آذربایجان مرتبط است ،تحت عنوان سیاست ایران در آسیای مرکزی ادعای این کشور در خصوص منابع دریای خزر بویژه مطامع ایران در جمهوری آذربایجان را به میان می کشد، منتشر نمود.با توجه به اهمیت موضوع برآن شدم که مطلب مذکور را ترجمه و با ملاحظات،اضافات زیرنویس گونه وتحلیلی مختصر ارائه نمایم.
کنت کاتسمان (1) متخصص مرکز تحقیقات شرق نزدیک کنگره آمریکا تحت عنوان مطامع ایران وواکنشهای سیاسی در آخرین گزارش خود که برای اعضای کنگره آمریکا تهیه نموده است چنین می نویسد:
در ژوئیه 2001 هواپیماها و کشتی های جنگی ایران دردریای خزر ،کشتی تحقیقاتی شرکت نفتی بی .پی انگلیسی را که براساس توافق با جمهوری آذربایجان قصد فعالیت در دریای خزر را داشت ،تهدید به بازگشت از منطقه ای که قصد فعالیت در آنجا راداشت نمود.(2)این حادثه را آمریکا فتنه کاری نامیدو از آن زمان در برابرایران وروسیه همکاری خودرا با آذربایجان برای حفاظت ودفاع از مرزهای این کشور آغاز نمود.
آمریکا با موفقیت از احداث خط لوله نفت باکو –تفلیس –جیحان حمایت نمود و با این اقدام آلترناتیوی دربرابر نفت ایران ایجاد کرد.
در این گزارش به عدم تغییر سیاست جورج بوش (پسر)در دور اوباما در خصوص تهدید خوانده شدن ایران برای امنیت ملی آمریکا اشاره شده وآمده است.این ملاحظه(تهدیددانستن ایران برای امنیت ملی آمریکا) نه صرفا به دلیل برنامه اتمی ایران بلکه حمایت این کشور از حماس ،حزب الله لبنان ،و گروههای مسلح در افغانستان و عراق ناشی می شود.
کاتسمان همچنین در گزارش خود آورده است که :در سیستم اجرائی باراک اوباما همچون دوره جورج بوش ،افراد زیادی هستند که به ایران به عنوان یک منبع اساسی تهدید برای امنیت ملی امریکا می نگرند.
نگارنده این گزارش چنین می اندیشد که اگر نیروهای نظامی ایران قابل توجه هم باشد،در مقایسه با آمریکا و منطقه، نیروی نظامی ایران مانند ارتش ترکیه از آموزش خوب و توان جنگیدن موثر بر علیه نیروهای با تجربه برخوردار نیست.
وی همچنین می نویسد:در میان آمریکا وایران در طول 30 سال گذشته، بی اعتمادی، عمیق تر شده است.برخی معتقدند فارغ از اینکه در ایران چه کسانی درراس حاکمیت قراردارند،آمریکا وایران بصورت کلی ودراز مدت از لحاظ ایجاد ثبات در خلیج(3)( فارس) و منطقه آسیا ی جنوبی دارای منافع هستند.
ملاحظات :
-از مضمون گزارش چنین بر می آید:
1- که کارشناس آمریکائی قصد داشته ایران را تهدیدی برای آذربایجان قلمداد نموده و آمریکارا پشتیبان این کشور معرفی نماید.
2- توان نظامی ایران را در مقایسه با ترکیه اندک جلوه دهد و کنگره را به سمت وسوئس هدایت کند که از حمله نظامی به ایران خیلی نگران نباشد.این درحالیست که برغم اینکه گفته می شود گزینه نظامی درمورد ایران آخرین گزینه است ،همواره برخی از مقامات امریکائی و نمایندگان کنگره این کشور ، از تبعات بسیار منفی اقدام نظامی علیه ایران توسط آمریکا سخن می گویند.
3-تهیه کننده این گزارش به اقدامات آمریکا پیرامون احیای تمامیت ارضی آذربایجان وبازگردندان اراضی اشغالی این کشور که از سوی ارمنستان تصرف شده اشاره ای نکرده است. لابد دلیل آن این است که اقدامی دراین راستا صورت نگرفته است.
4- ارائه این گزارش وانعکاس آن در باکو پس از سفر یکماه پیش از این وزیر دفاع آمریکا وسفر اخیر وزیر خارجه این کشور به باکو قابل تامل است.
5- طرح موضوعاتی از قبیل آنچه که کاتسمان به رشته تحریر در آورده است می توانددر راستای تعمیم تئوری ایران هراسی واشنگتن از خاورمیانه وخلیج فارس به قفقاز جنوبی باشد .
5- با توجه به اینکه دیدار وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان با حضور وزرای خارجه روسیه ،فرانسه ومعاون وزیر خارجه آمریکا در حاشیه نشست غیر رسمی وزرای خارجه عضو سازمان امنیت وهمکاری اروپا همانگونه که قبلا نیز پیش بینی نموده بودم به نتیجه ای نرسید .باکو بیش از پیش اعتماد خودرا به آمریکا و گروه مینسک ازدست خواهد داد.
6-برغم اینکه هیلاری کلینتن در سفر اخیرش به باکو شاهد تاکید مقاما ت آذری درخصوص کمک جدیتر آمریکا به حل مناقشه قره باغ بود و درمورد تحویل جسد یک سرباز آذری توسط ارمنستان که 19ژوئیه به دست سربازان ارمنی کشته شده بود نیز وعده کمک داده بود ،حتی جسد سرباز آذربایجانی (مبارز ابراهیم اف ) نیز تا کنون به خانواده وی تحویل نشده است.
نظریه :
بنظر می رسد آمریکائیها با ارائه اینگونه گزارشها در صدد ایجاد انحراف در نگاه باکو از موضوع اصلی این کشور یعنی بحران قره باغ به سمت مسائل غیر واقعی بوده و درصددند امتیازاتی از آذربایجان دریافت نمایند.
تهران وباکو به بازیهای کشورهای فرامنطقه ای با ید با دقت بیشتری نگریسته و مانع از پرداختن هزینه های اضافی شوند .
ضروریست ج.ا.ایران در مناطق پیرامون خود نسبت به افزایش اعتمادسازی اقدامات لازم را به عمل آورد تا فرصت بهره برداری به آمریکا و غربیها از خلاء ایجاد شده ندهد.
زیرنویسها:
(1) Kennet Katsman
(2)معادن مورد نظر را آذربایجان آراز –آلو –شرق و ایران البرز می نامد.این معادن در زیربستر محدوده مورداختلاف ایران وآذربایجان واقع است و تقریبا در بین 17 الی 20 درصد دریای خزر قراردارد. طی یک توافق ضمنی مقامات دوکشور متعد شده اند تا تعیین نهائی رژیم حقوقی دریای خزر از این منطقه بهره برداری نکنند.تا کنون مذاکرات دوجانبه تهران –باکو در خصوص مناطق مورد اختلاف به نتیجه ای منجر نشده است. همچنین مذاکرات 5کشور ساحلی این دریا درخصوص تعیین رژیم حقوقی آن نیز موفقیتی در پی نداشته است.
(3) این خبرگزاری برخلاف عادت معمول اکثر رسانه های آذربایجان که همواره در نوشتارها وگفتارهای خود خلیج را بانام فارس مطرح میکنند صرفا به کلمه خلیج اشاره نموده که ضروریست از طرق دیپلماتیک تذکر لازم به مسئولین آن داده شود.
کنت کاتسمان (1) متخصص مرکز تحقیقات شرق نزدیک کنگره آمریکا تحت عنوان مطامع ایران وواکنشهای سیاسی در آخرین گزارش خود که برای اعضای کنگره آمریکا تهیه نموده است چنین می نویسد:
در ژوئیه 2001 هواپیماها و کشتی های جنگی ایران دردریای خزر ،کشتی تحقیقاتی شرکت نفتی بی .پی انگلیسی را که براساس توافق با جمهوری آذربایجان قصد فعالیت در دریای خزر را داشت ،تهدید به بازگشت از منطقه ای که قصد فعالیت در آنجا راداشت نمود.(2)این حادثه را آمریکا فتنه کاری نامیدو از آن زمان در برابرایران وروسیه همکاری خودرا با آذربایجان برای حفاظت ودفاع از مرزهای این کشور آغاز نمود.
آمریکا با موفقیت از احداث خط لوله نفت باکو –تفلیس –جیحان حمایت نمود و با این اقدام آلترناتیوی دربرابر نفت ایران ایجاد کرد.
در این گزارش به عدم تغییر سیاست جورج بوش (پسر)در دور اوباما در خصوص تهدید خوانده شدن ایران برای امنیت ملی آمریکا اشاره شده وآمده است.این ملاحظه(تهدیددانستن ایران برای امنیت ملی آمریکا) نه صرفا به دلیل برنامه اتمی ایران بلکه حمایت این کشور از حماس ،حزب الله لبنان ،و گروههای مسلح در افغانستان و عراق ناشی می شود.
کاتسمان همچنین در گزارش خود آورده است که :در سیستم اجرائی باراک اوباما همچون دوره جورج بوش ،افراد زیادی هستند که به ایران به عنوان یک منبع اساسی تهدید برای امنیت ملی امریکا می نگرند.
نگارنده این گزارش چنین می اندیشد که اگر نیروهای نظامی ایران قابل توجه هم باشد،در مقایسه با آمریکا و منطقه، نیروی نظامی ایران مانند ارتش ترکیه از آموزش خوب و توان جنگیدن موثر بر علیه نیروهای با تجربه برخوردار نیست.
وی همچنین می نویسد:در میان آمریکا وایران در طول 30 سال گذشته، بی اعتمادی، عمیق تر شده است.برخی معتقدند فارغ از اینکه در ایران چه کسانی درراس حاکمیت قراردارند،آمریکا وایران بصورت کلی ودراز مدت از لحاظ ایجاد ثبات در خلیج(3)( فارس) و منطقه آسیا ی جنوبی دارای منافع هستند.
ملاحظات :
-از مضمون گزارش چنین بر می آید:
1- که کارشناس آمریکائی قصد داشته ایران را تهدیدی برای آذربایجان قلمداد نموده و آمریکارا پشتیبان این کشور معرفی نماید.
2- توان نظامی ایران را در مقایسه با ترکیه اندک جلوه دهد و کنگره را به سمت وسوئس هدایت کند که از حمله نظامی به ایران خیلی نگران نباشد.این درحالیست که برغم اینکه گفته می شود گزینه نظامی درمورد ایران آخرین گزینه است ،همواره برخی از مقامات امریکائی و نمایندگان کنگره این کشور ، از تبعات بسیار منفی اقدام نظامی علیه ایران توسط آمریکا سخن می گویند.
3-تهیه کننده این گزارش به اقدامات آمریکا پیرامون احیای تمامیت ارضی آذربایجان وبازگردندان اراضی اشغالی این کشور که از سوی ارمنستان تصرف شده اشاره ای نکرده است. لابد دلیل آن این است که اقدامی دراین راستا صورت نگرفته است.
4- ارائه این گزارش وانعکاس آن در باکو پس از سفر یکماه پیش از این وزیر دفاع آمریکا وسفر اخیر وزیر خارجه این کشور به باکو قابل تامل است.
5- طرح موضوعاتی از قبیل آنچه که کاتسمان به رشته تحریر در آورده است می توانددر راستای تعمیم تئوری ایران هراسی واشنگتن از خاورمیانه وخلیج فارس به قفقاز جنوبی باشد .
5- با توجه به اینکه دیدار وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان با حضور وزرای خارجه روسیه ،فرانسه ومعاون وزیر خارجه آمریکا در حاشیه نشست غیر رسمی وزرای خارجه عضو سازمان امنیت وهمکاری اروپا همانگونه که قبلا نیز پیش بینی نموده بودم به نتیجه ای نرسید .باکو بیش از پیش اعتماد خودرا به آمریکا و گروه مینسک ازدست خواهد داد.
6-برغم اینکه هیلاری کلینتن در سفر اخیرش به باکو شاهد تاکید مقاما ت آذری درخصوص کمک جدیتر آمریکا به حل مناقشه قره باغ بود و درمورد تحویل جسد یک سرباز آذری توسط ارمنستان که 19ژوئیه به دست سربازان ارمنی کشته شده بود نیز وعده کمک داده بود ،حتی جسد سرباز آذربایجانی (مبارز ابراهیم اف ) نیز تا کنون به خانواده وی تحویل نشده است.
نظریه :
بنظر می رسد آمریکائیها با ارائه اینگونه گزارشها در صدد ایجاد انحراف در نگاه باکو از موضوع اصلی این کشور یعنی بحران قره باغ به سمت مسائل غیر واقعی بوده و درصددند امتیازاتی از آذربایجان دریافت نمایند.
تهران وباکو به بازیهای کشورهای فرامنطقه ای با ید با دقت بیشتری نگریسته و مانع از پرداختن هزینه های اضافی شوند .
ضروریست ج.ا.ایران در مناطق پیرامون خود نسبت به افزایش اعتمادسازی اقدامات لازم را به عمل آورد تا فرصت بهره برداری به آمریکا و غربیها از خلاء ایجاد شده ندهد.
زیرنویسها:
(1) Kennet Katsman
(2)معادن مورد نظر را آذربایجان آراز –آلو –شرق و ایران البرز می نامد.این معادن در زیربستر محدوده مورداختلاف ایران وآذربایجان واقع است و تقریبا در بین 17 الی 20 درصد دریای خزر قراردارد. طی یک توافق ضمنی مقامات دوکشور متعد شده اند تا تعیین نهائی رژیم حقوقی دریای خزر از این منطقه بهره برداری نکنند.تا کنون مذاکرات دوجانبه تهران –باکو در خصوص مناطق مورد اختلاف به نتیجه ای منجر نشده است. همچنین مذاکرات 5کشور ساحلی این دریا درخصوص تعیین رژیم حقوقی آن نیز موفقیتی در پی نداشته است.
(3) این خبرگزاری برخلاف عادت معمول اکثر رسانه های آذربایجان که همواره در نوشتارها وگفتارهای خود خلیج را بانام فارس مطرح میکنند صرفا به کلمه خلیج اشاره نموده که ضروریست از طرق دیپلماتیک تذکر لازم به مسئولین آن داده شود.
۲۶.۴.۸۹
دم دیمیتری را باور کنیم یا قسم شما تکورا؟
| ||
| ||
۱۴.۴.۸۹
نگاهی تحلیلی به دیدار وزیر امورخارجه آمریکا از جمهوری آذربایجان
هیلاری کلینتون در چارچوب سفر خود به اروپای شرقی و قفقاز جنوبی ،شب گذشته (شنبه 12/4/89) پس از دیدار از اوکراین و لهستان وارد باکو پایتخت جمهوری آذربایجان شدو در فرودگاه بین المللی حیدر علیف مورد استقبال المار محمد یارف همتای آذربایجانی خود قرار گرفت..وی پس از دیدار و مذاکره با الهام علیف رئیس جمهور و همتای آذری خود و نمایندگانی از نهادی غیر حکومتی جوانان و نثار تاج گل بر مزار شهدا وسرباز گمنام و همچنین شرکت در یک کنفرانس مطبوعاتی در فرودگاه باکو ، عصر امروز این کشور را به مقصد ایروان پایتخت ارمنستان ترک نمود .کلینتون مقصد نهائی سفر خودرا تفلیس پایخت گرجستان در نظر گرفته است.
اهم اظهارات وزیر امورخارجه آمریکا در دیدار با مقامات آذری ،نمایندگان تشکل های غیر حکومتی جوانان و کننفرانس مطبوعاتی :
بحران قره باغ
-ضمن اظهار اینکه روند حل مناقشه در مرحله سخت خود قرار دارد گفت د برای پیدا شدن راه حل مناقشه قره باغ امیدوار است ، وی با تاکید براینکه زمان حل این مناقشه فرا رسیده است اصول حل بحران مذکور را به شرح ذیل اعلام نمود :
- ضرورت حل صلح آمیز بحران و عدم توسل به زور
- حفظ تمامیت ارضی و برخورداری مردم از حق تعیین سرنوشت
- تاکید بر برداشتن گامهای جدی از سوی دو طرف
- تاکید براینکه ملتهای آذربایجان و ارمنستان باید در شرایط صلح وامنیت زندگی کنند
- تاکید بر اینکه حل مناقشه قره باغ منجر به شکوفائی و تقویت ثبات منطقه خواهد شد
- ارزیابی مثبت از دیدار اخیر روسای جمهور آذربایجان ،ارمنستان و روسیه در سن پترزبورگ روسیه در خصوص بحران قره باغ
- اشاره به فعالیتهای زیاد وحصول پیشرفت در روند حل مناقشه قره باغ توسط گروه مینسک سازمان امنیت وهمکاری اروپا و عدم ایجاد جهش در روند حل بحران و تاکید بر اینکه آمریکا می خواهداین جهش را مشاهده کند
-اعلام آمادگی مجدد بمنظور استمرار تلاشها وکمک آمریکا به حل مناقشه قره باغ وتاکید بر اینکه حل نهائی بحران به توانائی اتخاذ تصمیم از سوی رهبران دو کشور بستگی دارد
-ابراز تاسف از تبادل آتش در خطوط تماس در مناطق جنگی وکشته شدن سربازان (که ظاهرا در آتش بس بسر می برند)و تاکید بر تداوم کمکهای انساندوستانه آمریکا به کسانیکه در این درگیریها دچار خسارت می شوند.
-تاکید بر اینکه به نماینده آمریکا در گروه مینسک دستور داد هاست تا در خصوص اعاده سرباز کشته شده آذری توط ارمنستان به آذربایجان تلاش نماید.
مناسبات دوجانبه
مناسبات ضروری فمحکم و عمیقی میان دوکشور در زمینه های مختلف از جمله تجارت و تحصیل و... وجود دارد.
اصلاحات در زمینه اقتصاد وانرژی از روند بهتری برخوردار بوده و فضای تجارت در این کشور بهبود یافته است.
-در مورد الغای ماده 907 دولت اوباما نظر مثبت دارد اما تصمیم نهائی با کنگره آمریکاست.
-این نخستین سفر من به آذربایجان است ، اما سفر آخر نخواهد بود.ما به فکر استمرار گفتگوها با آذربایجان هستیم.
دمو کراسی و انتخابات
در آذربایجان دموکراسی پیشرفت کرده اما در نقایسه با سایر کشورهای مستقل وآزاد مشکلاتی در این زمینه وجودارد.
از انتخابات آتی پارلمانی در آذربایجان (ماه نوامبر سالجاری ) حمایت می کنیم و آماده همکاری در این خصوص هستیم.
-وظیفه من کمک به توسعه دموکراسی ، آزادی و فعال شدن جوانان است.تکنو لوژیهای امروز در حال تغییرند اما آمریکا تصور میکند که آزادی بیان تغییر ناپذیر و تامین شدنی است.در این زمینه آذربایجان پیشرفت جدی نموده است اما هنوز کارهای انجام نشدنی(ناتمام ) زیادی مانده است که باید انجام شود.
-دموکراسی تنها آزادی انتخابات نیست بلکه آزادی فعالیت نهادهای حقوقی و احزاب نیز ضروریست.آمریکا در این زکمینه هم آماده کمک به آذربایجان است.
من به توانمندیهای آذربایجان بسیار خوش بین هستم.آذربایجان دارای تاریخی فوق العاده و منابه عظیم است و اینها شرایط لازم را برای توسعه هرچه بیشتر این کشور فراهم نموده است.
آمریکا آماده کمک به دولت و ملت آذربالیجان برای شکوفائی دولتی دموکراتیک ،مستقل و برخوردار از حاکمیت ملی می باشد.
مبارزه با تروریسم
-نیروهای نظامی آذربایجان و آمریکا دوشادوش یکدیگر در کوزوو،افغانستان وعراق همکاری می کنندد.ما به تعمیق هرذچه بیشتر روابط دو کشور می اندیشیم.من آذربایجان را کشوری با توانمندیهای بزرگ می بینم.
ملاحظات:
-الهام علی اف ؛ رئیس جمهوری آذربایجان در کنفرانسی مطبوعاتی با حضور هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا اعلام کرد: ما انتظار داریم که دولت امریکا برای حل و فصل مناقشه باکو و ایروان بر سر منطقه جدایی طلب قره باغ با دو کشور و دیگر طرفهایی که برای حل این مسئله تلاش می کنند، همکاری نماید. وی گفت:مسئله قره باغ برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که اختلاف بر سر این مسئله مهمترین تهدید برای امنیت منطقه به شمار می رود. علیف افزود:ماخواستار آن هستیم که در کوتاه ترین زمان ممکن برای مناقشه قره باغ یک راه حل مبتنی بر قوانین بین المللی پیدا شود. رئیس جمهور آذربایجان اضافه کرد:مردم کشور ما از این مناقشه و پیامدهای ان رنج می برند.
هیلاری کلینتن در واکنش به سخنان الهام علیف گفت: مشکلاتی که شما از آن رنج می برید برای ما نیز حائز اهمیت است.
-نمايندگان گروه "مينسک " سازمان امنيت و همکاري اروپا در شرایطی روز شنبه (12/4/89) درايروان پايتخت ارمنستان نشست برگزار نمودند که ظرف دو هفته اخیر،تنش ها پيرامون اين منطقه بشدت افزايش يافته است. نمايندگان روسيه، آمريکا و فرانسه (روسای گروه مينسک) در اين ديدار روند حل و فصل مسئله قره باغ را مورد بحث قرار دادند. آنها همچنین با رئیس جمهور خودخوانده قره باغ نیز در خانکندی مرکز قره باغ دیدار و گفتگو نمودند.
-روسای گروه مینسک قراربود 14تیر عازم باکو شوند .اما به دلیل سفر وزیر خارجه آمریکا به باکو در روز یکشنبه وبمنظور دیدار باوی یکروز زودتر از موعد مقرر وارد باکو شدند.برنارد فاسیه رئیس فرانسوس ، ایگور پوپوف رئیس روسی و رابرت براکه رئیس آمریکائی گروه مینسک قرا است با رئیس جمهور و وزرای امور خارجه ودفاع آذربایجان دیدار و گفتگو نمایند.
- روسای گروه مینسک با توجه به برگزاری نشست قریب الوقوع وزرای امورخارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی قزاقستان( 16 و17 جولای سالجاری ) در ایروان وباکو در خصوص کم وکیف مذاکرات وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان در زمینه مناقشه قره باغ که قراراست درحاشیه اجلاس مذکور وبا مشارکت آنان برگزار شود بحث وتبادل نظر نموده اند.
-روساي جمهوري روسيه، فرانسه و آمريکا در اجلاس اخير سران گروههای هشت و بیست کشور در کانادا از رهبران ارمنستان و آذربايجان خواستند، در زمينه پذيرفتن اصول حل و فصل مناقشه قره باغ بمنظور تنظيم موافقت نامه صلح ميان دو کشور تلاش کنند
-رهبران گروههاي مسلح قره باغ اعلام کرده اند در صورت آغاز جنگ، خط لوله نفت باکو- تفليس-ارض روم و خط لوله گاز باکو-تفليس- جيحان را که از نزديکي منطقه قره باغ عبور مي کند، مورد حمله قرار خواهند داد.
-قره باغ در سال 1988 بصورت يکجانبه از آذربايجان اعلام استقلال کرده و اين مسئله منجر به مناقشه خونينی شده که بر اثر آن شمار زيادي از نيروهاي ارمنستان و آذربايجان کشته شدند و اين منطقه و هفت استان همجوار آن در کنترل جدايي طلبان قره باغ قرار دارد.
-در آستانه سفر هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا به باکو، اقدام کنگره امریکا در تخصیص کمک مالی بلاعوض به جدایی طلبان قره باغ برای سال 2011 موجب اعتراض تشکل ها و شخصیت های سیاسی جمهوری آذربایجان شد.
-سازمان آزادیبخش قره باغ (قات) با انتشار بیانیه ای این اقدام امریکا را حمایت ازتجزیه طلبی و نشاندهنده دروغ بودن شعارهای واشنگتن برای مقابله با تروریسم خواند. در بیانیه سازمان آزادیبخش قره باغ آمده است امریکا با اینگونه اقدامات بدنبال وادار ساختن باکو به پذیرش طرح صلح ننگین درباره قره باغ است. قات با درخواست از مقامات جمهوری آذربایجان برای خودداری از دیدار با هیلاری کلینتون خواهان برکناری امریکا از جمع روسای گروه مینسک برای حل مناقشه قره باغ شد.
آیدین میرزاده از نمایندگان حزب حاکم ینی آذربایجان در پارلمان این کشور نیز گفت امریکا عمدا از جدایی طلبان قره باغ حمایت می کند. وی با طرح این سوال که آیا امریکا نمی داند که با این روش احیای تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان ممکن نخواهد بود؟ از مقامات باکو خواست به هیلاری کلینتون در این خصوص تذکر دهند.
-راسیم آقایف از کارشناسان سیاسی نیز با اشاره به سابقه سیاست های امریکا و انگلیس در حمایت از ارامنه ، افزود حمایت محافل صهیونیستی امریکا از قره باغ و تخصیص کمک مالی به جدایی طلبان تعجب آور نیست. در ادامه سیاست های حمایتی امریکا از قره باغ، کنگره امریکا اخیرا کمک ده میلیون دلاری بلاعوض به جدایی طلبان قره باغ برای سال 2011 را تصویب کرد.
- نوروز محمداف رئیس بخش روابط بین الملل نهاد ریاست جمهوری آذربایجان طی مصاحبه ای با شبکه آ.ان.اس آذربایجان پیش از ورود کلینتن به باکو ودر واکنش به تخصیص کمکومالی آمریکا به ارامنه قره باغ گفته بود بهتر است واشنگتن مسائل را ( در خصوص مناقشه قره باغ )دقیقتر مورد بررسی وارزیابی قرار دهد.
-کنگره امریکا سال گذشته نیز برای سالجاری میلادی کمک هشت میلیون دلاری به قره باغ اختصاص و همزمان کمک های مالی بلاعوض به جمهوری آذربایجان را ( باستناد ماده 907 کنگره) متوقف کرد.
اقدام اخیر کنگره امریکا در شرایطی است که جمهوری آذربایجان پیش از این به حمایت های امریکا از جدایی طلبان قره باغ اعتراض کرده است که با بی اعتنایی واشنگتن همراه بوده است.
اختصاص کمک مالی برای جدایی طلبان قره باغ از سوی کنگره امریکا چندروز قبل از سفر وزیر خارجه آمریما به باکو قابل تامل بوده و حاکی از ارسال پیامی از سوی این کشور به آذربایجان می تواند تلقی شود.
-همزمان با حضور وزیر خارجه امریکا درباکو دیوید هریس رئیس کیته یهودیان آمریکا نیز در این کشور به سر می برد .وی برخلاف هیلاری کلینتن که از محل دفن حیدر علیف در محل موسوم به فخری خیابان ( محل دفن شخصیتهای سیاسی ، فرهنگی مشهور آذربایجان )بازدی نکرد ،به این مکان رفته و تاج گلی بر مزار حیدر علیف نثار کرد.
- یکروز پیش از ورود هیلاری کلینتن به باکو ، رئیس جمهور آذربایجان با ارسال پیامی به همتای آمریکائی خود ضمن تبریک فرا رسیدن روز ملی این کشور (روز استقلال ) توسعه، تحکیم وتعمیق روابط دوکشور در ابعاد دوجانبه، منطقه ای وبین المللی بویژه در زمینه تامین امنیت انرژی ،تهدیدها وهشدارهای جهانی ،تقویت ثبات منطقه ای مبارزه علیه تروریسم را از زمینه های موفقیت آمیز همکاریهای دو کشور دانسته وبر استمرار این روابط بر پایه تداوم وتحکیم دوستی فی مابین تاکید نموده بود.الهام علیف همچنین در این پیام با اشاره باینکه خدشه به تمامیت ارضی کشورش دردناک ترین مشکل ملت آذربایجان است، خواستار کمک آمریکا بعنوان یکی از روسای گروه مینسک در حل سریع صلح آمیز و عادلانه مناقشه قره باغ و آزادسازی اراضی اشغالی این کشور براساس قواعد شناخته شده بین المللی وحفظ تما میت ار ضی آذربایجان شده بود.
- المار حمد یارف در کنفرانس مطبو عاتی مشترک با همتای آمریکائیش در فرودگاه باکو ضمن اشاره به پیشرفتهای آذربایجان در زمینه دموکراسی از گامهای مهمی که این کشور در زمینه تقویت ثبات و اصلاحات و توسعه کشور برداشته سخن گفت .وی همچنین با تاکید بر نقش مهم امریکا در تامین امنیت جهانی و محیط بین الملل ،آمریکا را نمود قدرت وصلح وثبات جهانی قلمداد نمود.
- از فضای حاکم بر سفر کلینتن و سخنان مطرح شده از سوی وی و مطالب مندرج در رسانه های آذربایجان و عدم انتشار محتوای مذاکرات وزیر خارجه آمریکا با رئیس جمهور آذربایجان و عدم طرح مسئل تنش زا و حساس در خصوص مسائل منطقه و ایران ،چنین می توان احتمال داد که مذاکرات پشت درهای بسته مقامهای دو کشور شامل مسائل مربوط به ایران بویژه موضوع تحریمهای جدید شورای امنیت سازمان ملل و کنگره آمریکا علیه ایران ومسائل مربوط به قره باغ ،اوضاع گرجستان ،همکاری باکو-مسکو ،وضعیت پایگاه راداری قبله در آذربایجان که تحت اجاره روسیه بوده ومحتملا بصورت مشترک با واشنگتن مورد استفاده قرار دارد ،مسائل دریای خزرانتقال انرژی از آذربایجان ، مناسبات باکو –آنکارا ، انتخابات آتی مجلس ملی در آذربایجان و وضعیت زندانیان سیاسی آذربایجان و فعالیتهای مخالفان دولت باکو از محورهای مهم مذاکرات هیلاری کلینتن والهام علیف بوده است.
-تا لحظه تهیه این گزارش خبری درخصوص دیدار وزیر خارجه آمریکا با رهبران احزاب مخالف دولت از جمله ،جبهه خلق ، مساوات ،دموکرات و... منتشر نشده است .قبل از سفر کلینتن به باکو خبری در خصوص دیدار وی با نمایندگان احزاب مخالف دولت در برخی از رسانه ها منتشر شده بود.بنظر می رسداین دیدار با مخالفت دولت باکو مواجه شده و دیدار وزیر خارجه آمریکا با نمایندگان تشکلهای جوانان از قبیل داالقا(یعنی موج )،کلوپ جوانان و ایرلی (یعنی رو به جلو رفتن )و... جایگزین دیدار وی با نمایندگان احزاب مخالف شده است. سخنان کلینتن در دیدار با جوانان در خصوص مسائل مربوط به دموکراسی و انتخابا ت آتی پارلمانی در آذربایجان این احتمال را تقویت میکند.
- همزمان با دیدار کلینتن از باکو عده ای از مخالفان دولت آذربایجان تلاش کردند تا با تجمع در مسیر ترددوی ،نظر وزیر خارجه آمریکا را به خود جلب کنند که با مخالفت نیروهای پلیس آذربایجان مواجه شده وموفق به انجام آن نشدند.علیرغم اینکه باحتمال زیاد کلینتن از این حادثه توسط عوامل خود در سفارت این کشور درباکو مطلع بود واکنشی ازخود نشان نداد.
-عضو آمريكايي گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا مدعي شد اعضاي اين گروه هيچ اختلافي با يكديگر نداشته و موضعي واحد درباره حل مناقشه قره‌باغ دارند. "رابرت براتكه "، عضو آمريكايي گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا، اظهار داشت بين كشورهاي ميانجي عضو گروه مينسك موضع واحدي در زمينه مسئله حل و فصل مناقشه ناگورنو- قره‌باغ وجود دارد. رابرت براتكه در اين باره گفت: روش واحدي در رابطه با اين مسئله بين كشورهاي عضو گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا وجود دارد. بين ما هيچگونه اختلافي، از جمله اختلاف عقيده وجود ندارد. همكاري‌هاي تنگاتنگي بين ما برقرار است.
وزیر خارجه آمریکا در پایتخت ارمنستان تاکید کرد: «بازگشت به خشونت پذیرفتنی نیست..-
وی افزود: «رفع منازعه قره‌باغ تنها ضامن آینده‌ای مطمئن و صلح‌آمیز است..
«ادوارد نعلبندیان»، وزیر خارجه جمهوری ارمنستان نيز در ديدار با كلينتون وعده داد که ارمنستان برای دستیابی به صلح، به مذاکرات خود با جمهوری آذربایجان ادامه خواهد داد.
آذربایجان پیش از اين ایالات متحده آمريكا را متهم کرده بود که در مناقشه بر سر قره‌باغ، موضعی بی‌طرفانه ندارد
-رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا در اواسط خرداد ماه سالجاری طی سفری به باکو ضکمن دیدار با مقامات آذری از سفر کلینتن به آذربایجان خبر داده بود.برخی معتقدند وی در این سفرنتوانسته بود بدبینی ایجاد شده از سوی آذربایجان را نسبت به مواضع آمریکا در قبال قره باغ از میان ببرد.با توجه به اظهارات وزیر خارجه آمریکا در باکو به نظر نمی رسد وی توانسته باشد در از میان برداشتن این بدبینی موفقیت قابل توجهی کسب نموده باشد.
-برخی ناظران سیاسی معتقدند که سفر وزیر خارجه آمریکا به جمهوری‌های پیشین اتحاد شوروی، برای جلب اعتماد بیشتر این کشورها به سیاست‌های آمریکا صورت می‌گیرد. به‌گفته برخی از تحليل‌گران این سفر حاوی پیامی روشن است: از نزدیکی آمریکا به روسیه نترسید.
نظریه :
با نگرش به اخبار مربوط به سفر وزیر خارجه آمریکا به آذربایجان ومحتوای اعلام شده از مذاکرات وی با مقامات آذری بنظر می سرد:
-در نشست قریب الوقوع وزرای خارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی قزاقستان و دیدار و مذاکره وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان در حاسیه این نشست با مشارکت گروه مینسک در خصوص حل بحران قره باغ( که احتمالا پیرامون طرح بازبینی شده مادرید صورت خواهد گرفت) نتیجه قابل توجهی حاصل نگردد. با توجه به نوع وجنس موضع گیریهای وزیر خارجه آمریکا نه تنها این پیش بینی باحتمال زیاد صحیح خواهد بود .بلکه چشم انداز مثبتی که برای آینده نزدیک بتوان تصور نمود دراین خصوص مشاهده نمی شود.کمک نقدی واشنگتن به ارامنه قره باغ و عدم کمکش به باکو و تاکید بر ضرورت تعیین سرنوشت قره باغ توسط ساکنان این منطقه چشم انداز مثبتی را که به نفع آذربایجان باشد نشان نمی دهد.
طرح تکراری برخی موضوعات قدیمی مانندحضور نیروهای بین المللی در محور قره باغ- ارمنستان ( شهر لاچین ) و نیز در میانه خطوط تماس نیروهای نظامی دوکشور درگیر و آزادسازی مرحله ای شهرهای اشغالی آذربایجان به استناد طرح تجدید نظر شده موسوم به طرح مادرید که از سوی گروه مینسک تدوین گردیده و عدم پاسخ طرف ارمنی به این طرح علیرغم اعلام امادگی طرف آذری و برخی عوامل دیگر که بصورت مستقیم وغیر مستقیم در این بحران تاثیر گذار است از اهم عواملی است که سبب میشود تا چشم انداز حل بحران را نتوان امیدوار کننده و مثبت ارزیابی نمود.
- در بعد داخلی بسیار بعید بنظر می رسد که آمریکا بخواهد و بتواند از مخالفین دولت آذربایجان حمایت نماید .احزاب مخالف دولت باکو پس از سفر وزیر خارجه آمریکا به آذربایجان بیش از گذشته دچار سرخوردگی شده و ازمیزان امیدواریشان به واشنگتن بیش از پیش کاسته خواهد شد. آمریکا همواره به منافع ملی خود اولویت قائل بوده و دموکراتیزه کردن کشورها را ابزاری برای نیل به آن میداند و در کشورهائی که منافعش تامین باشد اساسا موضوع دموکراسی صرفا ابزاری بیش نیست .به تعبیر دیگر دموکراسی باید به نفع آمریکا باشد ،اگرنه حتی کشور دموکراتیک هم باشد مورد پسند وحمایت آمریکا نخواهد بود.
- و بالاخره می توان در مجموع سفر رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا به آذربایجان هرچند که از حیث حل بحران قره باغ ( انهم به نفع آذربایجان ) باحتمال زیاد نتیجه ای نخواهد داشت .اما با توجه به شرایط موجود در منطقه و مشغولیتهای آمریکا در عراق، افعانستان ، پاکستان ، خاورمیانه و مسائل مربوط به ایران ،این سفررا می تواند در برخی ابعاد سیاسی ،اقتصادی و امنیتی به نفع آذربایجان ارزیابی نمود.
منابع :
در تهیه این گزارش از اخبار مندج در سایت خبرگزاری آپا ( جمهوری آذربایجان ) که بزبان آذری می باشد و سایت شبکه آ.ان.اس آذربایجان ،همچنین از مطالب مندج در سایت ایراس ،خبرگزاریهای ایلنا ،ایرنا،فارس ،واحد مرکزی خبر و برخی سایتهای دیگر بهره برداری شده است.
اهم اظهارات وزیر امورخارجه آمریکا در دیدار با مقامات آذری ،نمایندگان تشکل های غیر حکومتی جوانان و کننفرانس مطبوعاتی :
بحران قره باغ
-ضمن اظهار اینکه روند حل مناقشه در مرحله سخت خود قرار دارد گفت د برای پیدا شدن راه حل مناقشه قره باغ امیدوار است ، وی با تاکید براینکه زمان حل این مناقشه فرا رسیده است اصول حل بحران مذکور را به شرح ذیل اعلام نمود :
- ضرورت حل صلح آمیز بحران و عدم توسل به زور
- حفظ تمامیت ارضی و برخورداری مردم از حق تعیین سرنوشت
- تاکید بر برداشتن گامهای جدی از سوی دو طرف
- تاکید براینکه ملتهای آذربایجان و ارمنستان باید در شرایط صلح وامنیت زندگی کنند
- تاکید بر اینکه حل مناقشه قره باغ منجر به شکوفائی و تقویت ثبات منطقه خواهد شد
- ارزیابی مثبت از دیدار اخیر روسای جمهور آذربایجان ،ارمنستان و روسیه در سن پترزبورگ روسیه در خصوص بحران قره باغ
- اشاره به فعالیتهای زیاد وحصول پیشرفت در روند حل مناقشه قره باغ توسط گروه مینسک سازمان امنیت وهمکاری اروپا و عدم ایجاد جهش در روند حل بحران و تاکید بر اینکه آمریکا می خواهداین جهش را مشاهده کند
-اعلام آمادگی مجدد بمنظور استمرار تلاشها وکمک آمریکا به حل مناقشه قره باغ وتاکید بر اینکه حل نهائی بحران به توانائی اتخاذ تصمیم از سوی رهبران دو کشور بستگی دارد
-ابراز تاسف از تبادل آتش در خطوط تماس در مناطق جنگی وکشته شدن سربازان (که ظاهرا در آتش بس بسر می برند)و تاکید بر تداوم کمکهای انساندوستانه آمریکا به کسانیکه در این درگیریها دچار خسارت می شوند.
-تاکید بر اینکه به نماینده آمریکا در گروه مینسک دستور داد هاست تا در خصوص اعاده سرباز کشته شده آذری توط ارمنستان به آذربایجان تلاش نماید.
مناسبات دوجانبه
مناسبات ضروری فمحکم و عمیقی میان دوکشور در زمینه های مختلف از جمله تجارت و تحصیل و... وجود دارد.
اصلاحات در زمینه اقتصاد وانرژی از روند بهتری برخوردار بوده و فضای تجارت در این کشور بهبود یافته است.
-در مورد الغای ماده 907 دولت اوباما نظر مثبت دارد اما تصمیم نهائی با کنگره آمریکاست.
-این نخستین سفر من به آذربایجان است ، اما سفر آخر نخواهد بود.ما به فکر استمرار گفتگوها با آذربایجان هستیم.
دمو کراسی و انتخابات
در آذربایجان دموکراسی پیشرفت کرده اما در نقایسه با سایر کشورهای مستقل وآزاد مشکلاتی در این زمینه وجودارد.
از انتخابات آتی پارلمانی در آذربایجان (ماه نوامبر سالجاری ) حمایت می کنیم و آماده همکاری در این خصوص هستیم.
-وظیفه من کمک به توسعه دموکراسی ، آزادی و فعال شدن جوانان است.تکنو لوژیهای امروز در حال تغییرند اما آمریکا تصور میکند که آزادی بیان تغییر ناپذیر و تامین شدنی است.در این زمینه آذربایجان پیشرفت جدی نموده است اما هنوز کارهای انجام نشدنی(ناتمام ) زیادی مانده است که باید انجام شود.
-دموکراسی تنها آزادی انتخابات نیست بلکه آزادی فعالیت نهادهای حقوقی و احزاب نیز ضروریست.آمریکا در این زکمینه هم آماده کمک به آذربایجان است.
من به توانمندیهای آذربایجان بسیار خوش بین هستم.آذربایجان دارای تاریخی فوق العاده و منابه عظیم است و اینها شرایط لازم را برای توسعه هرچه بیشتر این کشور فراهم نموده است.
آمریکا آماده کمک به دولت و ملت آذربالیجان برای شکوفائی دولتی دموکراتیک ،مستقل و برخوردار از حاکمیت ملی می باشد.
مبارزه با تروریسم
-نیروهای نظامی آذربایجان و آمریکا دوشادوش یکدیگر در کوزوو،افغانستان وعراق همکاری می کنندد.ما به تعمیق هرذچه بیشتر روابط دو کشور می اندیشیم.من آذربایجان را کشوری با توانمندیهای بزرگ می بینم.
ملاحظات:
-الهام علی اف ؛ رئیس جمهوری آذربایجان در کنفرانسی مطبوعاتی با حضور هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا اعلام کرد: ما انتظار داریم که دولت امریکا برای حل و فصل مناقشه باکو و ایروان بر سر منطقه جدایی طلب قره باغ با دو کشور و دیگر طرفهایی که برای حل این مسئله تلاش می کنند، همکاری نماید. وی گفت:مسئله قره باغ برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که اختلاف بر سر این مسئله مهمترین تهدید برای امنیت منطقه به شمار می رود. علیف افزود:ماخواستار آن هستیم که در کوتاه ترین زمان ممکن برای مناقشه قره باغ یک راه حل مبتنی بر قوانین بین المللی پیدا شود. رئیس جمهور آذربایجان اضافه کرد:مردم کشور ما از این مناقشه و پیامدهای ان رنج می برند.
هیلاری کلینتن در واکنش به سخنان الهام علیف گفت: مشکلاتی که شما از آن رنج می برید برای ما نیز حائز اهمیت است.
-نمايندگان گروه "مينسک " سازمان امنيت و همکاري اروپا در شرایطی روز شنبه (12/4/89) درايروان پايتخت ارمنستان نشست برگزار نمودند که ظرف دو هفته اخیر،تنش ها پيرامون اين منطقه بشدت افزايش يافته است. نمايندگان روسيه، آمريکا و فرانسه (روسای گروه مينسک) در اين ديدار روند حل و فصل مسئله قره باغ را مورد بحث قرار دادند. آنها همچنین با رئیس جمهور خودخوانده قره باغ نیز در خانکندی مرکز قره باغ دیدار و گفتگو نمودند.
-روسای گروه مینسک قراربود 14تیر عازم باکو شوند .اما به دلیل سفر وزیر خارجه آمریکا به باکو در روز یکشنبه وبمنظور دیدار باوی یکروز زودتر از موعد مقرر وارد باکو شدند.برنارد فاسیه رئیس فرانسوس ، ایگور پوپوف رئیس روسی و رابرت براکه رئیس آمریکائی گروه مینسک قرا است با رئیس جمهور و وزرای امور خارجه ودفاع آذربایجان دیدار و گفتگو نمایند.
- روسای گروه مینسک با توجه به برگزاری نشست قریب الوقوع وزرای امورخارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی قزاقستان( 16 و17 جولای سالجاری ) در ایروان وباکو در خصوص کم وکیف مذاکرات وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان در زمینه مناقشه قره باغ که قراراست درحاشیه اجلاس مذکور وبا مشارکت آنان برگزار شود بحث وتبادل نظر نموده اند.
-روساي جمهوري روسيه، فرانسه و آمريکا در اجلاس اخير سران گروههای هشت و بیست کشور در کانادا از رهبران ارمنستان و آذربايجان خواستند، در زمينه پذيرفتن اصول حل و فصل مناقشه قره باغ بمنظور تنظيم موافقت نامه صلح ميان دو کشور تلاش کنند
-رهبران گروههاي مسلح قره باغ اعلام کرده اند در صورت آغاز جنگ، خط لوله نفت باکو- تفليس-ارض روم و خط لوله گاز باکو-تفليس- جيحان را که از نزديکي منطقه قره باغ عبور مي کند، مورد حمله قرار خواهند داد.
-قره باغ در سال 1988 بصورت يکجانبه از آذربايجان اعلام استقلال کرده و اين مسئله منجر به مناقشه خونينی شده که بر اثر آن شمار زيادي از نيروهاي ارمنستان و آذربايجان کشته شدند و اين منطقه و هفت استان همجوار آن در کنترل جدايي طلبان قره باغ قرار دارد.
-در آستانه سفر هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا به باکو، اقدام کنگره امریکا در تخصیص کمک مالی بلاعوض به جدایی طلبان قره باغ برای سال 2011 موجب اعتراض تشکل ها و شخصیت های سیاسی جمهوری آذربایجان شد.
-سازمان آزادیبخش قره باغ (قات) با انتشار بیانیه ای این اقدام امریکا را حمایت ازتجزیه طلبی و نشاندهنده دروغ بودن شعارهای واشنگتن برای مقابله با تروریسم خواند. در بیانیه سازمان آزادیبخش قره باغ آمده است امریکا با اینگونه اقدامات بدنبال وادار ساختن باکو به پذیرش طرح صلح ننگین درباره قره باغ است. قات با درخواست از مقامات جمهوری آذربایجان برای خودداری از دیدار با هیلاری کلینتون خواهان برکناری امریکا از جمع روسای گروه مینسک برای حل مناقشه قره باغ شد.
آیدین میرزاده از نمایندگان حزب حاکم ینی آذربایجان در پارلمان این کشور نیز گفت امریکا عمدا از جدایی طلبان قره باغ حمایت می کند. وی با طرح این سوال که آیا امریکا نمی داند که با این روش احیای تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان ممکن نخواهد بود؟ از مقامات باکو خواست به هیلاری کلینتون در این خصوص تذکر دهند.
-راسیم آقایف از کارشناسان سیاسی نیز با اشاره به سابقه سیاست های امریکا و انگلیس در حمایت از ارامنه ، افزود حمایت محافل صهیونیستی امریکا از قره باغ و تخصیص کمک مالی به جدایی طلبان تعجب آور نیست. در ادامه سیاست های حمایتی امریکا از قره باغ، کنگره امریکا اخیرا کمک ده میلیون دلاری بلاعوض به جدایی طلبان قره باغ برای سال 2011 را تصویب کرد.
- نوروز محمداف رئیس بخش روابط بین الملل نهاد ریاست جمهوری آذربایجان طی مصاحبه ای با شبکه آ.ان.اس آذربایجان پیش از ورود کلینتن به باکو ودر واکنش به تخصیص کمکومالی آمریکا به ارامنه قره باغ گفته بود بهتر است واشنگتن مسائل را ( در خصوص مناقشه قره باغ )دقیقتر مورد بررسی وارزیابی قرار دهد.
-کنگره امریکا سال گذشته نیز برای سالجاری میلادی کمک هشت میلیون دلاری به قره باغ اختصاص و همزمان کمک های مالی بلاعوض به جمهوری آذربایجان را ( باستناد ماده 907 کنگره) متوقف کرد.
اقدام اخیر کنگره امریکا در شرایطی است که جمهوری آذربایجان پیش از این به حمایت های امریکا از جدایی طلبان قره باغ اعتراض کرده است که با بی اعتنایی واشنگتن همراه بوده است.
اختصاص کمک مالی برای جدایی طلبان قره باغ از سوی کنگره امریکا چندروز قبل از سفر وزیر خارجه آمریما به باکو قابل تامل بوده و حاکی از ارسال پیامی از سوی این کشور به آذربایجان می تواند تلقی شود.
-همزمان با حضور وزیر خارجه امریکا درباکو دیوید هریس رئیس کیته یهودیان آمریکا نیز در این کشور به سر می برد .وی برخلاف هیلاری کلینتن که از محل دفن حیدر علیف در محل موسوم به فخری خیابان ( محل دفن شخصیتهای سیاسی ، فرهنگی مشهور آذربایجان )بازدی نکرد ،به این مکان رفته و تاج گلی بر مزار حیدر علیف نثار کرد.
- یکروز پیش از ورود هیلاری کلینتن به باکو ، رئیس جمهور آذربایجان با ارسال پیامی به همتای آمریکائی خود ضمن تبریک فرا رسیدن روز ملی این کشور (روز استقلال ) توسعه، تحکیم وتعمیق روابط دوکشور در ابعاد دوجانبه، منطقه ای وبین المللی بویژه در زمینه تامین امنیت انرژی ،تهدیدها وهشدارهای جهانی ،تقویت ثبات منطقه ای مبارزه علیه تروریسم را از زمینه های موفقیت آمیز همکاریهای دو کشور دانسته وبر استمرار این روابط بر پایه تداوم وتحکیم دوستی فی مابین تاکید نموده بود.الهام علیف همچنین در این پیام با اشاره باینکه خدشه به تمامیت ارضی کشورش دردناک ترین مشکل ملت آذربایجان است، خواستار کمک آمریکا بعنوان یکی از روسای گروه مینسک در حل سریع صلح آمیز و عادلانه مناقشه قره باغ و آزادسازی اراضی اشغالی این کشور براساس قواعد شناخته شده بین المللی وحفظ تما میت ار ضی آذربایجان شده بود.
- المار حمد یارف در کنفرانس مطبو عاتی مشترک با همتای آمریکائیش در فرودگاه باکو ضمن اشاره به پیشرفتهای آذربایجان در زمینه دموکراسی از گامهای مهمی که این کشور در زمینه تقویت ثبات و اصلاحات و توسعه کشور برداشته سخن گفت .وی همچنین با تاکید بر نقش مهم امریکا در تامین امنیت جهانی و محیط بین الملل ،آمریکا را نمود قدرت وصلح وثبات جهانی قلمداد نمود.
- از فضای حاکم بر سفر کلینتن و سخنان مطرح شده از سوی وی و مطالب مندرج در رسانه های آذربایجان و عدم انتشار محتوای مذاکرات وزیر خارجه آمریکا با رئیس جمهور آذربایجان و عدم طرح مسئل تنش زا و حساس در خصوص مسائل منطقه و ایران ،چنین می توان احتمال داد که مذاکرات پشت درهای بسته مقامهای دو کشور شامل مسائل مربوط به ایران بویژه موضوع تحریمهای جدید شورای امنیت سازمان ملل و کنگره آمریکا علیه ایران ومسائل مربوط به قره باغ ،اوضاع گرجستان ،همکاری باکو-مسکو ،وضعیت پایگاه راداری قبله در آذربایجان که تحت اجاره روسیه بوده ومحتملا بصورت مشترک با واشنگتن مورد استفاده قرار دارد ،مسائل دریای خزرانتقال انرژی از آذربایجان ، مناسبات باکو –آنکارا ، انتخابات آتی مجلس ملی در آذربایجان و وضعیت زندانیان سیاسی آذربایجان و فعالیتهای مخالفان دولت باکو از محورهای مهم مذاکرات هیلاری کلینتن والهام علیف بوده است.
