تاملی برادعای ولادیمیر پوتین در خصوص حل مناقشه قره باغ
نخست وزير روسيه روز سه شنبه 18/3/89در حاشیه نشست سران سازمان کنفرانس امنیت واعتماد سازی در آسیا در استانبول در کنفرانس مشترک با همتای ترک خود پیرامون حل مناقشه قره‌باغ نکاتی را بشرح ذیل مطرح نمود که قابل تامل است.
هرگونه دخالت و يا فشار بر يكي از طرفين مناقشه ناگورنو- قره‌باغ بسيار پر مخاطره است و روسيه نمي‌خواهد كه آذربايجان يا ارمنستان بگويند كه بر آنها فشار وارد شده است.
در حل اينگونه مناقشات، هيچ يك از طرفين مسئوليت را بر عهده نمي‌گيرند.
شخصيت‌هاي رسمي دو كشور بايد اين مسئله را مورد مذاكره قرار دهند و به مذاكرات خودادامه دهند. بايد به راه حلي در اين مناقشه دست يافت كه از سوي دو طرف پذيرفته شود.
ديگر كشورها در اين مسئله تنها مي‌توانند به عنوان میانجی و کمک دهنده عمل كنند. در اينجا بايد تحمل داشت، زيرا اين مسئله بسيار دشواري است ، آذربايجان و ارمنستان خود بايد اين مناقشه را حل كنند و روسيه و ديگر كشورها نيز كمك‌هاي لازم را به آنها مي‌كنند.
ما نمي‌توانيم در این مسئله دخالت کرده وطرفين را به پذيرفتن تصميمي وادار كنيم و نمي‌توانيم بر آنها فشار وارد كنيم.
اظهارات پوتین بنا به دلایل مختلف قابل تامل و غیر صادقانه است .
1-مناقشه قره باغ با کمک مستقیم روسیه آغاز شده و منجر به اشغال هفت شهر دیگر جمهوری آذربایجان و اشغال 20 درصد از اراضی آذربایجان و آوراه شدن یک میلیون آذری شده است.
2-ارتش سابق روسیه در قفقاز با حضور در ارمنستان به این کشور کمک کرده است تا سرزمینهای آذربایجان را تصرف کند .چرا که آذربایجان قصد واگرائی از روسیه داشت وارتش این کشور را دولت حاکم قت جبهه خلق از این کشور بیرون رانده بود وبه ضویت اتحادیه کشورهای مشترک المنافع در نیامده بود.
3- در حال حاضر نیز نیروهای نظامی شوروی سابق وروسیه در ارمنستان حضور دارد
و مسکو –ایروان قرارداد 25 ساله نظامی برای استقرار پایگاه ونیروهای نظامی روسیه در ارمنستان از دو دهه پیش امضا نموده اند و باحتمال زیاد قبل از انقضا تمدید خواهد شد.
4- روسیه به طرق مختلف به ارمنستان سلاحهای مختلف ارسال میکند .
5- مرزهای ارمنستان با ایران ، ترکیه ،گرجستان و مناطق اشغالی آذربایجان با ایران وآذربایجان توسط نیروهای روسی یا مشترکا با نیروهای ارمنی یا حداقل با هدایت فرمانهان روسی اداره می شود .(به نسبت موقعیت سوق الجیشی نحوه حفظت متفاوت است )
6- در دوره شوروی نیز ارمنی ها در سطوح عالی ساختار این کشور حضور ونفوذ داشتند اکنون نیز در فدراسیون روسیه نیز چنین است .
7- عنصر دین ومذهب در نزدیکی روسها با ارامنه مولفه مهمی بوده ودر حال حاضر نیز چنین است.
8- روسیه تامین کننده انرژی هسته ای ،گازی و برقی ارمنستان است . بخش بسیار زیادی از نیروگاه های برق ارمنستان در ازای بدهیهای این کشور به روسیه به شرکتهای روسی تحویل داده شده است. (البته در یک دوسال اخیر با احداث خط لوله گاز ایران به ارمنستان ،تهران نیز بخشی از نیازهای گازی این کشور را درقابل دریافت برق تامبن می کند .روسیه نیز مانع از ازایش قطر لوله گاز این مسیر شد تا امکان ترانزیت گاز ایران از طریق ارمنستان به مقاصد دیگر فراهم نشود. در حالیکه امکان صدور گاز ایران به اروپا از طریق خطوط لوله موجود در اذربایجان فراهم است به شرطی که گاز به حد کافی تولید کنیم و اراده ای برای این اقدام ایجاد شود)
9- ارمنستان در حوزه تصمیم گیری و نفوذ روسیه قراردارد .عضو پیمان امنیت دسته جمعی متشکل از چند کشور اتحادیه مشترک المنافع که با ادعای رهبری روسیه اداره می شود می باشد و درسایر برنامه های نظامی –دفاعی اتحادیه مذکور قرار دارد.در حالیکه آذربا یجان عضو دارای چنین وضعیتی نیست واساسا اراده ای برای برخورداری از وضعیت مشابه ارمنستان نداشته وندارد.(باکو برای فرار از سلطه روسیه استراتژی همگرائی با غرب را برگزید اما در موضوع قره باغ این رویکرد پاسخگوی منافع این کشور نبوده است )
10- علیرغم ادعای پوتین مبنی بر اینکه دو کشور باید خودشان مناقشه قره باغ را حل کنند ،همواره شاهد بوده ایم که مسکو بارها حتی خارج از چارچوب گروه مینسک در جهت باصطلاح حل این مناقشه تلاش کرده است ،علیرغم اینکه روسیه یکی از روسای سه گانه این گروه می باشد در برخی مقاطع در جهت تضعیف نقش این گروه اقدام نموده است تا نشان دهد که نقش اصلی در حل مناقشه قره باغ را کرملین نشینان بر عهده دارند.لذا سخن پوتین در استانبول ادعائی بیش نیست.
11-مسکو در عین حال که موجد بحران قره باغ و طرفدار ارمنی ها است ،سخنی در ایرن رابطه نمی گوید اما از رفتارهای گذشته وحال این کشور در قبال دو کشور متخاصم می توان به این ادعا پی برد.آینده نیز ثابت خواهد کرد که چنین است.
12- روسیه با یک وضعیت پاردوکسی در منطقه قفقاز مواجه است .در قفقاز شمالی از یک سو استقلا ل آبخازیا و اوستیای جنوبی را برسمیت می شناسد تا گرجستان را که در مسیر واگرائی از روسیه و همگرائی با غرب وخواستار عضویت در ناتو می باشد تحت فشار بگذارد ،از سوی دیگر با استقلا طلبان چچن ،اینگوش ،داغستان و...بی رحمانه برخورد نموده وآنها را به خاک وخون می کشد.همچنین در قفقاز جنوبی به دنبال توسعه نفوذ خود می باشد و در همین راستا مایل است بحران قره باغ استمرار یابد . البته اگر مسکو نگران فروپاشی فدراسیون خود نبود شاید هم از الحاق قره باغ به ارمنستان یا استقلال ان حداقل تلویحا حمایت می نمود.
با نگرش به موارد فوق و مولفه های دیگری که از ذکر آن امتناع می شود بنظرمی رسد
سخنان ولادیمیر پوتین در استانبول مبنی بر اینکه آذربا یجان وارمنستان خود باید مناقشه قره باغ را مذاکره و راه حلی برای آن بیابند و دیگر کشور نبالید دخالت کنند یا آنها را تحت فشار بگذارند ادعائی بیش نیست. طرح این موضع از سوی نخست وزیر روسیه در شرایطی که اخیرا ایران ، آمریکا ،اروپا وکشورهای مسلمان مواضعی به نفع آذربایجان اتخاذ نموده اند و باکو اعلام نموده در چارچوب طرح تجدید نظر شده مادرید آماده استمرار مذاکره با طرف ارمنی با مشارکت روسای گروه مینسک می باشد و ارمنستان از این پیشنهاد طفره رفته است می تواند حاکی از نارضایتی مسکو از طرح مادرید و تداوم فرسایشی نمودن روند حل بحران قره باغ باشد.
دکتر افشار سلیمانی
22.3.89
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر