۶.۷.۸۸

 آیا تحریمها علیه ایران اثر مثبت دارد ؟

یحیی آل اسحاق رئیس اتاق تهران، اخیرا در گفتگو با خبرگزاری فارس گفته بود؛اگر بخواهیم اقتصاد رونق بگیرد باید ذهنیت ونگرش ما به آن ،نگرش برونگرا باشد یعنی بتوانیم تعامل صحیحی با منطقه وجهان داشته باشیم.چون اقتصاد با واقعیت ها سروکار دارد اگر فضای کسب وکار مستعد نباشد آثار خودرا در حوزه های مختلف نشان می دهد،به طوری که باعث افزایش قیمت تمام شده ،کاهش انگیزه ها ،بهره وری وارتباطات بین المللی می شود.در حال حاضر در فضا کسب وکار شرایط خوبی نداریم ،سرمایه گذاری وفعالیت اقتصادی در یک محیط شفاف وروشن می تواند رشد کند وامکان پذیر باشد،به طوری که منحنی سرمایه گذاری در محیط نا امن ومبهم وغیر قابل پیش بینی ،زاویه نزولی وتند دارد وبه سرعت آثار خودرا نشان می دهد.با نگرش برون نگر می توان صادرات وواردات را به درستی مدیریت کرد،مشکلات اشتغال را نیز حل کرد چرا که این معضل در حوزه تعاملات بین المللی حل می گردد.در شرایط که شهرک های صنعتی با 30تا 40 درصدظرفیت کار می کنند،بهترین شیوه این است که از سرمایه گذاری مشترک با تولید کنندگان همگن خارجی استفاده کنیم.برای خروج از رکود اقتصادی باید پنجره ارتباطی با فضای بین الملل باز شود وصادرات کالا ،سرمایه ونیروی انسانی به راحتی وروان شکل بگیرد.اگر از سرمایه گذاری مشترک برای خروج واحدهای تولیدی استفاده کنیم فضا را برای پرواز واحدها فراهم کرده ایم. سخنان آل اسحاق مطالب جدیدی نیست کارشناسان ذیربط نیز در گذشته گفته اند ودر حال حاضر نیز گفته می شود وتا زمانی که اداره امور در مسیر علمی ومنطقی بر پایه درک صحیح از منافع ملی قرار نگیرد متوالیا ومتناوبا اینگونه سخنان نیمه شفاف گفته خواهد شد.باید به آقای آل اسحاق وهمفکران ایشان یادآور شد که این تنها اقصاد نیست که با واقعیات سروکار دارد بلکه سیاست وتدبیر امور وکشورداری جملگی با واقعیات سروکار دارند وتا زمانی که منافع باندی ،گروهی وشخصی بر منافع ملی اولویت دارد این روند واقعیت نشناسی استمرار خواهد داشت.عدم شفافیت در ابراز نظر وواهمه هر سیستمی از تقویت بخش خصوصی واستفاده از امکانات مادی یک کشور ،جهت نظارت وکنترل اتباع آن مسیری است که به بیراهه می رود.اینکه در کشوری نتوان گفت تحریم آثار منفی دارد ودیپلماسی موفق آن است که سبب ساز لغو آن شود و مدام بر این نکته با اغراق وبه گزاف که تحریم آثار مثبت داشته واگر تحریمها نبود به این درجه از پیشرفت که اکنون نائل شده ایم ،نمی شدیم،تاکید نمائیم هنرمحسوب نمی شود.سوال این است که آیا باید تحریم اعمال شود تا کشوری در زمینه های مورد نیاز به پیشرفتهائی برسد؟مگر در شرایط عادی وبا استفاده از همه امکانات وبا هزینه اندک وزمان کوتاه تر نمی توان به دستاورهائی اساسی رسید؟ البته که میسر است ،چرا باید خودرا بفریبیم ؟نبیاد فراموش کرد که آن بخش از پیشرفتهائی که در شرایط تحریم به آنها رسیده ایم قابل کتمان نیست اما سخن این است که در شرایط غیر تحریم ،با کیفیت بهتر،زودتر ،ارزانتز ،کاملتر،بیشترو بی دغدغه تربه آنچه نیازمان بود می توانستیم برسیم .