-تا لحظه تهیه این گزارش خبری درخصوص دیدار وزیر خارجه آمریکا با رهبران احزاب مخالف دولت از جمله ،جبهه خلق ، مساوات ،دموکرات و... منتشر نشده است .قبل از سفر کلینتن به باکو خبری در خصوص دیدار وی با نمایندگان احزاب مخالف دولت در برخی از رسانه ها منتشر شده بود.بنظر می رسداین دیدار با مخالفت دولت باکو مواجه شده و دیدار وزیر خارجه آمریکا با نمایندگان تشکلهای جوانان از قبیل داالقا(یعنی موج )،کلوپ جوانان و ایرلی (یعنی رو به جلو رفتن )و... جایگزین دیدار وی با نمایندگان احزاب مخالف شده است. سخنان کلینتن در دیدار با جوانان در خصوص مسائل مربوط به دموکراسی و انتخابا ت آتی پارلمانی در آذربایجان این احتمال را تقویت میکند.
- همزمان با دیدار کلینتن از باکو عده ای از مخالفان دولت آذربایجان تلاش کردند تا با تجمع در مسیر ترددوی ،نظر وزیر خارجه آمریکا را به خود جلب کنند که با مخالفت نیروهای پلیس آذربایجان مواجه شده وموفق به انجام آن نشدند.علیرغم اینکه باحتمال زیاد کلینتن از این حادثه توسط عوامل خود در سفارت این کشور درباکو مطلع بود واکنشی ازخود نشان نداد.
-عضو آمريكايي گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا مدعي شد اعضاي اين گروه هيچ اختلافي با يكديگر نداشته و موضعي واحد درباره حل مناقشه قره‌باغ دارند. "رابرت براتكه "، عضو آمريكايي گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا، اظهار داشت بين كشورهاي ميانجي عضو گروه مينسك موضع واحدي در زمينه مسئله حل و فصل مناقشه ناگورنو- قره‌باغ وجود دارد. رابرت براتكه در اين باره گفت: روش واحدي در رابطه با اين مسئله بين كشورهاي عضو گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا وجود دارد. بين ما هيچگونه اختلافي، از جمله اختلاف عقيده وجود ندارد. همكاري‌هاي تنگاتنگي بين ما برقرار است.
وزیر خارجه آمریکا در پایتخت ارمنستان تاکید کرد: «بازگشت به خشونت پذیرفتنی نیست..-
وی افزود: «رفع منازعه قره‌باغ تنها ضامن آینده‌ای مطمئن و صلح‌آمیز است..
«ادوارد نعلبندیان»، وزیر خارجه جمهوری ارمنستان نيز در ديدار با كلينتون وعده داد که ارمنستان برای دستیابی به صلح، به مذاکرات خود با جمهوری آذربایجان ادامه خواهد داد.
آذربایجان پیش از اين ایالات متحده آمريكا را متهم کرده بود که در مناقشه بر سر قره‌باغ، موضعی بی‌طرفانه ندارد
-رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا در اواسط خرداد ماه سالجاری طی سفری به باکو ضکمن دیدار با مقامات آذری از سفر کلینتن به آذربایجان خبر داده بود.برخی معتقدند وی در این سفرنتوانسته بود بدبینی ایجاد شده از سوی آذربایجان را نسبت به مواضع آمریکا در قبال قره باغ از میان ببرد.با توجه به اظهارات وزیر خارجه آمریکا در باکو به نظر نمی رسد وی توانسته باشد در از میان برداشتن این بدبینی موفقیت قابل توجهی کسب نموده باشد.
-برخی ناظران سیاسی معتقدند که سفر وزیر خارجه آمریکا به جمهوری‌های پیشین اتحاد شوروی، برای جلب اعتماد بیشتر این کشورها به سیاست‌های آمریکا صورت می‌گیرد. به‌گفته برخی از تحليل‌گران این سفر حاوی پیامی روشن است: از نزدیکی آمریکا به روسیه نترسید.
نظریه :
با نگرش به اخبار مربوط به سفر وزیر خارجه آمریکا به آذربایجان ومحتوای اعلام شده از مذاکرات وی با مقامات آذری بنظر می سرد:
-در نشست قریب الوقوع وزرای خارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی قزاقستان و دیدار و مذاکره وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان در حاسیه این نشست با مشارکت گروه مینسک در خصوص حل بحران قره باغ( که احتمالا پیرامون طرح بازبینی شده مادرید صورت خواهد گرفت) نتیجه قابل توجهی حاصل نگردد. با توجه به نوع وجنس موضع گیریهای وزیر خارجه آمریکا نه تنها این پیش بینی باحتمال زیاد صحیح خواهد بود .بلکه چشم انداز مثبتی که برای آینده نزدیک بتوان تصور نمود دراین خصوص مشاهده نمی شود.کمک نقدی واشنگتن به ارامنه قره باغ و عدم کمکش به باکو و تاکید بر ضرورت تعیین سرنوشت قره باغ توسط ساکنان این منطقه چشم انداز مثبتی را که به نفع آذربایجان باشد نشان نمی دهد.
طرح تکراری برخی موضوعات قدیمی مانندحضور نیروهای بین المللی در محور قره باغ- ارمنستان ( شهر لاچین ) و نیز در میانه خطوط تماس نیروهای نظامی دوکشور درگیر و آزادسازی مرحله ای شهرهای اشغالی آذربایجان به استناد طرح تجدید نظر شده موسوم به طرح مادرید که از سوی گروه مینسک تدوین گردیده و عدم پاسخ طرف ارمنی به این طرح علیرغم اعلام امادگی طرف آذری و برخی عوامل دیگر که بصورت مستقیم وغیر مستقیم در این بحران تاثیر گذار است از اهم عواملی است که سبب میشود تا چشم انداز حل بحران را نتوان امیدوار کننده و مثبت ارزیابی نمود.
- در بعد داخلی بسیار بعید بنظر می رسد که آمریکا بخواهد و بتواند از مخالفین دولت آذربایجان حمایت نماید .احزاب مخالف دولت باکو پس از سفر وزیر خارجه آمریکا به آذربایجان بیش از گذشته دچار سرخوردگی شده و ازمیزان امیدواریشان به واشنگتن بیش از پیش کاسته خواهد شد. آمریکا همواره به منافع ملی خود اولویت قائل بوده و دموکراتیزه کردن کشورها را ابزاری برای نیل به آن میداند و در کشورهائی که منافعش تامین باشد اساسا موضوع دموکراسی صرفا ابزاری بیش نیست .به تعبیر دیگر دموکراسی باید به نفع آمریکا باشد ،اگرنه حتی کشور دموکراتیک هم باشد مورد پسند وحمایت آمریکا نخواهد بود.
- و بالاخره می توان در مجموع سفر رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا به آذربایجان هرچند که از حیث حل بحران قره باغ ( انهم به نفع آذربایجان ) باحتمال زیاد نتیجه ای نخواهد داشت .اما با توجه به شرایط موجود در منطقه و مشغولیتهای آمریکا در عراق، افعانستان ، پاکستان ، خاورمیانه و مسائل مربوط به ایران ،این سفررا می تواند در برخی ابعاد سیاسی ،اقتصادی و امنیتی به نفع آذربایجان ارزیابی نمود.
منابع :
در تهیه این گزارش از اخبار مندج در سایت خبرگزاری آپا ( جمهوری آذربایجان ) که بزبان آذری می باشد و سایت شبکه آ.ان.اس آذربایجان ،همچنین از مطالب مندج در سایت ایراس ،خبرگزاریهای ایلنا ،ایرنا،فارس ،واحد مرکزی خبر و برخی سایتهای دیگر بهره برداری شده است.
اشتراک در:
پست‌ها (Atom)