هیلاری کلینتون در چارچوب سفر خود به اروپای شرقی و قفقاز جنوبی ،شب گذشته (شنبه 12/4/89) پس از دیدار از اوکراین و لهستان وارد باکو پایتخت جمهوری آذربایجان شدو در فرودگاه بین المللی حیدر علیف مورد استقبال المار محمد یارف همتای آذربایجانی خود قرار گرفت..وی پس از دیدار و مذاکره با الهام علیف رئیس جمهور و همتای آذری خود و نمایندگانی از نهادی غیر حکومتی جوانان و نثار تاج گل بر مزار شهدا وسرباز گمنام و همچنین شرکت در یک کنفرانس مطبوعاتی در فرودگاه باکو ، عصر امروز این کشور را به مقصد ایروان پایتخت ارمنستان ترک نمود .کلینتون مقصد نهائی سفر خودرا تفلیس پایخت گرجستان در نظر گرفته است.
اهم اظهارات وزیر امورخارجه آمریکا در دیدار با مقامات آذری ،نمایندگان تشکل های غیر حکومتی جوانان و کننفرانس مطبوعاتی :
بحران قره باغ
-ضمن اظهار اینکه روند حل مناقشه در مرحله سخت خود قرار دارد گفت د برای پیدا شدن راه حل مناقشه قره باغ امیدوار است ، وی با تاکید براینکه زمان حل این مناقشه فرا رسیده است اصول حل بحران مذکور را به شرح ذیل اعلام نمود :
- ضرورت حل صلح آمیز بحران و عدم توسل به زور
- حفظ تمامیت ارضی و برخورداری مردم از حق تعیین سرنوشت
- تاکید بر برداشتن گامهای جدی از سوی دو طرف
- تاکید براینکه ملتهای آذربایجان و ارمنستان باید در شرایط صلح وامنیت زندگی کنند
- تاکید بر اینکه حل مناقشه قره باغ منجر به شکوفائی و تقویت ثبات منطقه خواهد شد
- ارزیابی مثبت از دیدار اخیر روسای جمهور آذربایجان ،ارمنستان و روسیه در سن پترزبورگ روسیه در خصوص بحران قره باغ
- اشاره به فعالیتهای زیاد وحصول پیشرفت در روند حل مناقشه قره باغ توسط گروه مینسک سازمان امنیت وهمکاری اروپا و عدم ایجاد جهش در روند حل بحران و تاکید بر اینکه آمریکا می خواهداین جهش را مشاهده کند
-اعلام آمادگی مجدد بمنظور استمرار تلاشها وکمک آمریکا به حل مناقشه قره باغ وتاکید بر اینکه حل نهائی بحران به توانائی اتخاذ تصمیم از سوی رهبران دو کشور بستگی دارد
-ابراز تاسف از تبادل آتش در خطوط تماس در مناطق جنگی وکشته شدن سربازان (که ظاهرا در آتش بس بسر می برند)و تاکید بر تداوم کمکهای انساندوستانه آمریکا به کسانیکه در این درگیریها دچار خسارت می شوند.
-تاکید بر اینکه به نماینده آمریکا در گروه مینسک دستور داد هاست تا در خصوص اعاده سرباز کشته شده آذری توط ارمنستان به آذربایجان تلاش نماید.
مناسبات دوجانبه
مناسبات ضروری فمحکم و عمیقی میان دوکشور در زمینه های مختلف از جمله تجارت و تحصیل و... وجود دارد.
اصلاحات در زمینه اقتصاد وانرژی از روند بهتری برخوردار بوده و فضای تجارت در این کشور بهبود یافته است.
-در مورد الغای ماده 907 دولت اوباما نظر مثبت دارد اما تصمیم نهائی با کنگره آمریکاست.
-این نخستین سفر من به آذربایجان است ، اما سفر آخر نخواهد بود.ما به فکر استمرار گفتگوها با آذربایجان هستیم.
دمو کراسی و انتخابات
در آذربایجان دموکراسی پیشرفت کرده اما در نقایسه با سایر کشورهای مستقل وآزاد مشکلاتی در این زمینه وجودارد.
از انتخابات آتی پارلمانی در آذربایجان (ماه نوامبر سالجاری ) حمایت می کنیم و آماده همکاری در این خصوص هستیم.
-وظیفه من کمک به توسعه دموکراسی ، آزادی و فعال شدن جوانان است.تکنو لوژیهای امروز در حال تغییرند اما آمریکا تصور میکند که آزادی بیان تغییر ناپذیر و تامین شدنی است.در این زمینه آذربایجان پیشرفت جدی نموده است اما هنوز کارهای انجام نشدنی(ناتمام ) زیادی مانده است که باید انجام شود.
-دموکراسی تنها آزادی انتخابات نیست بلکه آزادی فعالیت نهادهای حقوقی و احزاب نیز ضروریست.آمریکا در این زکمینه هم آماده کمک به آذربایجان است.
من به توانمندیهای آذربایجان بسیار خوش بین هستم.آذربایجان دارای تاریخی فوق العاده و منابه عظیم است و اینها شرایط لازم را برای توسعه هرچه بیشتر این کشور فراهم نموده است.
آمریکا آماده کمک به دولت و ملت آذربالیجان برای شکوفائی دولتی دموکراتیک ،مستقل و برخوردار از حاکمیت ملی می باشد.
مبارزه با تروریسم
-نیروهای نظامی آذربایجان و آمریکا دوشادوش یکدیگر در کوزوو،افغانستان وعراق همکاری می کنندد.ما به تعمیق هرذچه بیشتر روابط دو کشور می اندیشیم.من آذربایجان را کشوری با توانمندیهای بزرگ می بینم.
ملاحظات:
-الهام علی اف ؛ رئیس جمهوری آذربایجان در کنفرانسی مطبوعاتی با حضور هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا اعلام کرد: ما انتظار داریم که دولت امریکا برای حل و فصل مناقشه باکو و ایروان بر سر منطقه جدایی طلب قره باغ با دو کشور و دیگر طرفهایی که برای حل این مسئله تلاش می کنند، همکاری نماید. وی گفت:مسئله قره باغ برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که اختلاف بر سر این مسئله مهمترین تهدید برای امنیت منطقه به شمار می رود. علیف افزود:ماخواستار آن هستیم که در کوتاه ترین زمان ممکن برای مناقشه قره باغ یک راه حل مبتنی بر قوانین بین المللی پیدا شود. رئیس جمهور آذربایجان اضافه کرد:مردم کشور ما از این مناقشه و پیامدهای ان رنج می برند.
هیلاری کلینتن در واکنش به سخنان الهام علیف گفت: مشکلاتی که شما از آن رنج می برید برای ما نیز حائز اهمیت است.
-نمايندگان گروه "مينسک " سازمان امنيت و همکاري اروپا در شرایطی روز شنبه (12/4/89) درايروان پايتخت ارمنستان نشست برگزار نمودند که ظرف دو هفته اخیر،تنش ها پيرامون اين منطقه بشدت افزايش يافته است. نمايندگان روسيه، آمريکا و فرانسه (روسای گروه مينسک) در اين ديدار روند حل و فصل مسئله قره باغ را مورد بحث قرار دادند. آنها همچنین با رئیس جمهور خودخوانده قره باغ نیز در خانکندی مرکز قره باغ دیدار و گفتگو نمودند.
-روسای گروه مینسک قراربود 14تیر عازم باکو شوند .اما به دلیل سفر وزیر خارجه آمریکا به باکو در روز یکشنبه وبمنظور دیدار باوی یکروز زودتر از موعد مقرر وارد باکو شدند.برنارد فاسیه رئیس فرانسوس ، ایگور پوپوف رئیس روسی و رابرت براکه رئیس آمریکائی گروه مینسک قرا است با رئیس جمهور و وزرای امور خارجه ودفاع آذربایجان دیدار و گفتگو نمایند.
- روسای گروه مینسک با توجه به برگزاری نشست قریب الوقوع وزرای امورخارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی قزاقستان( 16 و17 جولای سالجاری ) در ایروان وباکو در خصوص کم وکیف مذاکرات وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان در زمینه مناقشه قره باغ که قراراست درحاشیه اجلاس مذکور وبا مشارکت آنان برگزار شود بحث وتبادل نظر نموده اند.
-روساي جمهوري روسيه، فرانسه و آمريکا در اجلاس اخير سران گروههای هشت و بیست کشور در کانادا از رهبران ارمنستان و آذربايجان خواستند، در زمينه پذيرفتن اصول حل و فصل مناقشه قره باغ بمنظور تنظيم موافقت نامه صلح ميان دو کشور تلاش کنند
-رهبران گروههاي مسلح قره باغ اعلام کرده اند در صورت آغاز جنگ، خط لوله نفت باکو- تفليس-ارض روم و خط لوله گاز باکو-تفليس- جيحان را که از نزديکي منطقه قره باغ عبور مي کند، مورد حمله قرار خواهند داد.
-قره باغ در سال 1988 بصورت يکجانبه از آذربايجان اعلام استقلال کرده و اين مسئله منجر به مناقشه خونينی شده که بر اثر آن شمار زيادي از نيروهاي ارمنستان و آذربايجان کشته شدند و اين منطقه و هفت استان همجوار آن در کنترل جدايي طلبان قره باغ قرار دارد.
-در آستانه سفر هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا به باکو، اقدام کنگره امریکا در تخصیص کمک مالی بلاعوض به جدایی طلبان قره باغ برای سال 2011 موجب اعتراض تشکل ها و شخصیت های سیاسی جمهوری آذربایجان شد.
-سازمان آزادیبخش قره باغ (قات) با انتشار بیانیه ای این اقدام امریکا را حمایت ازتجزیه طلبی و نشاندهنده دروغ بودن شعارهای واشنگتن برای مقابله با تروریسم خواند. در بیانیه سازمان آزادیبخش قره باغ آمده است امریکا با اینگونه اقدامات بدنبال وادار ساختن باکو به پذیرش طرح صلح ننگین درباره قره باغ است. قات با درخواست از مقامات جمهوری آذربایجان برای خودداری از دیدار با هیلاری کلینتون خواهان برکناری امریکا از جمع روسای گروه مینسک برای حل مناقشه قره باغ شد.
آیدین میرزاده از نمایندگان حزب حاکم ینی آذربایجان در پارلمان این کشور نیز گفت امریکا عمدا از جدایی طلبان قره باغ حمایت می کند. وی با طرح این سوال که آیا امریکا نمی داند که با این روش احیای تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان ممکن نخواهد بود؟ از مقامات باکو خواست به هیلاری کلینتون در این خصوص تذکر دهند.
-راسیم آقایف از کارشناسان سیاسی نیز با اشاره به سابقه سیاست های امریکا و انگلیس در حمایت از ارامنه ، افزود حمایت محافل صهیونیستی امریکا از قره باغ و تخصیص کمک مالی به جدایی طلبان تعجب آور نیست. در ادامه سیاست های حمایتی امریکا از قره باغ، کنگره امریکا اخیرا کمک ده میلیون دلاری بلاعوض به جدایی طلبان قره باغ برای سال 2011 را تصویب کرد.
- نوروز محمداف رئیس بخش روابط بین الملل نهاد ریاست جمهوری آذربایجان طی مصاحبه ای با شبکه آ.ان.اس آذربایجان پیش از ورود کلینتن به باکو ودر واکنش به تخصیص کمکومالی آمریکا به ارامنه قره باغ گفته بود بهتر است واشنگتن مسائل را ( در خصوص مناقشه قره باغ )دقیقتر مورد بررسی وارزیابی قرار دهد.