هر چند که اکثرمسئولین ذیربط در کشوردر حوزه های مختلف ، بخاطر ترس از اینکه مقام خودرا ازدست دهند، یا ناشی اندو متخصص نیستند سخنی نمی گویند،یا اگر می گویندشفاف وواضح وکامل نمی گویند،یا می دانند ونمی گویندف اما در برخی مواقع که مسئولی قصد استعفا دارد یا خبری واصل شده که قرار است برکنارشود یا از روی احساس وظیفه (که تعداد این دسته بسیار اندک است)یا سهوا به تکاتی اشاره میکنند که حاکی از صحیح نبودن مسیر در حوزه مورد نظر است. قدر مسلم تحریمها در زمینه جذب سرمایه گذاری خارجی ،انتقال تکنولوژی های مختلف ،تولید واشتغال آثار بسیار منفی بر جا گذاشته است.بطور مثال در زمینه استخراج وپالایش نفت وگاز ،صنایع سبک وسنگین بویژه در صنعت الکترونیک ومیکرو الکترونیک،حمل ونقل هوائی وصنایع وتکنولوژیهای بسیار پیشرفته اعم از هوا_فضا،نانوتکنولوژی،سلولهای بنیادین و... بسیار عقب مانده ایم وبا ادامه این روند آینده امیدوار کننده ای را نمی توان تصور نمود.اینکه علیرغم این همه نکوهش رژیم گذشته پس از 30 سال به دلیل تحریمها وسوءمدیریت وعدم سرمایه گذاری وانتقال تکنولوژی به میزان دو سوم زمان رژیم گذشته در کشور، نفت استخراج می شود ،مایه تاسف است.یا اینکه وارد کننده بنزین هستیم مایه شرمندگی است،یا جان انسانها به دلیل سقوط هواپیماهای غیر استاندارد وخارج از رده ازدست می رود قابل پذیرش نیست بویژه آنکه شعار اداره جهان را سرمیدهیم .وصدها مثال دیگر که قابل مشاهده وارزیابی است .
در اوایل شهریور ماه سالجاری حسین نقره کار شیرازی معاون امور بین الملل وزارت نفت در مصاحبه ای گفت نفت در مصاحبه ای گفت؛نگاه سیاسی وبین المللی حاکم سبب عدم ورود سرمایه های خارجی به داخل کشور شده است.وی افزود مسئله فقط به سرمایه خارجی ختم نمی شود،بلکه تکنولوژی های روز هم نتوانسته اند وارد شوند.ایشان همچنین از تاثیر منفی مشکلات بین المللی بر قراردادهای پارس جنوبی وعدم سرمایه گذاری خارجی در پارس جنوبی سخن گفت.اوگفت برای فازهای 15تا 28 اعلام مناقصه کرده ایم اما هیچ شرکت داخلی وخارجی برای سرمایه گذاری در آنها اعلام آمادگی نکرد.(آفتاب یزد8/6/88ص1)
در همین حال چند روز پس از اظهارات نقره کار ،بهروز علیشیری معاون وزیر اقتصاد طی مصاحبه ای گفت ؛38 میلیارددلار سرمایه گذاری در کشور تصویب شده که از این میزان تا کنون 6 میلیارد دلار جذب شده است؛اما وی در خصوص کم وکیف این میزان سرمایه گذاری که محل ابهام است توضیحی ارائه داد.(خبرگزاری مهر 10/6/88)
از سوی دیگرسلیم عادل نژاد مدیر عامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی طی مصاحبه ای گفت ؛در حال حاضر شرایط فاینانس سخت تر شده وبیشتر علاقمندیم سرمایه خارجی جذب کنیم،سعی داریم شرکای خارجی مثل ساپسول ،ونزوئلا وعمان در مجتمع شریک شوند.در حال حاضر با آفریقای جنوبی ،روسیه وترکیه در حال مذاکره هستیم.10طرح پتروشیمی که امسال به بهره برداری می رسند 4/3ملیارد دلار سرمایه نیاز دارندو شرکت ملی صنایع پتروشیمی بین 5/2تا3میلیون دلار درهر سال معمولا جذب سرمایه دارد که بصورت خارجی وداخلی است.(ایسنا 14/6/88)
البته وی توضیح نداد که چگونه ظرف 6 ماه هم سرمایه خارجی جذب می شود هم پروژه به بهره برداری می رسد؟؟از این اظهارات چنین بر می آید که به دلیل تحریمهائی که علیه ایران صورت گرفته،حیطه جغرافیائی طرفهای خارجی ایران بسیار محدودوتعداد کشورها ی علاقمند به سرمایه گذاری درایران کمتر ودر نتیجه شرایط سرمایه گذاری سخت تر وتوان چانه زنی طرفهای ایرانی پائین واحتمال به نتیجه رسیدن کمتر می باشد.
در همین حال ودر همین ایام ،عبدالمحمد دلپریش مدیر برنامه ریزی شرکت ملی نفت ،در گفتگو با خبرنگاران گفت ؛شرکتهای خارجی که با شرکت ملی نفت قرارداد داشتند از تحویل پکیج ادوات مربوط به درون چاه فازهای 9و10میدان گازی پارس جنوبی خودداری کرده است.همچنین علی وکیلی مدیر عامل شرکت نفت وگاز پارس اخیرا گفت؛به دلیل توقف برخی از تجهیزات سرچاهی درکشورنروژ ،توسط شرکت آمریکائی ودر فورد ،تولید گاز از دریا در فازهای 9و10 هنوز آغاز نشده است.(آفتاب یزد12/6/88ص5)
اعمال تحریمها ی بین المللی ازیک سو و عدم برخورداری از سیاست خارجی منطقی وعقلائی از سوی دیگر سبب شدکه طرح توسعه عسلویه که در دولت خاتمی شروع شده بود ودر آن زمان 60هزار نفر کارگر داشت امروز همین مجموعه کمتر از 10هزار نفر کارگر دارد چرا که از سال 1384به بعد،مشکلات ناشی از خروج پیمانکاران خارجی وکمبود منابع مالی شروع به خود نمائی کرد .این در حالی است که در طول 4سال دوره دولت نهم ،بالغ بر 300میلیارد دلار در آمد نفتی عاید کشورمان شده است!!!اکنون نیز درحالیکه ایران بودجه سالجاری پارس جنوبی به 1میلیارد دلار کاهش یافته ،کشور قطر شریک ایران در پارس جنوبی با اختصاص 70 ملیارد دلار برای سرمایه گذاری در این میادین گازی ،طی 3سال آینده سرمایه گذاری سالانه خودرا نسبت به ایران چندین برابر کرده است.دولت نهم در سال 84 پارس جنوبی را در حالی تحویل گرفت که 5فاز آن به بهره برداری رسیده وروزانه 140 میلیون متر مکعب تولید گاز داشته وهمچنین فازهای 6،7،و8پیشرفت 71درصدی و9و10نیز بترتیب 18و15درصد پیشرفا فیزیکی داشتند.از طرفی فازهای 12،17،و18نیز عقد قرارداد شده ودر مرحله آغاز عملیات اجرائی قرار داشتند.اما پس از روی کار آمدن دولت نهم،اجرای طرح های دردست اجرا با تاخیرهای فراوانی همراه شدوتوسعه فازها با مشکلاتی نظیر انصراف شرکتهای خارجی ( ازقبیل رپسول،توتال،شل و...)درپی فشارهای بین المللی مواجه شد،بگونه ای که تنها دستاورد دولت نهم در پارس چنوبی تعریف فازهای 21تا 24،27و28است که فازهای 21تا24در مرحله آماده سازی برای مناقصه که با وضع موجود بعید است به نتیجه برسد وفازهای 27و28 در مرحله مطالعاتی قراردارند.با این مثال ومثالهای متعدد دیگر می توان به تفاوت سیاست خارجی بر پایه تنش زدائی وتقویت اعتماد متقابل با سیاست خارجی تنش زا واعتماد زدا پی برد درهمین حال وزیر نفت جدیدالانتصاب دولت دهم با بی احتیاطی سیاسی وبدون آنکه از سلف خود در دولت نهم انتقاد کند ،در سومین همایش ملی گاز به نکاتی اشاره نمود که در واقع حاکی از تاثیر منفی تحریمها ،سوءمدیریتها ،بی برنامه گیها در اداره صنایع نفت وگاز ایران در 4سال گذشته می باشد ازجمله موارد برجسته ای مسعود میرکاظمی به آنها اشاره نمود عبارتنداز؛ 1-سرمایه گذاریهای مورد نیاز برای توسعه میدانهای جدید تولید گازبه دلایلی (که از آنها نام نبرد وباید می برد) دچار مشکل شده است.صنعت گاز نیازمند سالانه 20تا25میلیارددلارسرمایه گذاری است.(این دالی است که صنعت نفت بیش از 10برابر این رقم به سرمایه گذاری نیاز دارد تا 10سال آینده بتوانیم نفت استخراج کنیم.)
2-اسراف در مصرف حاملها انرژی افزایش یافته است.
3-با روند کنونی مصرف انرژی وبا توجه باینکه در 3سال آینده منابع تولید گاز در کشور نداریم ،دراین حوزه با مشکلات جدی روبرو می شویم.
4-برای اتمام پروژه های نیمه تمام نفت به 19میلیارد دلار اعتبار نیاز داریم درحالیکه بیش از 3میلیارد دلار در قانون بودجه ،اعتبار پیش بینی نشده است.(میر کاظمی در مورد اینکه نباید پروژه ها همزمان شروع می شد که اینگونه نیمه کاره نماند واللهم بیر، بیراگر انجام می شد به نتیجه می رسد ،اشتغال وسود ایجاد می نمود ونیمه کاره نمی ماند تا زیان کنیم توضیحی نداد واین برداشت را به من وشما واگذار نمود.)
در هر حال باید بدون رودر بایستی وبصورت شفاف اذعان نمود که تحریمها وسیاستهای نا پخته ،تاثیر بسیار منفی در عرصه های اقتصادی، امنیتی ،سیاسی ،فرهنگی واجتماعی کشور دارد وچه بسا بسیاری ازاین تاثیرات منفی ،از رهگذر فرصتهائی است که از دست می رود ودیگر به دست نمی آید وبدین طریق نسل فعلی وآتی دچار خسران غیر قابل جبران می شوند،که با در نظر گرفتن آهنگ توسعه در هزاره سوم ،مزید بر عدم جبران ،عقب ماندگی عمیق عاید کشور وملت میکند.
فرصتهائی که بواسطه تحریم وسوءمدیریت از دست رفته ؛
1-خطوط لوله انرژی غیر از مسیر ایران طراحی واحداث شده است.مانند خط لوله نفت باکو _تفلیس –جیهان وخط لوله گاز باکو-تفلیس –ارزروم
2- عقب ماندگی صنایع نفت وگاز ودیگر صنایع مهم ،کاهش تولید ،کاهش صادرات ،کاهش اشتغال وتبعات اجتماعی ناشی ازآن از رهگذر کاهش سرمایه گذاری ،موانع موجود در جهت انتقال تکنو لوژی .محاسبه عددی زیانهای ناشی از این موارد رقمی سرسام آور را به ما نشان خواهدداد که با احتساب ارزش افزوده وضریب توسعه برمبنای اصل تکاثر دود غلیظی از سر انسانهای فهیم ودلسوز بلند خواهندکرد. فرصتهائی که ازدست خواهدرفت ؛
1-انتقال انرژی به اروپا اعم از مسیر نابوکو،ترکیه و...
2-انتقال انرژی به پاکستان وهندوستان
3-فرصت سازی برای ترکمنستان برای انتقال گاز به افغانستان –پاکستان –هندوستان وچین وفرصت سوزی برای ایران
4-تضعیف موقعیت ایران در اوپک بواسطه توسعه صنایع نفت وگازکشورهای رقیب و عقب ماندگی ایران از این حیث .
5-فرصت سازی برای روسیه برای انتقال بیشتر گازبه ترکیه واروپا
6- تضعیف موقعیت ایران دردریای خزر بواسطه کم تحرکی وسهوهای استراتژیک
7-تضعیف موقعیت ایران در منطقه خلیج فارس وخاورمیانه فقفقاز وآسیای مرکزی بدیهی است قرن بیست ویکم قرنی است که تنهابا ساخت موشکهای دور برد ومیان برد وتقویت بنیه دفاعی وحتی دسترسی به توانمندیهای تهاجمی نمی توان بازیگر مطرح در منطقه وجهان شد،توسعه باید همه جانبه وپایدارباشد ،وحضوردر بازارجهانی صنایع وتجارت تقویت شودواین هدف با سرمایه گذاری وجلب تکنولوژیهای پیشرفته در عرصه های مختلف میسر است.بدیهی است جملگی اینها با بهره گیری از عنصر دانائی در اداره کشور در حوزه های نرم افزاری وسخت افزاری ساستهای داخلی وخارجی قابل حصول خواهد بود. 6/7/1388

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر

آخرین مطالب وبلاگ