-کنگره امریکا سال گذشته نیز برای سالجاری میلادی کمک هشت میلیون دلاری به قره باغ اختصاص و همزمان کمک های مالی بلاعوض به جمهوری آذربایجان را ( باستناد ماده 907 کنگره) متوقف کرد.
اقدام اخیر کنگره امریکا در شرایطی است که جمهوری آذربایجان پیش از این به حمایت های امریکا از جدایی طلبان قره باغ اعتراض کرده است که با بی اعتنایی واشنگتن همراه بوده است.
اختصاص کمک مالی برای جدایی طلبان قره باغ از سوی کنگره امریکا چندروز قبل از سفر وزیر خارجه آمریما به باکو قابل تامل بوده و حاکی از ارسال پیامی از سوی این کشور به آذربایجان می تواند تلقی شود.
-همزمان با حضور وزیر خارجه امریکا درباکو دیوید هریس رئیس کیته یهودیان آمریکا نیز در این کشور به سر می برد .وی برخلاف هیلاری کلینتن که از محل دفن حیدر علیف در محل موسوم به فخری خیابان ( محل دفن شخصیتهای سیاسی ، فرهنگی مشهور آذربایجان )بازدی نکرد ،به این مکان رفته و تاج گلی بر مزار حیدر علیف نثار کرد.
- یکروز پیش از ورود هیلاری کلینتن به باکو ، رئیس جمهور آذربایجان با ارسال پیامی به همتای آمریکائی خود ضمن تبریک فرا رسیدن روز ملی این کشور (روز استقلال ) توسعه، تحکیم وتعمیق روابط دوکشور در ابعاد دوجانبه، منطقه ای وبین المللی بویژه در زمینه تامین امنیت انرژی ،تهدیدها وهشدارهای جهانی ،تقویت ثبات منطقه ای مبارزه علیه تروریسم را از زمینه های موفقیت آمیز همکاریهای دو کشور دانسته وبر استمرار این روابط بر پایه تداوم وتحکیم دوستی فی مابین تاکید نموده بود.الهام علیف همچنین در این پیام با اشاره باینکه خدشه به تمامیت ارضی کشورش دردناک ترین مشکل ملت آذربایجان است، خواستار کمک آمریکا بعنوان یکی از روسای گروه مینسک در حل سریع صلح آمیز و عادلانه مناقشه قره باغ و آزادسازی اراضی اشغالی این کشور براساس قواعد شناخته شده بین المللی وحفظ تما میت ار ضی آذربایجان شده بود.
- المار حمد یارف در کنفرانس مطبو عاتی مشترک با همتای آمریکائیش در فرودگاه باکو ضمن اشاره به پیشرفتهای آذربایجان در زمینه دموکراسی از گامهای مهمی که این کشور در زمینه تقویت ثبات و اصلاحات و توسعه کشور برداشته سخن گفت .وی همچنین با تاکید بر نقش مهم امریکا در تامین امنیت جهانی و محیط بین الملل ،آمریکا را نمود قدرت وصلح وثبات جهانی قلمداد نمود.
- از فضای حاکم بر سفر کلینتن و سخنان مطرح شده از سوی وی و مطالب مندرج در رسانه های آذربایجان و عدم انتشار محتوای مذاکرات وزیر خارجه آمریکا با رئیس جمهور آذربایجان و عدم طرح مسئل تنش زا و حساس در خصوص مسائل منطقه و ایران ،چنین می توان احتمال داد که مذاکرات پشت درهای بسته مقامهای دو کشور شامل مسائل مربوط به ایران بویژه موضوع تحریمهای جدید شورای امنیت سازمان ملل و کنگره آمریکا علیه ایران ومسائل مربوط به قره باغ ،اوضاع گرجستان ،همکاری باکو-مسکو ،وضعیت پایگاه راداری قبله در آذربایجان که تحت اجاره روسیه بوده ومحتملا بصورت مشترک با واشنگتن مورد استفاده قرار دارد ،مسائل دریای خزرانتقال انرژی از آذربایجان ، مناسبات باکو –آنکارا ، انتخابات آتی مجلس ملی در آذربایجان و وضعیت زندانیان سیاسی آذربایجان و فعالیتهای مخالفان دولت باکو از محورهای مهم مذاکرات هیلاری کلینتن والهام علیف بوده است.
-تا لحظه تهیه این گزارش خبری درخصوص دیدار وزیر خارجه آمریکا با رهبران احزاب مخالف دولت از جمله ،جبهه خلق ، مساوات ،دموکرات و... منتشر نشده است .قبل از سفر کلینتن به باکو خبری در خصوص دیدار وی با نمایندگان احزاب مخالف دولت در برخی از رسانه ها منتشر شده بود.بنظر می رسداین دیدار با مخالفت دولت باکو مواجه شده و دیدار وزیر خارجه آمریکا با نمایندگان تشکلهای جوانان از قبیل داالقا(یعنی موج )،کلوپ جوانان و ایرلی (یعنی رو به جلو رفتن )و... جایگزین دیدار وی با نمایندگان احزاب مخالف شده است. سخنان کلینتن در دیدار با جوانان در خصوص مسائل مربوط به دموکراسی و انتخابا ت آتی پارلمانی در آذربایجان این احتمال را تقویت میکند.
- همزمان با دیدار کلینتن از باکو عده ای از مخالفان دولت آذربایجان تلاش کردند تا با تجمع در مسیر ترددوی ،نظر وزیر خارجه آمریکا را به خود جلب کنند که با مخالفت نیروهای پلیس آذربایجان مواجه شده وموفق به انجام آن نشدند.علیرغم اینکه باحتمال زیاد کلینتن از این حادثه توسط عوامل خود در سفارت این کشور درباکو مطلع بود واکنشی ازخود نشان نداد.
-عضو آمريكايي گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا مدعي شد اعضاي اين گروه هيچ اختلافي با يكديگر نداشته و موضعي واحد درباره حل مناقشه قره‌باغ دارند. "رابرت براتكه "، عضو آمريكايي گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا، اظهار داشت بين كشورهاي ميانجي عضو گروه مينسك موضع واحدي در زمينه مسئله حل و فصل مناقشه ناگورنو- قره‌باغ وجود دارد. رابرت براتكه در اين باره گفت: روش واحدي در رابطه با اين مسئله بين كشورهاي عضو گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا وجود دارد. بين ما هيچگونه اختلافي، از جمله اختلاف عقيده وجود ندارد. همكاري‌هاي تنگاتنگي بين ما برقرار است.
وزیر خارجه آمریکا در پایتخت ارمنستان تاکید کرد: «بازگشت به خشونت پذیرفتنی نیست..-
وی افزود: «رفع منازعه قره‌باغ تنها ضامن آینده‌ای مطمئن و صلح‌آمیز است..
«ادوارد نعلبندیان»، وزیر خارجه جمهوری ارمنستان نيز در ديدار با كلينتون وعده داد که ارمنستان برای دستیابی به صلح، به مذاکرات خود با جمهوری آذربایجان ادامه خواهد داد.
آذربایجان پیش از اين ایالات متحده آمريكا را متهم کرده بود که در مناقشه بر سر قره‌باغ، موضعی بی‌طرفانه ندارد
-رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا در اواسط خرداد ماه سالجاری طی سفری به باکو ضکمن دیدار با مقامات آذری از سفر کلینتن به آذربایجان خبر داده بود.برخی معتقدند وی در این سفرنتوانسته بود بدبینی ایجاد شده از سوی آذربایجان را نسبت به مواضع آمریکا در قبال قره باغ از میان ببرد.با توجه به اظهارات وزیر خارجه آمریکا در باکو به نظر نمی رسد وی توانسته باشد در از میان برداشتن این بدبینی موفقیت قابل توجهی کسب نموده باشد.
-برخی ناظران سیاسی معتقدند که سفر وزیر خارجه آمریکا به جمهوری‌های پیشین اتحاد شوروی، برای جلب اعتماد بیشتر این کشورها به سیاست‌های آمریکا صورت می‌گیرد. به‌گفته برخی از تحليل‌گران این سفر حاوی پیامی روشن است: از نزدیکی آمریکا به روسیه نترسید.
نظریه :
با نگرش به اخبار مربوط به سفر وزیر خارجه آمریکا به آذربایجان ومحتوای اعلام شده از مذاکرات وی با مقامات آذری بنظر می سرد:
-در نشست قریب الوقوع وزرای خارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی قزاقستان و دیدار و مذاکره وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان در حاسیه این نشست با مشارکت گروه مینسک در خصوص حل بحران قره باغ( که احتمالا پیرامون طرح بازبینی شده مادرید صورت خواهد گرفت) نتیجه قابل توجهی حاصل نگردد. با توجه به نوع وجنس موضع گیریهای وزیر خارجه آمریکا نه تنها این پیش بینی باحتمال زیاد صحیح خواهد بود .بلکه چشم انداز مثبتی که برای آینده نزدیک بتوان تصور نمود دراین خصوص مشاهده نمی شود.کمک نقدی واشنگتن به ارامنه قره باغ و عدم کمکش به باکو و تاکید بر ضرورت تعیین سرنوشت قره باغ توسط ساکنان این منطقه چشم انداز مثبتی را که به نفع آذربایجان باشد نشان نمی دهد.
طرح تکراری برخی موضوعات قدیمی مانندحضور نیروهای بین المللی در محور قره باغ- ارمنستان ( شهر لاچین ) و نیز در میانه خطوط تماس نیروهای نظامی دوکشور درگیر و آزادسازی مرحله ای شهرهای اشغالی آذربایجان به استناد طرح تجدید نظر شده موسوم به طرح مادرید که از سوی گروه مینسک تدوین گردیده و عدم پاسخ طرف ارمنی به این طرح علیرغم اعلام امادگی طرف آذری و برخی عوامل دیگر که بصورت مستقیم وغیر مستقیم در این بحران تاثیر گذار است از اهم عواملی است که سبب میشود تا چشم انداز حل بحران را نتوان امیدوار کننده و مثبت ارزیابی نمود.
- در بعد داخلی بسیار بعید بنظر می رسد که آمریکا بخواهد و بتواند از مخالفین دولت آذربایجان حمایت نماید .احزاب مخالف دولت باکو پس از سفر وزیر خارجه آمریکا به آذربایجان بیش از گذشته دچار سرخوردگی شده و ازمیزان امیدواریشان به واشنگتن بیش از پیش کاسته خواهد شد. آمریکا همواره به منافع ملی خود اولویت قائل بوده و دموکراتیزه کردن کشورها را ابزاری برای نیل به آن میداند و در کشورهائی که منافعش تامین باشد اساسا موضوع دموکراسی صرفا ابزاری بیش نیست .به تعبیر دیگر دموکراسی باید به نفع آمریکا باشد ،اگرنه حتی کشور دموکراتیک هم باشد مورد پسند وحمایت آمریکا نخواهد بود.
- و بالاخره می توان در مجموع سفر رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا به آذربایجان هرچند که از حیث حل بحران قره باغ ( انهم به نفع آذربایجان ) باحتمال زیاد نتیجه ای نخواهد داشت .اما با توجه به شرایط موجود در منطقه و مشغولیتهای آمریکا در عراق، افعانستان ، پاکستان ، خاورمیانه و مسائل مربوط به ایران ،این سفررا می تواند در برخی ابعاد سیاسی ،اقتصادی و امنیتی به نفع آذربایجان ارزیابی نمود.
منابع :
در تهیه این گزارش از اخبار مندج در سایت خبرگزاری آپا ( جمهوری آذربایجان ) که بزبان آذری می باشد و سایت شبکه آ.ان.اس آذربایجان ،همچنین از مطالب مندج در سایت ایراس ،خبرگزاریهای ایلنا ،ایرنا،فارس ،واحد مرکزی خبر و برخی سایتهای دیگر بهره برداری شده است.
اهم اظهارات وزیر امورخارجه آمریکا در دیدار با مقامات آذری ،نمایندگان تشکل های غیر حکومتی جوانان و کننفرانس مطبوعاتی :
بحران قره باغ
-ضمن اظهار اینکه روند حل مناقشه در مرحله سخت خود قرار دارد گفت د برای پیدا شدن راه حل مناقشه قره باغ امیدوار است ، وی با تاکید براینکه زمان حل این مناقشه فرا رسیده است اصول حل بحران مذکور را به شرح ذیل اعلام نمود :
- ضرورت حل صلح آمیز بحران و عدم توسل به زور
- حفظ تمامیت ارضی و برخورداری مردم از حق تعیین سرنوشت
- تاکید بر برداشتن گامهای جدی از سوی دو طرف
- تاکید براینکه ملتهای آذربایجان و ارمنستان باید در شرایط صلح وامنیت زندگی کنند
- تاکید بر اینکه حل مناقشه قره باغ منجر به شکوفائی و تقویت ثبات منطقه خواهد شد
- ارزیابی مثبت از دیدار اخیر روسای جمهور آذربایجان ،ارمنستان و روسیه در سن پترزبورگ روسیه در خصوص بحران قره باغ
- اشاره به فعالیتهای زیاد وحصول پیشرفت در روند حل مناقشه قره باغ توسط گروه مینسک سازمان امنیت وهمکاری اروپا و عدم ایجاد جهش در روند حل بحران و تاکید بر اینکه آمریکا می خواهداین جهش را مشاهده کند
-اعلام آمادگی مجدد بمنظور استمرار تلاشها وکمک آمریکا به حل مناقشه قره باغ وتاکید بر اینکه حل نهائی بحران به توانائی اتخاذ تصمیم از سوی رهبران دو کشور بستگی دارد
-ابراز تاسف از تبادل آتش در خطوط تماس در مناطق جنگی وکشته شدن سربازان (که ظاهرا در آتش بس بسر می برند)و تاکید بر تداوم کمکهای انساندوستانه آمریکا به کسانیکه در این درگیریها دچار خسارت می شوند.
-تاکید بر اینکه به نماینده آمریکا در گروه مینسک دستور داد هاست تا در خصوص اعاده سرباز کشته شده آذری توط ارمنستان به آذربایجان تلاش نماید.
مناسبات دوجانبه
مناسبات ضروری فمحکم و عمیقی میان دوکشور در زمینه های مختلف از جمله تجارت و تحصیل و... وجود دارد.
اصلاحات در زمینه اقتصاد وانرژی از روند بهتری برخوردار بوده و فضای تجارت در این کشور بهبود یافته است.
-در مورد الغای ماده 907 دولت اوباما نظر مثبت دارد اما تصمیم نهائی با کنگره آمریکاست.
-این نخستین سفر من به آذربایجان است ، اما سفر آخر نخواهد بود.ما به فکر استمرار گفتگوها با آذربایجان هستیم.
دمو کراسی و انتخابات
در آذربایجان دموکراسی پیشرفت کرده اما در نقایسه با سایر کشورهای مستقل وآزاد مشکلاتی در این زمینه وجودارد.
از انتخابات آتی پارلمانی در آذربایجان (ماه نوامبر سالجاری ) حمایت می کنیم و آماده همکاری در این خصوص هستیم.
-وظیفه من کمک به توسعه دموکراسی ، آزادی و فعال شدن جوانان است.تکنو لوژیهای امروز در حال تغییرند اما آمریکا تصور میکند که آزادی بیان تغییر ناپذیر و تامین شدنی است.در این زمینه آذربایجان پیشرفت جدی نموده است اما هنوز کارهای انجام نشدنی(ناتمام ) زیادی مانده است که باید انجام شود.
-دموکراسی تنها آزادی انتخابات نیست بلکه آزادی فعالیت نهادهای حقوقی و احزاب نیز ضروریست.آمریکا در این زکمینه هم آماده کمک به آذربایجان است.
من به توانمندیهای آذربایجان بسیار خوش بین هستم.آذربایجان دارای تاریخی فوق العاده و منابه عظیم است و اینها شرایط لازم را برای توسعه هرچه بیشتر این کشور فراهم نموده است.
آمریکا آماده کمک به دولت و ملت آذربالیجان برای شکوفائی دولتی دموکراتیک ،مستقل و برخوردار از حاکمیت ملی می باشد.
مبارزه با تروریسم
-نیروهای نظامی آذربایجان و آمریکا دوشادوش یکدیگر در کوزوو،افغانستان وعراق همکاری می کنندد.ما به تعمیق هرذچه بیشتر روابط دو کشور می اندیشیم.من آذربایجان را کشوری با توانمندیهای بزرگ می بینم.
ملاحظات:
-الهام علی اف ؛ رئیس جمهوری آذربایجان در کنفرانسی مطبوعاتی با حضور هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا اعلام کرد: ما انتظار داریم که دولت امریکا برای حل و فصل مناقشه باکو و ایروان بر سر منطقه جدایی طلب قره باغ با دو کشور و دیگر طرفهایی که برای حل این مسئله تلاش می کنند، همکاری نماید. وی گفت:مسئله قره باغ برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که اختلاف بر سر این مسئله مهمترین تهدید برای امنیت منطقه به شمار می رود. علیف افزود:ماخواستار آن هستیم که در کوتاه ترین زمان ممکن برای مناقشه قره باغ یک راه حل مبتنی بر قوانین بین المللی پیدا شود. رئیس جمهور آذربایجان اضافه کرد:مردم کشور ما از این مناقشه و پیامدهای ان رنج می برند.
هیلاری کلینتن در واکنش به سخنان الهام علیف گفت: مشکلاتی که شما از آن رنج می برید برای ما نیز حائز اهمیت است.
-نمايندگان گروه "مينسک " سازمان امنيت و همکاري اروپا در شرایطی روز شنبه (12/4/89) درايروان پايتخت ارمنستان نشست برگزار نمودند که ظرف دو هفته اخیر،تنش ها پيرامون اين منطقه بشدت افزايش يافته است. نمايندگان روسيه، آمريکا و فرانسه (روسای گروه مينسک) در اين ديدار روند حل و فصل مسئله قره باغ را مورد بحث قرار دادند. آنها همچنین با رئیس جمهور خودخوانده قره باغ نیز در خانکندی مرکز قره باغ دیدار و گفتگو نمودند.
-روسای گروه مینسک قراربود 14تیر عازم باکو شوند .اما به دلیل سفر وزیر خارجه آمریکا به باکو در روز یکشنبه وبمنظور دیدار باوی یکروز زودتر از موعد مقرر وارد باکو شدند.برنارد فاسیه رئیس فرانسوس ، ایگور پوپوف رئیس روسی و رابرت براکه رئیس آمریکائی گروه مینسک قرا است با رئیس جمهور و وزرای امور خارجه ودفاع آذربایجان دیدار و گفتگو نمایند.
- روسای گروه مینسک با توجه به برگزاری نشست قریب الوقوع وزرای امورخارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی قزاقستان( 16 و17 جولای سالجاری ) در ایروان وباکو در خصوص کم وکیف مذاکرات وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان در زمینه مناقشه قره باغ که قراراست درحاشیه اجلاس مذکور وبا مشارکت آنان برگزار شود بحث وتبادل نظر نموده اند.
-روساي جمهوري روسيه، فرانسه و آمريکا در اجلاس اخير سران گروههای هشت و بیست کشور در کانادا از رهبران ارمنستان و آذربايجان خواستند، در زمينه پذيرفتن اصول حل و فصل مناقشه قره باغ بمنظور تنظيم موافقت نامه صلح ميان دو کشور تلاش کنند
-رهبران گروههاي مسلح قره باغ اعلام کرده اند در صورت آغاز جنگ، خط لوله نفت باکو- تفليس-ارض روم و خط لوله گاز باکو-تفليس- جيحان را که از نزديکي منطقه قره باغ عبور مي کند، مورد حمله قرار خواهند داد.
-قره باغ در سال 1988 بصورت يکجانبه از آذربايجان اعلام استقلال کرده و اين مسئله منجر به مناقشه خونينی شده که بر اثر آن شمار زيادي از نيروهاي ارمنستان و آذربايجان کشته شدند و اين منطقه و هفت استان همجوار آن در کنترل جدايي طلبان قره باغ قرار دارد.
-در آستانه سفر هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه امریکا به باکو، اقدام کنگره امریکا در تخصیص کمک مالی بلاعوض به جدایی طلبان قره باغ برای سال 2011 موجب اعتراض تشکل ها و شخصیت های سیاسی جمهوری آذربایجان شد.
-سازمان آزادیبخش قره باغ (قات) با انتشار بیانیه ای این اقدام امریکا را حمایت ازتجزیه طلبی و نشاندهنده دروغ بودن شعارهای واشنگتن برای مقابله با تروریسم خواند. در بیانیه سازمان آزادیبخش قره باغ آمده است امریکا با اینگونه اقدامات بدنبال وادار ساختن باکو به پذیرش طرح صلح ننگین درباره قره باغ است. قات با درخواست از مقامات جمهوری آذربایجان برای خودداری از دیدار با هیلاری کلینتون خواهان برکناری امریکا از جمع روسای گروه مینسک برای حل مناقشه قره باغ شد.
آیدین میرزاده از نمایندگان حزب حاکم ینی آذربایجان در پارلمان این کشور نیز گفت امریکا عمدا از جدایی طلبان قره باغ حمایت می کند. وی با طرح این سوال که آیا امریکا نمی داند که با این روش احیای تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان ممکن نخواهد بود؟ از مقامات باکو خواست به هیلاری کلینتون در این خصوص تذکر دهند.
-راسیم آقایف از کارشناسان سیاسی نیز با اشاره به سابقه سیاست های امریکا و انگلیس در حمایت از ارامنه ، افزود حمایت محافل صهیونیستی امریکا از قره باغ و تخصیص کمک مالی به جدایی طلبان تعجب آور نیست. در ادامه سیاست های حمایتی امریکا از قره باغ، کنگره امریکا اخیرا کمک ده میلیون دلاری بلاعوض به جدایی طلبان قره باغ برای سال 2011 را تصویب کرد.
- نوروز محمداف رئیس بخش روابط بین الملل نهاد ریاست جمهوری آذربایجان طی مصاحبه ای با شبکه آ.ان.اس آذربایجان پیش از ورود کلینتن به باکو ودر واکنش به تخصیص کمکومالی آمریکا به ارامنه قره باغ گفته بود بهتر است واشنگتن مسائل را ( در خصوص مناقشه قره باغ )دقیقتر مورد بررسی وارزیابی قرار دهد.
-کنگره امریکا سال گذشته نیز برای سالجاری میلادی کمک هشت میلیون دلاری به قره باغ اختصاص و همزمان کمک های مالی بلاعوض به جمهوری آذربایجان را ( باستناد ماده 907 کنگره) متوقف کرد.
اقدام اخیر کنگره امریکا در شرایطی است که جمهوری آذربایجان پیش از این به حمایت های امریکا از جدایی طلبان قره باغ اعتراض کرده است که با بی اعتنایی واشنگتن همراه بوده است.
اختصاص کمک مالی برای جدایی طلبان قره باغ از سوی کنگره امریکا چندروز قبل از سفر وزیر خارجه آمریما به باکو قابل تامل بوده و حاکی از ارسال پیامی از سوی این کشور به آذربایجان می تواند تلقی شود.
-همزمان با حضور وزیر خارجه امریکا درباکو دیوید هریس رئیس کیته یهودیان آمریکا نیز در این کشور به سر می برد .وی برخلاف هیلاری کلینتن که از محل دفن حیدر علیف در محل موسوم به فخری خیابان ( محل دفن شخصیتهای سیاسی ، فرهنگی مشهور آذربایجان )بازدی نکرد ،به این مکان رفته و تاج گلی بر مزار حیدر علیف نثار کرد.
- یکروز پیش از ورود هیلاری کلینتن به باکو ، رئیس جمهور آذربایجان با ارسال پیامی به همتای آمریکائی خود ضمن تبریک فرا رسیدن روز ملی این کشور (روز استقلال ) توسعه، تحکیم وتعمیق روابط دوکشور در ابعاد دوجانبه، منطقه ای وبین المللی بویژه در زمینه تامین امنیت انرژی ،تهدیدها وهشدارهای جهانی ،تقویت ثبات منطقه ای مبارزه علیه تروریسم را از زمینه های موفقیت آمیز همکاریهای دو کشور دانسته وبر استمرار این روابط بر پایه تداوم وتحکیم دوستی فی مابین تاکید نموده بود.الهام علیف همچنین در این پیام با اشاره باینکه خدشه به تمامیت ارضی کشورش دردناک ترین مشکل ملت آذربایجان است، خواستار کمک آمریکا بعنوان یکی از روسای گروه مینسک در حل سریع صلح آمیز و عادلانه مناقشه قره باغ و آزادسازی اراضی اشغالی این کشور براساس قواعد شناخته شده بین المللی وحفظ تما میت ار ضی آذربایجان شده بود.
- المار حمد یارف در کنفرانس مطبو عاتی مشترک با همتای آمریکائیش در فرودگاه باکو ضمن اشاره به پیشرفتهای آذربایجان در زمینه دموکراسی از گامهای مهمی که این کشور در زمینه تقویت ثبات و اصلاحات و توسعه کشور برداشته سخن گفت .وی همچنین با تاکید بر نقش مهم امریکا در تامین امنیت جهانی و محیط بین الملل ،آمریکا را نمود قدرت وصلح وثبات جهانی قلمداد نمود.
- از فضای حاکم بر سفر کلینتن و سخنان مطرح شده از سوی وی و مطالب مندرج در رسانه های آذربایجان و عدم انتشار محتوای مذاکرات وزیر خارجه آمریکا با رئیس جمهور آذربایجان و عدم طرح مسئل تنش زا و حساس در خصوص مسائل منطقه و ایران ،چنین می توان احتمال داد که مذاکرات پشت درهای بسته مقامهای دو کشور شامل مسائل مربوط به ایران بویژه موضوع تحریمهای جدید شورای امنیت سازمان ملل و کنگره آمریکا علیه ایران ومسائل مربوط به قره باغ ،اوضاع گرجستان ،همکاری باکو-مسکو ،وضعیت پایگاه راداری قبله در آذربایجان که تحت اجاره روسیه بوده ومحتملا بصورت مشترک با واشنگتن مورد استفاده قرار دارد ،مسائل دریای خزرانتقال انرژی از آذربایجان ، مناسبات باکو –آنکارا ، انتخابات آتی مجلس ملی در آذربایجان و وضعیت زندانیان سیاسی آذربایجان و فعالیتهای مخالفان دولت باکو از محورهای مهم مذاکرات هیلاری کلینتن والهام علیف بوده است.
-تا لحظه تهیه این گزارش خبری درخصوص دیدار وزیر خارجه آمریکا با رهبران احزاب مخالف دولت از جمله ،جبهه خلق ، مساوات ،دموکرات و... منتشر نشده است .قبل از سفر کلینتن به باکو خبری در خصوص دیدار وی با نمایندگان احزاب مخالف دولت در برخی از رسانه ها منتشر شده بود.بنظر می رسداین دیدار با مخالفت دولت باکو مواجه شده و دیدار وزیر خارجه آمریکا با نمایندگان تشکلهای جوانان از قبیل داالقا(یعنی موج )،کلوپ جوانان و ایرلی (یعنی رو به جلو رفتن )و... جایگزین دیدار وی با نمایندگان احزاب مخالف شده است. سخنان کلینتن در دیدار با جوانان در خصوص مسائل مربوط به دموکراسی و انتخابا ت آتی پارلمانی در آذربایجان این احتمال را تقویت میکند.
- همزمان با دیدار کلینتن از باکو عده ای از مخالفان دولت آذربایجان تلاش کردند تا با تجمع در مسیر ترددوی ،نظر وزیر خارجه آمریکا را به خود جلب کنند که با مخالفت نیروهای پلیس آذربایجان مواجه شده وموفق به انجام آن نشدند.علیرغم اینکه باحتمال زیاد کلینتن از این حادثه توسط عوامل خود در سفارت این کشور درباکو مطلع بود واکنشی ازخود نشان نداد.
-عضو آمريكايي گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا مدعي شد اعضاي اين گروه هيچ اختلافي با يكديگر نداشته و موضعي واحد درباره حل مناقشه قره‌باغ دارند. "رابرت براتكه "، عضو آمريكايي گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا، اظهار داشت بين كشورهاي ميانجي عضو گروه مينسك موضع واحدي در زمينه مسئله حل و فصل مناقشه ناگورنو- قره‌باغ وجود دارد. رابرت براتكه در اين باره گفت: روش واحدي در رابطه با اين مسئله بين كشورهاي عضو گروه مينسك سازمان امنيت و همكاري اروپا وجود دارد. بين ما هيچگونه اختلافي، از جمله اختلاف عقيده وجود ندارد. همكاري‌هاي تنگاتنگي بين ما برقرار است.
وزیر خارجه آمریکا در پایتخت ارمنستان تاکید کرد: «بازگشت به خشونت پذیرفتنی نیست..-
وی افزود: «رفع منازعه قره‌باغ تنها ضامن آینده‌ای مطمئن و صلح‌آمیز است..
«ادوارد نعلبندیان»، وزیر خارجه جمهوری ارمنستان نيز در ديدار با كلينتون وعده داد که ارمنستان برای دستیابی به صلح، به مذاکرات خود با جمهوری آذربایجان ادامه خواهد داد.
آذربایجان پیش از اين ایالات متحده آمريكا را متهم کرده بود که در مناقشه بر سر قره‌باغ، موضعی بی‌طرفانه ندارد
-رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا در اواسط خرداد ماه سالجاری طی سفری به باکو ضکمن دیدار با مقامات آذری از سفر کلینتن به آذربایجان خبر داده بود.برخی معتقدند وی در این سفرنتوانسته بود بدبینی ایجاد شده از سوی آذربایجان را نسبت به مواضع آمریکا در قبال قره باغ از میان ببرد.با توجه به اظهارات وزیر خارجه آمریکا در باکو به نظر نمی رسد وی توانسته باشد در از میان برداشتن این بدبینی موفقیت قابل توجهی کسب نموده باشد.
-برخی ناظران سیاسی معتقدند که سفر وزیر خارجه آمریکا به جمهوری‌های پیشین اتحاد شوروی، برای جلب اعتماد بیشتر این کشورها به سیاست‌های آمریکا صورت می‌گیرد. به‌گفته برخی از تحليل‌گران این سفر حاوی پیامی روشن است: از نزدیکی آمریکا به روسیه نترسید.
نظریه :
با نگرش به اخبار مربوط به سفر وزیر خارجه آمریکا به آذربایجان ومحتوای اعلام شده از مذاکرات وی با مقامات آذری بنظر می سرد:
-در نشست قریب الوقوع وزرای خارجه سازمان امنیت وهمکاری اروپا در آلماتی قزاقستان و دیدار و مذاکره وزرای خارجه آذربایجان وارمنستان در حاسیه این نشست با مشارکت گروه مینسک در خصوص حل بحران قره باغ( که احتمالا پیرامون طرح بازبینی شده مادرید صورت خواهد گرفت) نتیجه قابل توجهی حاصل نگردد. با توجه به نوع وجنس موضع گیریهای وزیر خارجه آمریکا نه تنها این پیش بینی باحتمال زیاد صحیح خواهد بود .بلکه چشم انداز مثبتی که برای آینده نزدیک بتوان تصور نمود دراین خصوص مشاهده نمی شود.کمک نقدی واشنگتن به ارامنه قره باغ و عدم کمکش به باکو و تاکید بر ضرورت تعیین سرنوشت قره باغ توسط ساکنان این منطقه چشم انداز مثبتی را که به نفع آذربایجان باشد نشان نمی دهد.
طرح تکراری برخی موضوعات قدیمی مانندحضور نیروهای بین المللی در محور قره باغ- ارمنستان ( شهر لاچین ) و نیز در میانه خطوط تماس نیروهای نظامی دوکشور درگیر و آزادسازی مرحله ای شهرهای اشغالی آذربایجان به استناد طرح تجدید نظر شده موسوم به طرح مادرید که از سوی گروه مینسک تدوین گردیده و عدم پاسخ طرف ارمنی به این طرح علیرغم اعلام امادگی طرف آذری و برخی عوامل دیگر که بصورت مستقیم وغیر مستقیم در این بحران تاثیر گذار است از اهم عواملی است که سبب میشود تا چشم انداز حل بحران را نتوان امیدوار کننده و مثبت ارزیابی نمود.
- در بعد داخلی بسیار بعید بنظر می رسد که آمریکا بخواهد و بتواند از مخالفین دولت آذربایجان حمایت نماید .احزاب مخالف دولت باکو پس از سفر وزیر خارجه آمریکا به آذربایجان بیش از گذشته دچار سرخوردگی شده و ازمیزان امیدواریشان به واشنگتن بیش از پیش کاسته خواهد شد. آمریکا همواره به منافع ملی خود اولویت قائل بوده و دموکراتیزه کردن کشورها را ابزاری برای نیل به آن میداند و در کشورهائی که منافعش تامین باشد اساسا موضوع دموکراسی صرفا ابزاری بیش نیست .به تعبیر دیگر دموکراسی باید به نفع آمریکا باشد ،اگرنه حتی کشور دموکراتیک هم باشد مورد پسند وحمایت آمریکا نخواهد بود.
- و بالاخره می توان در مجموع سفر رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا به آذربایجان هرچند که از حیث حل بحران قره باغ ( انهم به نفع آذربایجان ) باحتمال زیاد نتیجه ای نخواهد داشت .اما با توجه به شرایط موجود در منطقه و مشغولیتهای آمریکا در عراق، افعانستان ، پاکستان ، خاورمیانه و مسائل مربوط به ایران ،این سفررا می تواند در برخی ابعاد سیاسی ،اقتصادی و امنیتی به نفع آذربایجان ارزیابی نمود.
منابع :
در تهیه این گزارش از اخبار مندج در سایت خبرگزاری آپا ( جمهوری آذربایجان ) که بزبان آذری می باشد و سایت شبکه آ.ان.اس آذربایجان ،همچنین از مطالب مندج در سایت ایراس ،خبرگزاریهای ایلنا ،ایرنا،فارس ،واحد مرکزی خبر و برخی سایتهای دیگر بهره برداری شده است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر